کارگران دفن اموات در بهشت زهرا از لباس های مخصوص برای دفن پیکرهای فوتی های مبتلا به کرونا استفاده می کنند و بعد از خاکسپاری، لباس هایشان سوزانده و تمام وسایل شان با الکل ضدعفونی می شود.
در روزهای اخیر مسوولان از مردم خواسته اند که به دلیل شیوع ویروس کرونا از حضور در بهشت زهرا، خصوصا مراسم پنجشنبه آخر سال خودداری کنند. این در حالی است که به گفته افرادی که در این محل کار می کنند، همچنان مردم حضور قابل توجهی پای قبور دارند.
یزدان مرادی: «ما هم مثل پرستارها و دکترها در معرض خطر هستیم»؛ رحیم کارگر بخش تدفین است؛ ۲۵ سال پیش، داوطلبانه به بهشت زهرا رفت و برای دفن اموات ثبت نام کرد و حالا یکی از قدیمی‌های این شغل به حساب می‌آید. تاکنون پیکرهای زیادی را به خاک سپرده است که هر کدام بنا به دلایلی به ایستگاه پایانی زندگی‌شان رسیده بودند اما طی هفته‌های اخیر، شیوع ویروس کرونا و مرگ بیش از ۵۱۰ نفر در ایران، شرایطی رقم زده که رحیم نیز تاکنون تجربه نکرده بود. به ما میگوید: «در همین هفته ها بیش از ۱۰۰ نفر را که بر اثر ابتلا به ویروس کرونا فوت کرده بودند، دفن کردیم. من در این ۲۵ سال، هیچ وقت با چنین شرایطی مواجه نشده بودم. البته افرادی که بر اثر آنفلوآنزا فوت کرده بودند، هم دفن کرده‌ام اما خطرشان مثل بیماری کرونا نبود.»
آمارهای وزارت بهداشت می گوید از ابتدای شیوع کرونا در ایران تاکنون که حدود سه هفته می‌گذرد، بیش از ۱۱ هزار نفر مبتلا شده‌اند و شیب ابتلا نیز همچنان صعودی است. کادر درمانی بیمارستان ها، عمده افرادی هستند که تاکنون بارها درباره حضور آنها در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا یاد شده است با این حال افراد دیگری هم هستند که بنا به شرایط شغلی شان باید از نزدیک خطر ویروس کرونا را به جان بخرند؛ افرادی که در بهشت زهرا کار می کنند و از راننده های آمبولانس‌های حمل میت تا کارگران بخش تدفین را شامل میشوند. رحیم میگوید: «آنهایی که بیش از همه در معرض خطر کرونا هستند، یکی ما هستیم و یکی هم دکترها و پرستارهای بیمارستان ها. البته مردم عادی هم که هنوز خطرناک بودن این ویروس را جدی نگرفتهاند، در معرض خطر بالایی قرار دارند.» به گفته رحیم، کارگران دفن اموات در بهشت زهرا از لباس های مخصوص برای دفن پیکرهای فوتی های مبتلا به کرونا استفاده می کنند و بعد از خاکسپاری، لباس هایشان سوزانده و تمام وسایل شان با الکل ضدعفونی می شود.
*شستن آمبولانس ها با وایتکس
بیمارانی که بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست می دهند با دستورالعمل های خاص بهداشتی به خاک سپرده می شوند. علی، راننده آمبولانس حمل میت است. او با بیان اینکه تاکنون پیکر سه فوتی مبتلا به کرونا را به بهشت زهرا منتقل کرده است به ما می گوید: «من راننده آمبولانس خصوصی حمل میت هستم. از بیمارستان با ما تماس می گیرند و درخواست آمبولانس می کنند. پیکرها داخل کاور است. ما آنها را با برانکارد به داخل ماشین منتقل می کنیم و سپس به سردخانه بهشت زهرا می بریم و تحویل می دهیم.»
