بوی نامطبوع تهران معضلی است، که در چند سال اخیر میهمان پایتخت‌نشینان بوده است و هر سال وعده‌های مسئولان در پرداختن به آن با فرا رسیدن فصل بهار و تابستان فراموش می‌شود.
«بوی نامطبوع تهران» موضوعی است، که برای شهروندان تازگی ندارد و مردم شهرستان‌های اسلامشهر، ری، تهران، رباط‌کریم و بهارستان، هرازگاهی از آن رنج می‌برند، اما با گذر از فصل سرد سال و کاهش وسعت منطقه انتشار این بو عملاً به فراموشی سپرده می‌شود.
البته این بو، پیش‌ازاین منحصر به مسیر فرودگاه امام خمینی (ره) بود و مسئولین رده‌بالای کشور بارها در خصوص رفع آن دستوراتی صادر کردند، اولین بار محمدحسین مقیمی، استاندار وقت تهران ۲۴ آذر ۹۶ از دستور رئیس‌جمهور برای رفع هرچه سریع‌تر بوی نامطبوع در جنوب تهران خبر داد.
اما این‌همه واکنش‌ها نبود و یک سال بعد و ۲۱ اسفند ۹۷ عیسی کلانتری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست در حاشیه مراسم افتتاح تصفیه‌خانه یک شرکت تولیدکننده بستنی در جنوب تهران در جمع خبرنگاران اظهار کرد: مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهوری به‌شدت از بوی نامطبوع مسیر فرودگاه حضرت امام گله‌مند هستند، حتی رئیس‌جمهوری اظهار کرده است هنگامی‌که در مسیر فرودگاه هستم بوی منطقه سبب می‌شود، از خواب بیدار شوم. مقام معظم رهبری دستور داده‌اند که تا پایان دولت دوازدهم بوی نامطبوع مسیر این فرودگاه باید رفع شود.
اما این بوی نامطبوع تنها به مسیر فرودگاه امام (ره) محدود نشد، از آذرماه سال ۹۷ بوی نامطبوع مناطق وسیعی از پایتخت ازجمله سمت جنوب غرب این شهر و نیز اسلامشهر و ری را فراگرفت و خبرساز شد، هر روز که بو در پایتخت منتشر می‌شد، اخبار فراوانی از بررسی منشأ بوی نامطبوع در خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها می‌پیچید، هر مسئولی مصاحبه می‌کرد و اما تیترها یکسان بود «منشأ بوی نامطبوع تهران در حال بررسی است»، «جلسه اضطراری بررسی بوی نامطبوع تهران تشکیل می‌شود» و تیترهایی از این قبیل…
اقدامات خدمات شهری و تأسیسات فاضلاب به‌کندی پیش می‌رود
اما واقعیت اینجا است، که مقابله با این بوی نامطبوع که آخرین بار همین هفته قبل مناطق وسیعی از پایتخت را فراگرفت، هرگز موفق نبود و باید گفت، مجموعه تلاش‌ها در برخورد با انتشار این بو با شکست مواجه شده و یا حداقل نمود عملی نداشته است.
اوج زمان انتشار این بود آذر و دی‌ماه است و پس‌ازآن انتشار بو کم‌تر می‌شود و مسئولان نیز فراموش‌کار شده و باز سال بعد و روز از نو، روزی از نو.
عدم موفقیت در مقابله با این بو، موضوعی است، که صدای نماینده مردم تهران، ری، اسلامشهر، پردیس و شمیرانات را نیز درآورده است، وی که در این خصوص با در اسلامشهر سخن می‌گفت، اظهار داشت: متأسفانه پیگیری‌ها در مورد منشأ بوی نامطبوع پایتخت هنوز به نتیجه نرسیده است و بنده به‌عنوان یک شهروند پیگیری‌هایی داشتم، اما پاسخ‌ها قانع‌کننده نبود.
سیده فاطمه ذوالقدر گفت: از استانداری تهران، شهرداری این شهر و نیز سازمان حفاظت از محیط‌زیست خواسته‌ام، در این خصوص پیگیری‌های دقیق‌تری انجام دهند، باید بپذیریم، خدمات شهری، فاضلاب و اقدامات این‌چنینی در پایتخت به‌کندی پیش می‌رود و همچنان شاهد راه‌اندازی سایت ویژه پسماند در تهران نیستیم.
