ویروس کرونا به جان گردشگری ایران و جهان افتاد. اگرچه تمام برنامه ریزی های جهانی در حوزه جذب گردشگر در سال ۲۰۲۰ توسط کشورها بهم ریخت اما تعدادی زیادی از این کشورها بیشتر از دیگران زیان کردند مانند چین که ویروس کرونا از آنجا به تمام جهان سرایت کرد. کشورهای زیادی از جمله ایران در حال برنامه ریزی برای تعطیلات سال نوی چینی بودند و می‌خواستند از ۱۵۰ میلیون گردشگر چینی که همه ساله در جهان سفر می‌کنند، تعدادی را به سمت کشور خود جذب کنند، اما پشیمان شدند و الان حاضر نیستند حتی یک چینی به کشورشان بیاید از آن طرف هم کسی به گردش در شهرهای چین در این برهه زمانی نخواهد رفت.

ویروس کرونا در حال فتح همه کشورهاست و هر از گاهی خبر می‌رسد که از جایی و کشوری سر درآورده است در ایران هم از شهر قم شروع کرد و بعد به شهرهای استان گیلان و تهران بیشترین سفر را داشته است این ویروس گردشگر حالا گردشگری جهان را با سفرهایش فلج کرده است. ونیز به شهر ارواح تبدیل شد، موزه‌های جهان بسته شدند پروازها خوابید و آلمان بزرگترین نمایشگاه گردشگری اش را کنسل کرد.

در ایران هم هتل‌های شهرهای مختلفی از جمله گیلان و مازندران و قم مسافر نمی‌پذیرند و هر کسی که وارد شهرهای دیگر شود تحت معاینه‌های بیماریاب قرار می‌گیرد تا مشخص شود حامل ویروس هست یا نه. ایرانی‌ها که تا همین چند روز پیش در حال برنامه ریزی برای انجام سفرهای نوروزی خود بودند حالا نمی‌دانند آیا می‌توانند در هفته آینده هم سفری داشته باشند یا نه چه برسد به ایام نوروزی که دو هفته دیگر از راه می‌رسد.

به سفر نروید

آنها در همین روزها هم نمی‌توانند به راحتی سفری به شهر دیگر داشته باشند چون متولیان وزارت بهداشت در کشور مدام هشدار می‌دهند که به سفر نروید حتی از ترددهای غیر ضروری نیز در داخل شهر پرهیز کنید. این اتفاق برای مردم شهرهای دیگر نیز افتاده است. برای سفر به کشورهای خارجی نیز باید تاییدیه سلامت در برخی از مرزهای کشور که هنوز باز است، گرفته شود مانند سفر به آلمان. این برگه سلامت یکی از دلایلی است که امکان دارد کشور مقصد حضور آن مسافر را بپذیرد هرچند تضمین کننده سفر به آن کشور نیست. البته اگر هواپیمایی برای انجام این سفرها بتواند ایرانی‌ها را به آن طرف مرزها ببرد. چون در حال حاضر بیشتر ایرلاین‌های خارجی سفرهای خود را از مبدا و مقصد ایران کنسل کرده اند.

همین کنسلی داستانی در پی داشت. هر کدام از خطوط هواپیمایی زمانی را برای لغو سفرهای خود به ایران و از ایران اعلام کردند و گفتند که خسارت آن را به مسافران می‌پردازند. ولی مسافران ایرانی سفرهای نوروزی خود را هم لغو کرده اند ایامی که هیچیک از ایرلاین‌ها هنوز برای عدم دریافت جریمه لغو پروازهایشان بیانیه‌ای نداده اند.

بخشنامه دردسرساز

از طرفی وزیر راه و شهرسازی و معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی از شرکت‌های هواپیمایی و دفاتر مسافرتی خواستند تا اطلاع ثانوی جریمه ای برای کنسلی بلیت هواپیماها از مردم دریافت نکنند.

بخشنامه معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی با همین مضمون دردسرساز شد. در این بخش نامه آمده بود که «با توجه به شرایط خاص روزهای اخیر، ضمن تاکید بر رعایت الزامات «دستورالعمل پیشگیری و کنترل شیوع ویروس کرونا در تأسیسات گردشگری» به شماره ۷۸۳۷۹/۹۸۳۴۰۰ مورخ ۰۴/‏۱۲/‏۹۸‬ و به منظور رعایت حقوق متقابل مردم، فعالان و تأسیسات گردشگری در چارچوب بند یک ماده ۱۳ تصویب‌نامه حقوق شهروندی، مفاد قرارداد گشت‌های داخلی و خروجی و ماده ۱۲ شیوه‌نامه اجرایی ذخیره اتاق و ابطال آن در واحدهای اقامتی، چنانچه از تاریخ اول اسفندماه سال جاری تا اطلاع ثانوی، گردشگری درخواست انصراف از سفر کند، کلیه تأسیسات گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری بدون هیچ گونه جریمه‌ای نسبت به استرداد وجوه دریافتی از گردشگران اقدام می‌کنند».

