کرونا نمایشگاه مروری بر چهار دهه آثار سید محمد احصایی در گالری بوم را هم به حالت تعلیق درآورده است؛ این در حالی است که پس از سال‌ها نمایشگاه انفرادی این هنرمند عرصه خوشنویسی ایران برگزار شده بود.
قرار بود این نمایشگاه که از ۲۰ دی‌ماه آغاز شده تا ۱۶ اسفند ماه دایر باشد، اما چند روزی است به سبب جلوگیری از اشاعه بیماری کرونا به حالت تعلیق درآمده و اعلام شده تا اطلاع ثانوی تعطیل است.
در این مجموعه نمونه‌هایی از آثار این هنرمند پیشکسوت به نمایش درآمده است که از سال ۱۳۵۴ به بعد خلق شده‌اند و شامل نمونه‌هایی از مجموعه‌های شناخته شده‌ای مانند «عشق»، «آن»، «محبت»، «الفبای ازلی» و... است.
اما در میان این مجموعه دو اثر «مرثیه برای دریاچه ارومیه» و «مرثیه برای دریاچه هامون» دارای نوعی ذات اعتراضی و کنش‌گر این هستند که در عرصه نقاشیخط امر کمتر دیده شده‌ای محسوب می‌شود.
احصایی درباره اثر «مرثیه برای دریاچه ارومیه» که سال ۱۳۹۲ خلق شده است، می‌گوید: «وقتی به اطراف نگاه می‌کنم خیلی چیزها مرا متأثر می‌کند و برای پرداختن به آنها انگیزه پیدا می‌کنم. خشک شدن دریاچه ارومیه نیز از جمله مسائلی است که مرا متأثر کرد. چند سال پیش جنبشی توسط هنرمندان نقاش به وجود آمد که به خشک شدن دریاچه ارومیه عکس‌العمل نشان دهند. من آن زمان ایران نبودم، اما وقتی که از این موضوع مطلع شدم اثری را با موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه به وجود آوردم که عناصر نمادینی مانند رنگ خاک، هجوم تلخی‌ها و فشارهایی که توسط الف‌های سیاه ایجاد شده و بستر دریاچه را تنگ کرده و در فشار قرار داده‌اند دیده می‌شود.»
احصایی افزود: در همین راستا دریاچه هامون نیز ماجرای مشابه و حتی مصیبت‌بارتری دارد، زیرا اطراف آن زندگی جریان دارد، اما خشک شدن دریاچه تأثیر خیلی بدی بر آن گذاشته است. این مسئله سال‌های طولانی است رخ داده و بیشتر مرا متأثر می‌کند؛ چون یک منطقه بزرگ و آباد در ایران تبدیل به منطقه‌ای خشک و فقیر شده است. بنابراین اثر دوم را با عنوان «مرثیه برای دریاچه هامون» در سال ۱۳۹۳ به صورت مستقل کار کردم.
احصایی یادآور شد: این دو اثر عکس‌العمل به کسانی است که متوجه نیستند حیات‌شان ارتباط مستقیم با طبیعت اطراف‌شان دارد. اینکه آدم‌ها به طبیعتی که از آن به وجود آمده‌اند توجه نمی‌کنند و قدر آن را نمی‌دانند بسیار رنج‌آور است. این مناطق سال‌ها آباد بوده، اما حالا خشک است و من دیگر طاقت رفتن به آنجا و دیدن آن مناظر را ندارم. طبعاً کسی که کمی حساس باشد و اطراف را ببیند، از آنچه اطراف دریاچه و مردم آن می‌گذرد گله‌مند می‌شود.
احصایی درباره این نمایشگاه گفت: این نمایشگاه دربردارنده مجموعه‌ای است که در طول ۴۰ سال توسط آقای هاشم‌نیا، مدیر گالری بوم گردآوری شده و آثاری که از من یا گالری‌ها و حراج‌ها خریداری کرده‌اند را به نمایش گذاشتند. این مجموعه به نوعی نماینده سال‌های مختلفی است که کار کردم و آثار کلاسیک، مدرن و مینی‌مال در نمایشگاه دیده می‌شود. حتی تعدادی از کارها آن‌قدر متفاوت از سایر آثارم هستند که ممکن است برای بیننده قابل‌باور نباشد همه این کارها را یک نفر به وجود آورده است.
او درباره شیوه کاری خود توضیح داد: دستمایه کارم در نقاشی، کلمات فارسی و ایرانی است. می‌توانستم طبیعت بی‌جان یا پرتره بکشم، اما چون قبلاً سال‌ها سابقه خطاطی داشتم و از کودکی در این زمینه کار می‌کردم، نگاهی متفاوت به خطاطی برایم موضوع خاصی بود. هدف من چیزی جدا از آن تعریف معمول خوشنویسی بود که مطالبی را به خط خوش و زیبا می‌نویسند. در شیوه کلاسیک هدف و موضوع این کار یک تعریف مشخص دارد، یعنی نوشتن مطالب زیبا با خط زیبا. اما من با توجه به درسی که خواندم به خطاطی نگاه هنری داشتم و فلسفه خاصی از آن درآوردم. آن چیزی که وسیله ارتباط جمعی و خوانش و انتقال مفاهیم بود را وسیله کارم کردم و از دل آن تصویری به وجود آوردم که مسئله خوانش در آن به‌کلی از بین می‌رود. ممکن است بیننده کلمه آشنایی در این میان پیدا کند و آن را دنبال کرده و به مضمون خاصی برسد. پس نگاه کردن این کارها برای هر شخص مفهوم اختصاصی خودش را دارد و این مسئله بستگی به زمینه ذهنی، تحصیلات و تمایلات درونی او دارد.
این دوازدهمین نمایشگاه گالری بوم است و به روال همیشگی این گالری، تمامی آثار به نمایش درآمده در زمره گنجینه این گالری و با هدف حمایت از هنر ایران ارائه می شود و جنبه فروش ندارد؛ البته چهار اثر از نمایشگاه سید محمد احصایی به گنجینه شخصی هنرمند تعلق دارد.
سید محمد احصایی متولد ۱۳۱۸ در قزوین است، او در زمینه خوشنویسی، گرافیک و نقاشی افزون بر داخل کشور، شهرت بین‌المللی دارد. احصایی را از بنیان‌گذاران نقاشیخط در ایران به شمار می‌آورند.
احصایی از سال ۱۳۵۴ آثاری با محوریت اسم اعظم «الله» و عبارت توحیدی «لا اله الا الله» خلق می‌کند که به نوعی ذکر تصویری و نمودی از عرفان و تصوف اسلامی است.