علی ادامه می دهد: «ما در این هفته ها پیکرهایی هم بردیم که بر اثر مشکلات تنفسی فوت کرده بودند اما در گواهی‌شان چیزی از کرونا نوشته نشده بود. کسی به ما وسایل بهداشتی نداده است. ما از جیب خودمان دستکش، ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده می‌خریم و بعد از بردن پیکرها، آمبولانس را با وایتکس و مواد شوینده دیگر ضد عفونی می‌کنیم. خانه هم که می رویم، تمام لباس هایمان را می شوییم و بلافاصله استحمام می کنیم.» علی ماهانه حدود ۳ میلیون تومان حقوق می گیرد و حدود ۱۰ سال است که در این شغل فعالیت می کند. می گوید: «به خانه که می رسم، دست هایم را بالا می گیرم، شبیه افرادی که قرار است آنها را بگردند؛ سپس پسرم لباس هایم را از بدنم درمی آورد. موبایل و کلید و ... را هم می‌گیرد. بعد سریع به حمام می‌روم. وظیفه ما همین است. باید کارمان را انجام بدهیم. چاره دیگری هم نداریم.» و با خنده می گوید: «من حتی وصیت‌نامه‌ام را هم نوشته‌ام.»
*دفن در طبقات آخر قبر
کارگران بخش تدفین آخرین نفراتی هستند که با پیکر افراد فوت شده بر اثر کرونا تماس دارند. رحیم یکی از آنهاست. می گوید: «ما با لباس مخصوص کار می کنیم. این لباس سرتاسری است؛ از نوک سر تا نوک پا. ماسک و دستکش هم می‌زنیم. خیالم راحت است که اینگونه در مقابل کرونا ایمن هستم.» او با بیان اینکه در بین پیکرها از جوان ۳۰ ساله تا فرد ۸۰ ساله وجود داشته اما بیشترشان مسن بوده‌اند، درباره شیوه دفن پیکرها هم میگوید: «ما بیشتر پیکرهای مبتلا به کرونا را در طبقات آخر قبرها، در عمق سه متری زمین خاک می کنیم. سپس حدود ۳ کیسه حاوی ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم آهک روی سنگ لحد می ریزیم. بعد از خاکسپاری هم به دفترمان در همان بهشت زهرا می رویم و تمام وسایلمان از جمله بیل و کلنگ را با الکل و وایتکس ضدعفونی می کنیم. آنجا یک پمپ اسپری داریم که کار ضدعفونی را با آن انجام می دهیم. لباس های مخصوص، دستکش و ماسکمان را هم بعد از هر بار دفن پیکرهای مبتلا به کرونا، می‌سوزانیم. سپس به حمام می‌رویم و دوش می‌گیریم.»
پیش از این مدیرعامل بهشت زهرا هم درباره شیوه دفن متوفیان ناشی از ویروس کرونا گفته بود: «این پیکرها هم مانند سایر متوفیان با رعایت همه مسائل شرعی به خاک سپرده میشوند.» سعید خال با تاکید بر اینکه تمام اماکن عمومی و امکانات بهشت زهرا به شکل روزانه و در چندین نوبت ضدعفونی می‌شود، افزوده است: «ناوگان حمل و نقل بهشت زهرا، پرسنل و همه لوازم مصرفی هر روز و پس از هر مأموریت مورد گندزدایی و ضدعفونی قرار می‌گیرد. همچنین لوازم و تجهیزات فردی مورد نیاز پرسنل سازمان بهشت زهرا در اختیارشان قرار گرفته تا بتوانند از خود در برابر بیماری‌های احتمالی محافظت دقیقی داشته باشند.»
*مردم همچنان به بهشت زهرا می آیند
در روزهای اخیر مسوولان از مردم خواسته‌اند که به دلیل شیوع ویروس کرونا از حضور در بهشت زهرا، خصوصا مراسم پنجشنبه آخر سال خودداری کنند. این در حالی است که به گفته افرادی که در این محل کار می کنند، همچنان مردم حضور قابل توجهی پای قبور دارند. رحیم می گوید: «شاید فقط ۵ تا ۱۰ درصد از حضور مردم کمتر شده باشد. چند روز پیش پیکر یک بنده خدایی را به خاک سپردیم که ۷۰ سال سن داشت و بر اثر سکته قلبی جان باخته بود. حدود ۳۰۰ نفر از فامیل هایش در مراسم خاکسپاری حضور داشتند که فقط ۴-۵ نفرشان ماسک زده بودند یا دستکش داشتند. بعضی از مردم خیلی ماجرا را جدی نگرفتهاند.»
