روزنامه شهروند: تحریم شبکه بانکی ایران و قیمت صعودی دلار در بازار شب عید، سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین را برای بسیاری از ایرانی‌ها جذاب کرده است. براساس گزارش رویترز، قیمت هر بیت‌کوین در بازارجهانی نسبت به ارزش آن در ابتدای سال ٢٠٢٠ حدود ١,٥ برابر شده و همین مسأله برخی از تحلیلگران جهانی را نسبت به آینده این ارز خوشبین کرده است.
گرچه بیت‌کوین هم مانند بسیاری از شاخص‌های بازارجهانی تحت‌تأثیر کرونا قرار گرفت و رشد قیمت آن در ماه‌های گذشته منفی شده است، اما این دسته از تحلیلگران اعتقاد دارند که این مسأله مقطعی است و ارز‌های دیجیتالی بار دیگر به نمودار صعود برمی‌گردند.
از آن سمت برخی دیگر از تحلیلگران همچنان ریسک خرید ارز‌های دیجیتال را بالا می‌دانند و نسبت به آینده آن بی‌اعتماد هستند. این دسته از تحلیلگران همچنان به مقاومت بانک‌های مرکزی جهان نسبت به پذیرش بیت‌کوین در معاملات اشاره می‌کنند.
ارز‌های دیجیتال از کجا آمده‌اند؟
ارز‌های دیجیتالی ابزار جدیدی برای تبادل‌های مالی است که در سال‌های گذشته بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از معروف‌ترین ارز‌های دیجیتال بیت‌کوین است. بیت‌کوین نخستین‌بار در سال ٢٠٠٨ میلادی توسط فردی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو به وجود آمد.
مهم‌ترین تفاوت بیت‌کوین با سایر ارز‌های موجود در بازار آن است که بیت‌کوین بدون پشتوانه است و عرضه و توزیعش تحت نظارت هیچ فرد، گروه و سازمان خاصی نیست.
بدون پشتوانه‌بودن بیت‌کوین به این معناست که این ارز تابع سیاست‌گذاری پولی نیست و تنها عاملی که می‌تواند قیمت این ارز را تعیین کند، عرضه و تقاضای موجود در بازار است.
در واقع زمانی که اقبال مردم به این ارز دیجیتالی بیشتر شود و تقاضای آن‌ها افزایش پیدا کند، قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند و در زمانی که به دلیل افزایش سود در بازار‌های موازی، تقاضای افراد از این ارز کاهش پیدا کند، قیمت بیت‌کوین هم کاهش پیدا خواهد کرد. تفاوت دیگر این ارز با سایر ارز‌های رایج در بازار، محدودبودن میزان عرضه این نوع ارز دیجیتالی است. براساس الگویی که در طراحی این ارز مورد استفاده قرار گرفته است، میزان عرضه این نوع ارز محدود به ٢١میلیون واحد است. در واقع این محدودیت به معنی این است که در بلندمدت عرضه بیت‌کوین ثابت است و این طرف تقاضاست که قیمت‌گذار اصلی در بازار این ارز دیجیتال است.
این درحالی است که در بازار سایر ارز‌های رایج درجهان، بانک‌های مرکزی بسته به سیاست‌های خود عرضه ارز را کاهش یا افزایش می‌دهند. توجه به این دو نکته رمز اصلی برای تحلیل بازار ارز دیجیتال بیت‌کوین است.
بیت‌کوین محصول بحران اقتصادی
برای تحلیل بازار بیت‌کوین لازم است ابتدا پیشینه به وجود آمدن این ارز و چرخه‌های قیمتی آن را مورد توجه قرار داد. بسیاری از محققان اقتصادی به وجود آمدن این ارز را محصول نااطمینانی ناشی از بحران مالی سال ٢٠٠٨ میلادی می‌دانند. در واقع این بحران باعث شد که عاملان اقتصادی بخشی از سرمایه خود را در بخشی ذخیره کنند که تابع سیاست‌گذاری نهاد‌های دولتی نیست.
