مصطفی انتظاری هروی / فعال رسانه
کرونا با ترس و وحشت بسیار به جان مردم ایران افتاده و هرچند تعداد مبتلایان به این ویروس بالا نیست و مرگ و میر بر اثر آن، هزاران بار کمتر از حوادث جاده ای و یا انواع سرطان ها و بیماری های شایع است، اما برجسته سازی رسانه ای بر روی آن باعث شده تا مردم به طور ویژه موضوع ابتلا به این ویروس و ضرورت جلوگیری از فراگیر شدن آن را مورد توجه قرار دهند.
برای رویارویی با ویروس کرونا یک راه حل تقریبا مشترک بین همه کشورها وجود دارد؛ آن اینکه شهرهای اصلی که کانون ابتلا هستند، قرنطینه شده و رفت و آمد و مردم در این شهرها به حداقل برسد تا ویروس امکان انتقال و حفظ حیات خود را از دست داده و از طریق شستشوی مداوم اماکن عمومی، به تدریج قدرت توزیع ویروس کم شده و در نهایت از بین برود.
با این حال اجرای این راهکار به ظاهر ساده، با مشکلات بسیاری روبروست. یکی از مهمترین مشکلات این است که قرنطینه سازی یک شهر و منع آمد و شد در آن، زندگی معمول مردم را برهم زده و موجبات بحران سازی اجتماعی را فراهم می آورد.
در چنین وضعیتی، چاره ای نیست مگر استفاده از ظرفیت های بالای فضای مجازی که نه تنها باعث کاهش رفت و آمدهای غیرضروری مردم در سطح شهر می شود، بلکه بخشی از نیازهای ضروری مردم را نیز تامین کرده و نمی گذارد زندگی مردم مختل شود.
مثال ساده در این زمینه، توسعه شبکه خرید و فروش اینترنتی است. راهکاری که در آن عملا رفت و آمد و به بازار محدود می شود، اما اگر کسی نیاز به کالایی به طور فوری داشت، می تواند آن کالا را سفارش داده و در اسرع وقت با حداقل سطح برخورد با دیگری، در اختیار داشته باشد.
روشن است که در این زمینه باید سرمایه گذاری ویژه ای کرد. اپلیکیشن های خرید و فروش اینترنتی باید توسعه یافته و سبک زندگی مردم را به گونه ای تغییر دهند که هر خانواده، مطمئن از دریافت کالا، قید خروج از خانه با علم امکان ابتلا به ویروس کرونا را بزند.
به جز موضوع خرید و فروش و مراجعه مستقیم به بازار، شهرداری ها هم باید با توسعه ارائه خدمات اینترنتی، جلوی مراجعه های بی دلیل به شهرداری را بگیرند. همین اتفاق باید برای دادگستری ها و شوراهای حل اختلاف بیفتد. معنا ندارد در شرایط کنونی که استفاده از حمل و نقل عمومی و یا اماکن پرجمعیت شانس ابتلا به کرونا را تشدید می کند، هزاران نفر مجبور به مراجعه حضوری به دادگاه ها و کلانتری ها برای پیگیری پرونده قضایی مرتبط با خود باشند.
به جز اینها، بانکها نیز باید بتوانند با کاهش ظرفیت شعبات حضوری خود، خدمات نوین بانکداری را با اپلیکیشن های خود ارائه دهند. اتفاقی که البته به خوبی در سالهای اخیر رخ داده اما نیاز است تا همان معدود دلایلی که مردم را به شعبات بانکی می کشاند هم از بین برود.
دیگر مساله ای که در سال جاری دغدغه هایی را فراهم آورده، موضوع آموزش است. تعطیلی پیاپی مدارس و دانشگاه ها به دلیل برودت هوا، آلودگی و حالا کرونا، باعث شده تا خانواده ها نگران سطح علمی فرزندان خود باشند. به نظر می رسد اگر آموزش و پرورش و وزارت علوم، سامانه ای را برای پیگیری آموزش دانش آموزان یا دانشجویان در صورت تعطیلی مدارس و دانشگاه ها به راه می انداختند، می توانستند ضمن تعطیلی، فرآیند آموزش را پایدار و پویا نگه دارند.
در حوزه زیارت هم همین ظرفیت مجازی می تواند توسعه پیدا کند تا اماکن مقدس تبدیل به محلی برای انتقال بیماری نشود. برنامه های فرهنگی مانند سینما و سالن های تئاتر هم باید با پیوست مجازی، به جای اصرار بر فعالیت، از ظرفیت اکران در فضای مجازی برخوردار شوند.
مراکز درمانی و مطب های پزشکی هم که این روزها محل آمد و شد بسیاری از بیماران است، باید بخشی از خدمات مشاوره ای و یا چکاپ بیماران را از طریق مجازی انجام دهند تا امکان ابتلا به کرونا را کاهش دهند. در حال حاضر برخی از شهروندان از ترس ابتلا به ویروس، قید درمان را می زنند که این خود خطرناک بوده و آنها می توانند از طریق شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دسترسی کاملی به مشاوره های درمانی داشته باشند.
مواردی از این دست را باز هم می شود لیست کرد. بحران کرونا، همه را به خود آورده که تحقق ایده دولت الکترونیک را جدی بگیرند. شاید این ویروس فعلا خطری جدی برای برخی محسوب نشود، اما چند هفته دیگر می تواند جدی تر از اکنون شود. بنابراین وقتی تکنولوژی مجازی به ما این امکان را می دهد که در رابطه با ابتلا به بیماری پیشگیری کنیم، چرا باید این امکانات را نادیده بگیریم و اصرار بر حضور فیزیکی و کاغذبازی های همیشگی داشته باشیم؟
کرونا اگر هزاران عیب داشته باشد، شاید تنها حُسن آن این است که می تواند محرکی برای جدی گرفته شدن تحقق ایده دولت الکترونیک باشد. ایده ای که نه فقط به سلامت مردم کمک می کند، بلکه هزینه های هنگفت غیرضروری مردم را نیز از بین خواهد برد.