روزنامه جام جم: طی بیش از صد سال حضور وسیله نقلیه‌ای به نام «خودرو» مهندسان متعددی در این صنعت تاثیرگذار بوده‌اند. از کارل بنز که به نوعی نخستین خودروی مجهز به پیشرانه درون‌سوز را اختراع کرد یا هنری فورد که نخستین خودروی تولید انبوه دنیا (فورد تی مدل) را روانه بازار جهانی کرد گرفته تا افراد دیگری مثل اتوره بوگاتی (موسس کمپانی بوگاتی)، انزو فراری (موسس کمپانی فراری و یکی از تاثیرگذارترین افراد در صنعت خودرو‌های اسپرت)، فروچیو لامبورگینی، مارچلو گاندینی (طراح مشهور ایتالیایی و خالق خودرو‌هایی مثل لامبورگینی میورا)، ایلان ماسک (موسس کمپانی نوپای تسلا)، کریس بنگل (مدیر اسبق دپارتمان طراحی ب‌ام‌و که به عنوان یکی از تاثیرگذارترین طراحان قرن شناخته می‌شود) و... از جمله طراحانی هستند که گام‌های بزرگی در تاریخ صنعت خودرو برداشته‌اند.
اما در این بین «کرول‌هال شِلبی»، طراح، مهندس، راننده مسابقات و نویسنده اهل آمریکا که در سال ۱۳۰۲/ ۱۹۲۳ به دنیا آمد و در سال ۱۳۹۱/ ۲۰۱۲ در ۸۹ سالگی از دنیا رفت را به هیچ وجه نباید از یاد برد. او خالق بسیاری از رویایی‌ترین خودرو‌های اسپرت دنیا بود و هنوز هم قرار گرفتن پسوند «شلبی» در کنار نام هر خودرویی، موجب ایجاد هیجان و ترشح بیش از اندازه آدرنالین می‌شود! فیلمی به یاد شلبی اخیرا فیلم سینمایی تحت عنوان «فورد علیه فراری» اکران شده که می‌توانید از وبگاه‌های ایرانی و مورد تایید نهاد‌های داخلی نیز دانلود و تماشا کنید.
این فیلم ماجرای یک کشمکش بسیار جذاب و دیدنی بین فورد و فراری را روایت می‌کند که در دهه ۶۰ میلادی شکل گرفت. در آن زمان فورد علاقه وافری به قهرمانی در مسابقات ۲۴ ساعته لمان داشت، اما این فراری بود که در این مسابقات یکه‌تازی می‌کرد. اما پس از مدتی فراری تصمیم به فروش کمپانی به فورد گرفت که با توجه به یک درخواست غیرمنطقی از سوی فورد، انزو فراری فقید این معامله را به هم می‌زند. در نتیجه هنری فورد دوم تصمیم می‌گیرد با تشکیل تیمی با مدیریت «کرول شلبی» و همکاری «کن مایلز» راننده حرفه‌ای اهل بریتانیا، خودرویی برای شکست فراری در این مسابقه طراحی کند. با این که فورد در این مسیر تلاش خاصی می‌کند این فیلم با اتفاق ویژه‌ای به پایان می‌رسد که پیشنهاد می‌کنم خودتان ببینید و از تماشایش لذت ببرید. در ادامه با پنج نمونه از بهترین خودرو‌هایی که کرول شلبی طراحی و به دنیای خودرو معرفی کرد آشنا می‌شوید.
۱. شلبی کبرا
شاید بتوان این محصول را مهم‌ترین خودرویی که کرول شلبی فقید در طول زندگی خود خلق کرد بدانیم. کبرا در ابتدا یک رودستر دو نفره اسپرت از کمپانی اِی‌سی (AC) بریتانیایی بود که تحت عنوان «اِی سی اِی سی ای» شناخته می‌شد و از سال ۱۳۲۴/ ۱۹۵۳ روی خط تولید این خودروساز قرار داشت. اما در سال ۱۳۴۰/ ۱۹۶۱ کرول شلبی با یک موقعیت بسیار خوب مواجه شد.