در واقع پس از دومینوی ورشکستگی در بانک‌ها و سایر نهاد‌های مالی بخشی از سرمایه‌ها به سمت این‌گونه ارز‌های دیجیتال هدایت شد. این مسأله دو دلیل عمده است؛ دلیل اول عدم امکان نظارت نهاد‌های دولتی بر بیت‌کوین بود؛ بنابراین افرادی که پول خود را به صورت بیت‌کوین ذخیره می‌کردند، در واقع از مالیات معاف بودند. دومین دلیل آن بود که افراد با ذخیره‌کردن بخشی از اموال خود به صورت این ارز دیجیتال، می‌توانستند سرمایه خود را از یک بحران بین‌المللی نجات دهند. با وجود این، حتی خوشبین‌ترین اشخاصی که در سال٢٠١٠ هر بیت‌کوین را به قیمت یک سنت خریداری می‌کردند، باور نمی‌کردند که در کمتر از یک‌سال سود ٣هزار برابری را تجربه کنند.
روند سودآوری بیت‌کوین در یک‌دهه
البته قیمت بیت‌کوین همیشه هم صعودی نیست. قیمت بیت‌کوین پس از افزایش باورنکردنی در سال ٢٠١١، دوباره روند کاهشی را تجربه کرد. این روند کاهشی به حدی بود که در اواسط سال ٢٠١١، قیمت این ارز به کمتر از ٢هزار دلار رسید. این روند اولین سیکل قیمتی بیت‌کوین است که شناخت آن اساس پیش‌بینی قیمت این ارز را در آینده دارد.
این سیکل دوبار دیگر نیز تکرار می‌شود. چرخه صعودی دوم با حرکت از قیمت ۲دلار و رشد ۶۰۰ برابری آن تا مرز ۱،۲۰۰ دلار همراه بود. این روند صعودی از اواخر ۲۰۱۱ شروع شد و تا پایان سال۲۰۱۳ ادامه داشت. پس از این رشد شدید، قیمت با سقوط ۸۶درصدی تا حدود ۱۶۵دلار کاهش یافت و تا اواخر سال۲۰۱۵ در بازار نزولی به تله افتاد. چرخه صعودی سوم بیت‌کوین از اوایل سال ۲۰۱۶ آغاز شد و بیت‌کوین را در دسامبر۲۰۱۷ تا مرز قیمت ۲۰هزار دلار هدایت کرد.
این رشد تقریبا صد برابری در سال۲۰۱۸ متوقف شد. درحال حاضر قیمت هر واحد بیت‌کوین در بازار‌های جهانی برابر با رقم ٩هزار و١٤٠ دلار آمریکاست. با توجه به بررسی نمودار‌ها در سال گذشته به نظر می‌رسد که شیب صعودی افزایش قیمت بیت‌کوین شروع شده است. در واقع چهارمین چرخه قیمتی، پس از کاهش در سال٢٠١٩، روند صعودی خود را آغاز کرده است.
البته کارشناسان بازار سرمایه اعتقاد دارند که شیب صعودی چرخه چهارم از چرخه سوم کمتر خواهد بود. برخی از تحلیلگران بازار سرمایه، برای پایان سال٢٠٢٠ میلادی ارقامی بین ١٦هزار و٥٠٠ تا ١٨هزار دلار را برای یک واحد بیت‌کوین پیش‌بینی کرده‌اند.
نظر تحلیلگران جهانی درباره آینده بیت‌کوین
کارشناسان اقتصادی نه‌تن‌ها انتظار دارند روند قیمت برای بیت‌کوین در سال‌جاری افزایش پیدا کند، بلکه اعتقاد دارند در آینده بلندمدت، این ارزها، قیمت‌های بسیار بیشتری را تجربه کنند. یونی آسیا مدیر شرکت ETORO اعتقاد دارد با اصلاحاتی که در امنیت و شیوه مبادله ارز‌های دیجیتال به وجود آمده، در آینده شرکت‌های بزرگ رغبت بیشتری به استفاده از این ارزها نشان خواهند داد.