وی اضافه کرد: اینکه پس از گذشت بیش از یک سال هنوز منشأ دقیق بوی نامطبوع را نمی‌دانیم، قابل‌قبول نیست.
آغاز عملیات سایت ویژه پسماند تهران تا پایان سال جاری
راه‌اندازی سایت ویژه پسماند در جنوب تهران، یکی از مواردی است، که به عقیده این نماینده مجلس و نیز بسیاری از کارشناسان می‌تواند سبب کاهش بوی نامطبوع در پایتخت شود، اما از راه‌اندازی این سایت که قرار بود، تا آبان ماه شروع به کار کند، خبری نیست، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران در این خصوص به گفت: زمین برای دفع پسماندهای صنعتی و ویژه استان تهران تملک شده است و کار در دست اجرا است.
محمد تقی زاده اضافه کرد: بعد از انتخابات قرار بود، افتتاح این مرکز انجام شود، که به‌طورجدی پیگیر هستیم و در حال حاضر کار در این مرکز شروع‌شده و تا پایان سال شاهد افتتاح و آغاز دفن پسماندها خواهیم بود، انصافاً در این زمان‌ها پیشرفت‌های خوبی نیز داشتیم، اما شاخص‌ها تغییر کرده است.
وی گفت: به‌عنوان‌مثال برخی از افراد به ما می‌گویند، که چرا در آلودگی هوا اقدامی جز تعطیلی مدارس نمی‌کنید، درحالی‌که این‌طور نیست، ما طبق قانون به تمام وظایف عمل می‌کنیم، اکنون قانون شاخص تعطیلی مدارس را ۱۵۰ اعلام کرده است، این شاخص‌ها اوایل دهه نود ۲۰۰ بوده است، اما اگر آمار را ببینید، ما سال ۹۰ تعداد ۱۶۴ روز ناسالم در تهران داشتیم، ۹۱ تعداد ۹۰ روز، سال ۹۲ تعداد ۹۸ روز، سال ۹۳ تعداد ۷۵ روز، سال ۹۴ تعداد ۷۲ روز، سال ۹۵ تعداد ۴۹ روز، ۹۶ تعداد ۶۱ روز، ۹۷ تعداد ۴۲ روز و ۹۸ تا اینجا حدود ۶۰ روز داشتیم، یعنی روند تعداد روزهای ناسالم هوای تهران از سال ۹۰ تا امروز کاهش محسوسی داشته است، اما چون تعطیلی مدارس بیشتر شده، حس می‌کنیم، آلودگی‌ها بیشتر است، درحالی‌که این‌طور نیست.
تقی زاده با بیان اینکه ارتقای سلامت مردم برای دولت مهم بوده است، گفت: به دلیل همین اهمیت شاخص تعطیلی مدارس را از ۲۰۰ به ۱۵۰ کاهش داده‌ایم و نیز توانستیم با اقدامات انجام‌شده شرایط بهتری برای هوای تهران فراهم کنیم.
شهرداری، نیروگاه‌ها، آب و فاضلاب و صنایع دامی و لبنی مقصران بوی نامطبوع تهران
استاندار تهران اما معتقد است، که برنامه‌های استانداری برای مقابله با بوی نامطبوع و آلودگی هوای پایتخت علمی است و در این خصوص به گفت: برنامه‌های ما طوری نیست، که منتظر باد و باران برای کاهش آلودگی هوای تهران و یا بوی نامطبوع پایتخت بمانیم.
انوشیروان محسنی بندپی اضافه کرد: در مورد شناسایی و رفع بوی نامطبوع تهران جلسات متعدد برگزار و کانون‌های بوی نامطبوع پایتخت شناسایی‌شده است، که طبق مطالعات شهرداری تهران ۲۲ درصد منشأ این بو مربوط به زباله‌های آرادکوه، ۴۰ درصد مربوط به آب‌های سطحی و فاضلاب‌ها و حدود ۲۵ درصد مربوط به صنایع است و طبق مطالعات شرکت آب و فاضلاب، ۲۰ درصد مربوط به فاضلاب و آب‌های سطحی و ۴۰ درصد مربوط به زباله‌های آرادکوه است.