این بخشنامه و مصاحبه وزیر راه واکنش دفاتر خدمات مسافرتی را در پی داشت. بسیاری از مدیران دفاتر مسافرتی اعلام کردند که بخش نامه وزارت راه و گردشگری درباره لغو تورهای گردشگری این روزهاست ولی مردم سفرهای نوروزی را لغو می‌کنند بنابراین کارگزاران خارجی هزینه لغو تور را از ما می‌گیرند.

در این باره، سهند عقدایی فعال گردشگری  گفت: متأسفانه در حال حاضر هتل‌های داخلی و ایرلاین‌ها زیر بار این بخش نامه‌ها نمی‌روند و بسیاری از آنها حق کنسلی را می‌خواهند مشکل دیگری که داریم در حوزه تورهای خارجی است. ما در این تورها با کارگزاران خارجی و هتل‌های بین المللی رو به رو هستیم هزینه‌های پیش پرداخت از ماه‌ها قبل به این کارگزاران در کشورهای مقصد داده شده است. هیچیک از این کارگزاران از بخش نامه‌های معاون گردشگری ما که پیروی نمی‌کنند. آنها می‌گویند می‌توانیم مهمان بپذیریم و در این زمینه مشکلی نیست. ما چطور می‌توانیم پیش پرداختی که به آنها واریز شده را برگردانیم؟

این کارشناس طبیعت‌گردی بیان کرد: مسافر نزد ما می‌آید و می‌گوید که معاون گردشگری و وزیر راه گفته که همه پول‌های ناشی از کنسلی تورها باید به مردم برگشت داده شود آنها هم می‌خواهند توری که برای نوروز خریداری شده را کنسل کنند. از طرفی به عنوان مثال برخی از ایرلاین‌ها گفته‌اند که تا دهم مارچ پرواز را لغو کرده‌اند و شاید بعد از آن همچنان پرواز وجود داشته باشد. ایرلاین می‌گوید من می‌توانم برای این مدت هزینه کنسلی را دریافت نکنم نه برای زمان عید.

یک راهکار چینی برای جبران خسارت‌ها

البته تورگردان ها و فعالان گردشگری برای این موضوع راهکارهایی را نیز ارائه کردند و آن هم محفوظ ماندن اعتبار نزد آژانس دار و یا هتلدار بود. این پیشنهاد نیز از چین الگو گرفته شده بود. ماه گذشته همزمان با سال نوی چینی برنامه سفر ۳۵ میلیون گردشگر چینی لغو شد که بحران بزرگی برای گردشگری دنیا بود. دولت چین به کمک آژانس‌های مسافرتی آمد. بسیاری از کارگزاران خارجی نیز با آنها همکاری کرده و قبول کردند که گردشگران چینی یک سال بتوانند فرصت داشته باشند که از تور خریداری شده خود استفاده کنند. این اقدام توانست جلوی ضررهای زیاد را بگیرد. بنابراین می‌توان از آن هم در ایران الگو گرفت.

اگرچه بسیاری از مدیران آژانس‌های گردشگری از ایرلاین‌ها بابت عدم همکاری شکایت داشتند اما هتلداران نیز در این موارد همکاری نکردند. جمشید حمزه زاده، رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران کشور گفت: تا وقتی دولت اعلام شرایط ویژه نکند، هتل‌ها جریمه کنسلی را از مسافر می‌گیرند. اما پس از آنکه معاون گردشگری به نوعی شرایط ویژه را اعلام کرد هتلداران بازهم همراه نشده و این بار درک از وضعیت موجود را برداشت شخصی معاون گردشگری قلمداد کردند.

آژانس‌های مسافرتی هم که به نوعی فروشنده خدمات ایرلاین‌ها و هتل‌ها به مردم هستند اعلام می‌کردند که وقتی هتلدار و ایرلاین هزینه کنسلی ایامی مانند نوروز و یا روزهای مانده به عید را پس نمی‌دهد آیا ما باید از جیب خودمان این هزینه‌ها را بدهیم؟

بلاتکلیفی سفرهای نوروز

در واقع مدیران دفاتر مسافرتی این صحبتهای وزیر راه و معاون گردشگری را موجب اختلاف آژانسدار، هتلدار و شرکت هواپیمایی با مردم قلمداد کرده و گفتند که اگر حداقل اعلام می‌شد، تا چه زمانی همه سفرها لغو شود در آن صورت هر بخش می‌دانست که آیا باید سفر نوروز را هم کنسل کند و هزینه را به مردم برگرداند یا نه.

از طرفی متولیان گردشگری و بهداشت کشور و حتی ستاد مدیریت ویروس کرونا مدام درباره لغو سفرها و حتی ترددها صحبت می‌کنند با این وجود اما هتل‌های استان گیلان با رشد فزاینده ورود گردشگر مواجه شدند و هتل‌های مازندران نیز اعلام کردند که دیگر مسافر نمی‌پذیرند. این موضوع نشان می‌دهد هنوز خیلی از افراد این موضوع را جدی نگرفته اند و مشغول سفر هستند. همانطور که برخی از افراد در فضاهای مجازی اقدام به تبلیغ تورهای گردشگری ویژه تعطیلات آخر هفته می‌کنند. زمانی که وزیر بهداشت گفته بود هفته‌ای سخت خواهد بود.

با این وجود هنوز مشخص نیست آیا سفر ویروس کرونا در ایران تا عید نوروز ادامه داشته باشد یا نه.