او در همین رابطه، در مصاحبه با خبرنگاران افزود: «به نظر ما، اصلاحات اخیر برای توسعه بلندمدت بازار بیت‌کوین مناسب است. این حوزه هنوز یک بازار نسبتا نوظهور است و مانند تمام فناوری‌های نوظهور گذشته که تجربه کرده‌ایم، روز‌های اولیه دارای نوسانات شدید خواهیم بود که این امر به تثبیت قیمت‌ها کمک کرده و صنعت را قوی‌تر می‌کند. با وجود تنظیمات نیز، مشاهده می‌کنید که شاهد کاهش چشمگیر در تقاضای این ارز دیجیتال نیستیم. پتانسیل فناوری بلاکچین درحال شفاف‌شدن برای دولتمردان و موسسات مالی در سراسر جهان است و نیاز بهره‌گیری از آن را در ساختار‌ها احساس می‌کنند. خیلی از آن‌ها نیز منتظر قانون‌گذاری شفاف هستند تا از خارج گود به وسط این زمین بازی بیایند. در پایان با پیشرفت در این زمینه‌ها انتظار می‌رود که قیمت بیت‌کوین و ارز‌های دیگر به مرور بالا روند؛ زیرا ممکن است نوسانات زیادی را مشاهده کنیم که دلیل آن هم پاسخگویی سرمایه‌گذاران به اخبار کوتاه‌مدت است.»
البته برای رسیدن به این جایگاه، بیت‌کوین مشکلاتی پیش‌رو دارد. بزرگ‌ترین مشکل بیت‌کوین برای همگانی‌شدن عدم شناسایی آن توسط دولت‌ها به‌عنوان ارز رسمی است. بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ هنوز قوانین مشخصی برای ارز‌های دیجیتالی تدوین نکرده‌اند و همچنان به این ارزها بدبین هستند. مشکل دیگری که استفاده‌کنندگان از بیت‌کوین با آن مواجه هستند، دشواری‌هایی است که برای مبادله از طریق این ارز وجود دارد. مشکل اول کندی مبادله از طریق این ارز است. هر مبادله از طریق بیت‌کوین به‌طور متوسط ١٠دقیقه زمان می‌برد که زمان نسبتا طولانی محسوب می‌شود. دومین مشکل کارمزد بالای مبادله از طریق این ارز است که باعث می‌شود مبادلات خرد از طریق این ارز صرفه اقتصادی نداشته باشد.
در نهایت علی‌رغم تمامی این مشکلات سهم ارز‌های دیجیتالی در بازار‌های جهانی روز به روز بیشتر می‌شود. برخی از محققان اساسا بیت‌کوین را یک مدل کوچک از آینده مالی جهان می‌دانند و اعتقاد دارند در دهه‌های آینده تجارت فقط از طریق ارز‌های دیجیتال اتفاق خواهد افتاد؛ بنابراین توجه کارشناسان و مقامات دولتی به مکانیسم‌های این سیستم ارزی ضروری به نظر می‌رسد.
این در شرایطی است که در ایران هم تحریم باعث شده است که ارز دیجیتال به عنوان یک گزینه برای دور زدن تحریم‌ها در تجارت مورد توجه قرار بگیرد. با این حال برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که ارز‌های دیجیتال فقط می‌تواند در حجم‌های کوچک مبادلاتی مورد استفاده قرار گیرد و برای دور زدن تحریم‌ها در ارقام بزرگ کارایی ندارد. با این وجود ارز‌های دیجیتال صرف‌نظر از کارایی شان در شرایط تحریم، به دلیل رشد قابل توجه ارزش شان در بازار‌های جهانی مورد توجه ایرانی‌هایی قرار گرفته است که دیگر سرمایه گذاری در سایر بازار‌های مالی ایران را قابل اطمینان نمی‌دانند.