به نظر می رسد همان طوری که وزیر بهداشت گفته بود باید وزارت صمت برای این که دست دلالان و آن شبکه منحوسی را که نمکی از آن نام می برد، از بازار کوتاه کند به طور مستقیم وارد عمل شود.
خط تولید ماسک به چه چیزهایی نیاز دارد؟ بررسی ها نشان می دهد مشکلی در مواد اولیه و توان تولید نیست پس مشکل کجاست؟
«ماسک موجود نیست، لطفا سوال نفرمایید»؛ کاغذ نوشته‌ای که از روز ۳۰ بهمن و پس از انتشار خبر ابتلای دو نفر در شهر قم به ویروس کرونا روی شیشه بسیاری از داروخانه ها دیده می شود. بله درست همان طور که خودتان می دانید و روی در بسیاری از داروخانه ها و روی تصویر ماسک های سایت های فروش اینترنتی دیده اید، ماسک بهداشتی در ایران نه تنها کمیاب که نایاب شده است. شاید تا همین سه ماه پیش که اوج شیوع آنفلوآنزای N۱H۱ در ایران بود، هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد ماسک بهداشتی در ایران کمیاب شود اما با شیوع کرونا در چین ناگهان بازار ماسک رونق پیدا کرد. در همان زمان برخی مسئولان بارها اعلام کرده بودند که برای مقابله با کرونا آمادگی لازم را داریم ولی با شیوع کرونا در قم مشخص شد لااقل در زمینه لجستیک هیچ تمهیدی اندیشیده نشده و دلیل این ادعا هم کمیاب شدن ماسک وضد عفونی کننده بود که در استان های درگیر با کرونا چندین برابر قیمت به فروش می رسید و البته ماسک به سرعت در تمام کشور نایاب شد.
روز سوم اسفند وزیر بهداشت، در واکنش به افزایش درخواست ماسک گفت: «ما آ‌ن‌قدر ماسک در بازار توزیع می‌کنیم و ماسک رایگان به مردم می‌دهیم که سودجویان از رفتار خود پشیمان شوند.» اما 10 روز پس از شیوع کرونا در کشور او در نامه ای خطاب به حسن روحانی رئیس شورای عالی امنیت ملی نوشت: «متاسفانه پس از حدود ۱۰ روز فقط یک میلیون عدد ماسک تحویل و بقیه نمی‌دانم در کجا انباشته شده...» این در حالی است که 6 اسفند وزیر صمت ظرفیت تولید را در کشور روزانه دو میلیون ماسک اعلام کرده بود. با این حال امروز سعی کرده ایم در کنار قدردانی از پزشکان، پرستاران و کادر درمانی، باهم روند تولید ماسک را مرور کنیم و ببینیم علت نبود ماسک در بازار چیست؟ آیا وابستگی مواد اولیه به خارج اجازه نمی دهد تولید بیشتری داشته باشیم یا عوامل دیگری در نبود ماسک دخالت دارند؟
خط تولید انواع ماسک چه چیزهایی می خواهد؟
شاید باشند افرادی که کمبود و نبود ماسک در داروخانه ها را به تحریم و نبود مواد اولیه پیوند بزنند اما باید بگوییم که لااقل برای تولید ماسک بهداشتی سه لایه، فیلتردار و ماسک های جراحی به خارج از کشور وابسته نیستیم البته بیشتر دستگاه های تولید ماسک که خوشبختانه در کشورمان هنوز هم به تعداد زیادی پیدا می شود، چینی است و اصولا تولید ماسک فناوری پیچیده ای ندارد. با این حال جالب است در روزی که فروشنده های دستگاه های تولید ماسک و فروشنده های پارچه ماسک به تلفن های ما پاسخ دادند، هیچ تولید کننده ماسکی پاسخ گوی خبرنگار ما نبود و موبایل مدیران آن ها هم یا خاموش بود یا امکان صحبت کردن نداشتند!
ماشین آلات مورد نیاز
برای راه اندازی خط تولید ماسک، شما به یک دستگاه نیاز دارید که البته بعد از شیوع کرونا قیمت آن بسیار بالا رفته است. برای این که قیمت روز دستگاه ها را به دست بیاوریم با چند فروشنده ماشین آلات بافندگی که این روزها تبلیغ دستگاه های تولید ماسک‌شان بسیار در فضای مجازی پر طرفدار است، تماس گرفتیم. یکی از فروشنده ها قیمت یک دستگاه نیمه اتومات را در شرایط کنونی حداقل 390 میلیون تومان اعلام کرد، این در حالی است که به گفته این فروشنده قیمت این دستگاه 200 میلیون بوده است. همچنین قیمت یک دستگاه تمام اتومات هم این روزها به 750 میلیون تا یک میلیارد و 200 میلیون تومان رسیده است. این فروشنده و البته چند فروشنده ای که با آن ها تماس گرفتیم، دلیل گران شدن دستگاه ها را هم این گونه بیان کردند که این دستگاه ها از چین وارد می شود و این روزها تهیه آن از چین با مشکلات زیادی همراه شده است البته تمام این فروشنده ها از هر دو دستگاه با مارک ها و قابلیت های مختلف، برای فروش داشتند.دستگاه نیمه اتومات هر دقیقه60 تا 80 ماسک تولید می کند و دستگاه اتومات 120 ماسک که شامل نصب کش پشت گوش و فنر روی بینی هم می شود.