در آن سال کمپانی اِی‌سی شرکت سازنده پیشرانه‌های این خودرو را از دست داد و به همین خاطر تولید این محصول رو به تعطیلی می‌رفت. اما شلبی با زیرکی فراوان از این کمپانی خواست به تولید شاسی و بدنه این خودرو ادامه دهد و پیشنهاد تأمین موتور توسعه‌یافته از سوی خودش که بر پایه هشت سیلندر‌های فورد بود را به‌ای سی داد. در نتیجه این قرارداد بین شلبی و کمپانی مذکور شکل گرفت و محصولی تحت عنوان «شلبی کبرا» متولد شد.
این خودرو یک سال بعد در نمایشگاه خودروی نیویورک در معرض نمایش قرار گرفت و سال‌هاست به‌عنوان یکی از ماندگارترین خودرو‌های اسپرت دنیا در تاریخچه صنعت خودرو می‌درخشد. شلبی کبرا یا اِی‌سی کبرا از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۶/ ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۷ در سه مرحله متفاوت تولید شد و طی این سال‌ها پیشرانه‌های چهار تا هفت لیتری ۸ سیلندر خورجینی روی آن قرار می‌گرفت. اما در این بین کبرا ۴۲۷ محصولی بود که بر پایه‌ای سی کبرا مارک ۳ شکل گرفت و با همکاری فورد طراحی و در نمایشگاه دیترویت رونمایی شد. این محصول از پیشرانه وی ۸ با حجم ۴۲۷ اینچ مکعبی (۷ لیتری) با کاربراتور‌هالی چهار دهنه ۷۸۰ سی‌اف‌ام بهره می‌برد و قادر به تولید ۴۲۰ اسب‌بخار قدرت و ۶۵۰ نیوتن متر گشتاور بود.
۲. فورد شلبی جی‌تی ۳۵۰ ماستنگ
پس از موفقیت کرول شلبی در به ثمر رساندن پروژه جی‌تی ۴۰ و موفقیت مثال زدنی این خودرو در مسابقه لمان، فورد از او خواست در توسعه نسخه‌ای خاص از محصول اسپرت جدیدش یعنی ماستنگ (یا موستانگ) نقش داشته باشد. در واقع فورد ماستنگ اولین خودروی کلاس «پانی کار» فورد بود که در سال ۱۳۴۳/ ۱۹۶۴ متولد شد و تا این لحظه هنوز هم روی خط تولید این خودروساز قرار دارد و این کوپه اسپرت جذاب، به نسخه خاصی نیاز داشت که آدرنالین خریداران را به سقف برساند. در نتیجه در سال ۱۳۴۴/ ۱۹۶۵ ماستنگ شلبی جی‌تی ۳۵۰ روی خط تولید فورد قرار گرفت.
این خودرو از نظر ظاهر، شباهت زیادی به نسخه ساده ماستنگ داشت، اما کرول شلبی برای جی‌تی ۳۵۰ تکرار نشدنی از بدنه‌ای سبک‌تر، اکسل عقب ارتقا یافته و جدید، موتوری بزرگ‌تر و سیستم تعلیق متفاوت بهره گرفت تا از ماستنگ، یک خودروی مسابقه‌ای خیابانی خلق کند. ماستنگ‌های شلبی ۶۵ و ۶۶ از موتور ۲۸۹ اینچ مکعبی محبوب شلبی با ۳۰۶ اسب بخار قدرت (کاربراتور ۷۱۵ سی اف ام‌هالی) بهره می‌بردند.
۳. داج شلبی اُمنی جی ال اچ اس
بله، درست خواندید! داج! کرول شلبی در دهه ۱۳۶۰/۱۹۸۰ یک‌هاچ‌بک تند و تیز دیفرانسیل جلو برای داج دست و پا کرد که کمتر در بین اهالی خودرو شناخته شده است. این محصول که بر پایه داج اُمنی (تولید از ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۹/ ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۰) شکل گرفت و دو نسخه سه‌در و پنج‌در داشت، به سفارش «لی لاکوکا» مدیر آن زمان کرایسلر (کمپانی مادر داج) که در دهه ۶۰ میلادی با کرول شلبی همکاری داشت طراحی و توسعه یافت و از سال ۱۳۶۵/ ۱۹۸۶ تا یک سال بعد تولید شد.