وی ادامه داد: ما آگهی برای انجام یک کار پژوهشی، تحقیقاتی، علمی و تخصصی توسط یک مرجع دانشگاهی دادیم، که سهم هرکدام از منابع آلاینده مشخص شود و برای نهادها ضرب‌الاجل مقابله با عوامل بوی نامطبوع صادر کنیم.
نماینده عالی دولت در استان تهران با بیان اینکه در حال حاضر نیز کارخانجات، شهرداری و آب و فاضلاب و دیگر نهادها مکلف شدند، نسبت به رفع سهم مطالعاتی خود اقدام کنند، گفت: واقعیت این است، در زمستان به دلیل کمبود فشار گاز در برخی از کارخانجات و نیروگاه‌ها از سوخت‌های فسیلی مانند مازوت استفاده می‌شود، که سولفور دارد و در بویی که در پایتخت منتشر می‌شد، نیز غلظت گاز سولفور بیش از مابقی گازها بوده است.
بوی نامطبوع تهران یک منشأ ندارد
محسنی بندپی از الزام کارخانه سیمان تهران به تغییر سوخت خبر داد و گفت: به‌محض این اجبار به تغییر سوخت با کاهش بو مواجه بودیم، اما به‌هرحال ما در پی آن هستیم، که هیچ گاز و بویی از منبعی که کانون بو است، بیرون نیاید، چراکه علم برای همه این موارد راه‌حل دارد و باید هوای پاک را برای مردم فراهم کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که «بسیاری از کارشناسان منشأ بوی نامطبوع تهران را کارخانه بستنی‌سازی خاص و چند گاوداری در مسیر فرودگاه امام می‌دانند، اما علی‌رغم تأکید رئیس‌جمهور، پیگیری دو استاندار قبل از شما، یعنی آقایان هاشمی و مقیمی نیز در این زمینه مؤثر واقع نشد، واقعاً قرار نیست، فکری برای این کارخانه شود؟» گفت: تصفیه‌خانه فاضلاب کارخانه بستنی‌سازی راه‌اندازی شده و مورد بهره‌برداری قرارگرفته است و نمی‌توان دلیل بوی نامطبوع تهران را تنها یک کانون دانست.
استاندار تهران افزود: ۳ کانون عمده برای بوی نامطبوع تهران شناسایی‌شده است، روزانه حدود شش هزار الی هفت هزار تن زباله، یعنی مواد فسادپذیر را در آرادکوه دفن می‌کنیم، فعالیت‌های دامداری‌ها را در همان مسیر داریم و نیز آب‌های روان و ماند آب‌ها را نیز در حوالی اسلامشهر داریم، که ۳ کانون عمده بوی نامطبوع هستند، شما به این عوامل سوخت غیر گاز طبیعی که برخی صنایع و نیروگاه‌ها در زمستان مصرف می‌کنند، را نیز اضافه کنید، پس اینکه بگوییم تنها بستنی‌سازی منشأ بوی نامطبوع است، صحیح نیست.
وی گفت: شهرداری کار مطالعاتی کرده و درصد هرکدام از این عوامل را بر بوی نامطبوع تهران مشخص کرده است، ما تسهیلاتی اعطا کردیم، تا دام گستران تصفیه فاضلاب را راه‌اندازی و نسبت به کاهش آلایندگی اقدام کند، در آرادکوه نیز شهرداری تهران مکلف شده است، که نسبت به تهیه طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران با همکاری محیط‌زیست و معاونت عمرانی استانداری تهران اقدام کند.
به نظر می‌رسد، باید بیش‌ازپیش و به‌منظور حفظ محیط‌زیست و بهبود سبک زندگی شهروندان به سمت تکنولوژی‌های نو پیش رویم، تا نزدیک به ۱۵ میلیون نفر جمعیت ساکن در شهرستان‌های تهران، اسلامشهر، ری، رباط‌کریم و بهارستان مجبور به استشمام گاه‌وبیگاه بوی نامطبوع نباشند، اما این امر چه زمانی محقق می‌شود، سؤالی است، که کسی پاسخ آن را نمی‌داند و زمان اعلامی مسئولان نیز مرتباً تمدید می‌شود.