مواد اولیه مورد نیاز تولید داخل است
اصلی ترین ماده اولیه ای که برای ساخت ماسک لازم است پارچه ضد رطوبت اسپان باند است که در زمره منسوجات بی‌بافت و از جنس پلی‌پروپیلن است. اسپان باند به نام‌هاى پارچه یک‌بار مصرف، بى‌بافت، نبافته، لایه سوزنى، نبافته سوزنی و نبافته اسپان هم در بازار معروف است. این پارچه، مانند پارچه‌های معمول تاروپودی از الیاف انواع نخ نیست بلکه از الیاف پرس تشکیل و با ضخامت و وزن‌های مختلفی تولید می‌شود. مصارف پارچه اسپان باند آن قدر زیاد است که همه در طول روز سر و کارمان به آن ها افتاده است از چای کیسه‌ای گرفته تا صنایع نظامی!
اگرچه این فروشنده از وفور مواد اولیه تولید این ماسک ها سخن می گوید اما برخی نیز معتقدند تحریم باعث کمبود مواد اولیه تولید این ماسک ها شده است.
این پارچه در کارخانه های تولیدی کشور خودمان و در شهرهای ملایر، همدان، تبریز، تهران، اصفهان، یزد، مشهد و کلاردشت تولید می شود. برای پرس و جوی قیمت این پارچه با چند تولید کننده و فروشنده تماس گرفتیم و قیمت آن را به دست آوردیم. بر خلاف دستگاه های تولید ماسک که جهش زیادی بعد از شیوع کرونا داشتند، قیمت پارچه مورد نیاز که به وفور هم پیدا می شود، تغییر قابل توجهی نداشته است. مرغوب ترین نوع این پارچه یعنی اسپان باند چند لایه 38 گرمی، متری 1700 تومان بود که پیش از شیوع کرونا هم 1600 تومان بوده است.
بند حلقه برای دور گوش با ضخامت 30 گرم و عرض 2 سانتی متر و نگهدارنده روی نوک بینی یا همان فنر با ضخامت یک میلی متر و عرض 3 سانتی متر هم از دیگر مواد اولیه مورد نیاز ماسک است که به نظرم توضیحی درباره آن ها لازم نباشد.
سوءاستفاده دلالان از بازار پرمشتری ماسک
تا پیش از این به گفته رئیس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی، روزانه 700 هزار ماسک سه لایه توسط 15 شرکت تولید می شده و تولید ماسک های n95 و n99 سوپاپ دار و فیلتردار هم توسط سه تولید کننده و روزانه 150 هزار عدد بوده است.
اما این تولید برای یک شیفت کاری این شرکت ها بوده و حتی با یک جست وجوی ساده می توان دید که بسیاری از شرکت ها به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی، خط تولید ماسک خود را تعطیل کرده بودند. با این حال بعد از نیاز کشور و بازار پر سود ماسک قطعا شرکت ها به دلیل این که مواد اولیه را به سهولت از بازار داخل و به هر مقداری که نیاز دارند می توانند تهیه کنند، تمام ظرفیت خود را برای تولید به کار بسته اند و در بدبینانه ترین حالت می توانستند وعده وزیر صمت را که روزانه دو میلیون ماسک عنوان کرده بود، محقق کنند. اما به نظر می رسد سود صادرات و تفاوت قیمت چند هزار تومانی و وجود دلالان باعث شده طی 10 روز تنها یک میلیون ماسک به دست وزارت بهداشت برسد یعنی درست به اندازه تولید یک روز شرکت های داخلی در زمان غیر پیک!
به نظر می رسد همان طوری که وزیر بهداشت گفته بود باید وزارت صمت برای این که دست دلالان و آن شبکه منحوسی را که نمکی از آن نام می برد، از بازار کوتاه کند به طور مستقیم وارد عمل شود و همچنین سود معقولانه و منصفانه ای را برای تولید کنندگان در نظر بگیرد.