به گفته رحیم، خانواده های فوت شده‌های بر اثر کرونا اما بیش از همه رعایت می‌کنند. او ادامه میدهد: «این خانواده‌ها هم دستکش می پوشند هم ماسک میزنند. موارد بهداشتی را به شدت رعایت می کنند اما خانواده های دیگر که مثلا عزیزشان بر اثر تصادف یا سکته فوت کرده، توجه چندانی ندارند. مردم هم هنوز در بهشت زهرا رفت و آمد دارند. از مردم میخواهم که اگر هم قصد دارند به بهشت زهرا بیایند، نکات بهداشتی را رعایت کنند. متاسفانه بعضی از مردم ماجرا را جدی نگرفتهاند و بدون ماسک و دستکش راهی بهشت زهرا میشوند.»
مدیر عامل بهشت زهرا درباره آئین عزاداری مردم در پنج شنبه و جمعه پایانی سال گفته است: «با توجه به اهمیت رعایت نکات بهداشتی، توصیه‌ها و اقدامات لازم برای پیشگیری از بیماری کرونا به شهروندان توصیه می‌کنیم که بعد از سپری شدن این بحران و فروکش کردن ویروس کرونا در ماه های اردیبهشت و بعد از آن به بهشت زهرا بیایند.» رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران نیز از مردم خواسته تا در پنجشنبه آخر سال برای زیارت اهل قبور به بهشت زهرا مراجعه نکنند. ناهید خداکرمی گفته است: مولکول‌های ویروس کرونا سنگین است و ممکن است که ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در هوا معلق باشند و روی سنگ قبری که شما می‌خواهید در کنار آن بنشینید و یا دست به آن بزنید تا فاتحه‌ای قرائت کنید ویروس کرونا نشسته باشد و شما ببینید که به چه راحتی آلوده به کرونا می‌شوید. کروناویروس یک بیماری موذی و جدی است به‌طوری که هر فردی که به این بیماری مبتلا شود می‌تواند یک تا سه نفر را مبتلا کند. حالا تصور کنید یک فردی که نمی‌داند مبتلا به ویروس کرونا شده است به چه میزان می‌تواند افراد دیگر را آلوده کند و این زنجیره ابتلا به صورت تصاعدی ادامه خواهد داشت.»
سنگ قبرفروش‌های بهشت زهرا هم از تردد مردم در این محل گلایه دارند. داود یکی از آنهاست. می گوید: «در هفته های اخیر با وجود اینکه کرونا شایع شده اما هنوز مردم به بهشت زهرا می آیند به نحوی که رفت و آمد زیاد است و جدی نگرفتهاند. این در حالی است که من و همکارانم کمتر به مغازه می‌رویم. البته سفارش برخی از مشتری‌ها را باید بدهیم. اجاره‌های ما بین ۴ تا ۵ میلیون تومان است که بالاخره باید یک جوری پرداخت کنیم. هنوز برخی از مردم خیرات می‌دهند درحالیکه باید نکات بهداشتی را رعایت کرد.»
*در معرض خطریم اما نمی‌ترسیم
رحیم ۲۵ سال سابقه کار دارد و ماهانه حدود ۶ میلیون تومان حقوق می گیرد. به گفته او کمترین حقوق برای کارگران بخش تدفین حدود ۳ میلیون تومان در ماه است که به میزان سابقه شان بستگی دارد. او درباره خطرات کارش در این روزها هم می گوید: «من و همکارانم مثل پرستارها و دکترها، بیش از همه در معرض ابتلا به کرونا هستیم. البته من از اینکه کرونا بگیرم ترسی ندارم چون موارد بهداشتی را کامل رعایت می کنم. ضمن اینکه در این شرایط اقتصادی، چاره ای هم ندارم. کار دیگری بلد نیستم. برادر من تحصیلات دانشگاهی دارد اما شغلش مسافرکشی است و هزینه‌های خانواده‌اش هم به سختی جور می‌شود. من ۲۵ سال پیش به شکل داوطلبانه به بهشت زهرا رفتم و برای دفن اموات ثبت نام کردم. من برای ثوابش این کار را انجام دادم و بعدها دیدم دفن اموات با خلقیات من هم جور در می‌آید برای همین ادامه اش دادم. الان هم وظیفه ام را انجام می دهم.»