فقط ۵۰۰ دستگاه از داج شلبی اُمنی جی ال اچ اس یا به بیان دیگر «شلبی جی‌ال‌اچ‌اس» که پسوند نام آن در واقع حروف اختصاری شعار «بیش از حد راه میره!» بود به تولید رسید که هر کدام از آن‌ها شماره سریال اختصاصی‌شان روی یک پلاک که روی داشبورد نصب شده، نوشته شده بود. البته لازم به ذکر است که دو سال پیش از این، داج اُمنی جی ال اچ روانه بازار شد، اما نسخه توربویی که شلبی در سال ۱۳۶۵/۱۹۸۶ توسعه داد چیز دیگری بود!
این خودرو از پیشرانه چهار سیلندر ۲/۲ لیتری توربو بهره می‌برد که در نسخه اتمسفریک ۱۱۰ اسب بخار قدرت داشت و شتاب صفر تا صد ۷/۸ ثانیه‌ای را برای اُمنی فراهم می‌کرد. اما نسخه توربوی این خودرو که در سال ۱۳۶۵/۱۹۸۶ توسط شلبی توسعه یافت، توانی معادل ۱۷۵ اسب بخار و ۲۳۷ نیوتن متر گشتاور داشت که شتاب صفر تا صد ۵/۶ ثانیه‌ای را برای این خودرو به ارمغان می‌آورد و حداکثر سرعت آن نیز ۲۱۷ کیلومتر بر ساعت اعلام شده بود.
۴. فورد جی‌تی ۴۰
این همان خودرویی بود که فیلم مذکور در موردش ساخته شد! همانطور که گفتیم، پس از این که پیشنهاد خرید فراری از جانب فورد بنا به دلایلی از سوی انزو فراری فقید رد می‌شود، آمریکایی‌ها (هنری فورد دوم) کرول شلبی را مامور می‌کنند تا با صرف هزینه‌ای هنگفت خودرو را آماده کند که در مسابقات لمان سریع‌ترین باشد. در نتیجه پس از کشمکش‌های فراوان و اعمال تغییرات متفاوت در شاسی، موتور (جایگزینی با یک پیشرانه جان‌سخت‌تر و قدرتمندتر)، ترمزها، آیرودینامیک بدنه و... خودروی مسابقه‌ای قبلی، جی‌تی ۴۰ شکل گرفت.
این خودرو در آن سال توانست مقام اول تا سوم مسابقه لمان را به دست آورد و این موفقیت در سال‌های بعد هم تکرار شد. البته لازم به ذکر است که توسعه این خودرو بدون زحمات و تلاش راننده بریتانیایی، کن مایلز فقید که متاسفانه در مسیر ارتقای هرچه بیشتر این خودرو جان خود را از دست می‌دهد، میسر نبود.
۵. شلبی دِیتونا
دیتونا یک خودروی مسابقه‌ای توسعه‌یافته بر پایه شلبی کبرای افسانه‌ای بود که از ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۴/ ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۵ تعداد شش دستگاه از آن تولید شد. این خودرو از شاسی، تعلیق، سیستم انتقال قدرت و موارد مشترک زیادی با شلبی کبرا بهره می‌برد و تنها بدنه این خودرو تفاوت فاحشی با برادر پیرترش داشت.
از دیتونا به عنوان یکی از زیباترین خودرو‌های مسابقه‌ای دنیا یاد می‌شود که در آن سال‌ها توانست به عنوان نخستین خودروی آمریکایی، مقام اول مسابقات خودرو‌های جی‌تی را که از سال ۱۳۲۲ تا ۱۳۷۱/ ۱۹۵۳ تا ۱۹۹۲ برگزار شد به دست آورد. همچنین این خودرو در لمان، سِبرینگ، دایتونا، مونزا و نوربرگرینگ هم افتخاراتی را از آن خود کرد. دِیتونا پیشرانه هشت سیلندر خورجینی ۷/۴ لیتری (۲۸۹ اینچ مکعبی) داشت.
دیتونا با این که خودروی فوق‌العاده جذاب و موفقی بود، اما همیشه در سایه شهرت برادرش شلبی کبرا باقی ماند و نتوانست به اندازه این خودرو مشهور شود.