«هر سیاستمداری که میبینم از من درخواست گرفتن سلفی میکند و میگوید کارمان را تحسین میکند. با این وجود هنوز هیچ اقدامی برای گرمایش جهانی انجام ندادهاند. ما نیازمند یک آینده امن هستیم، واقعا این خواسته زیادی است؟»
«هیچچیز سر جایش نیست. من نباید اینجا باشم. من باید آن طرف اقیانوس الان در مدرسه باشم. در مقابل شما به ما جوانها چشم امید دوختهاید. شما رویاهای من را با حرفهای خالیتان دزدید. تازه من جزو خوششانسها هستم، مردم در حال درد کشیدن هستند، مردم در حال مردن هستند...»
این بخشی از سخنرانی گرتا تونبرگ، دختر ۱۶ ساله سوئدی است که فعالیتهای سال گذشتهاش درباره تغییراقلیم سروصدای زیادی به پا کرد و هزاران نفر را در سرتاسر دنیا به خیابانها کشاند تا نسبت به سیاستهای کشورشان در زمینه انتشار گازهای گلخانهای اعتراض کنند. نوجوانی که حداقل در بین کاربران فضای مجازی در ایران موافقان و مخالفان سرسختی دارد.
ماجرای دختر سوئدی و تغییر اقلیم به دو سال پیش برمیگردد؛ زمانی که مطلبش درباره تغییراقلیم برنده جایزه یک روزنامه سوئدی شد و چندی بعد جنبشی را آغاز کرد که حالا به گوش دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا هم رسیده است.
او در صبح ۲۰ اوت ۲۰۱۸، یک ساعت زودتر از روزهای قبل بیدار شد، کیفش را جمع کرد و با ۱۰۰ برگه که در هر کدام واقعیتی از تغییراقلیم نوشته شده بود با دوچرخهاش به سمت پارلمان سوئد رفت و با برگهای که روی آن نوشته بود «تحریم مدرسه برای اقلیم» گوشهای نشست و از چند نفر خواست از او عکس بگیرند، عکسهایی به سرعت در فضای مجازی پخش شد.
در واقع گرتا به همراه گروهی از همکلاسیهایش جنبشی را برای اعتراض به سیاستمدارها ایجاد کرده بود، جنبشی که نامش را «جمعهها برای آینده» گذاشت.
فلسفه این جنبش بسیار ساده بود؛ «تا سیاستمدارها به فکر آینده ما کودکان نباشند، جمعهها به مدرسه نمیرویم.»
وقتی دختر ۱۶ ساله، ۶ میلیون نفر را به خیابانها کشاند
این جنبش در یک سال اول بیسروصدا و بود هر چند وقت یک بار عکسی از آن در فضای مجازی منتشر میشد، عکسی از دختری که کاغدی با نوشتهای روی آن روی زمین نشسته بود.
اما شهریور ماه امسال جنبش زیستمحیطی دختر نوجوان به اوج خود رسید و براساس گزارش گاردین حدود ۶میلیون نفر را در سرتاسر دنیا به خیابانها کشاند، اتفاقی که از آن به عنوان بزرگترین جنبش اقلیمی یاد میشود. در ایتالیا بیش از یک میلیون نفر در این تظاهرات شرکت کردند، در اسپانیا، هلند و نیوزلند بیش از سه درصد جمعیت در این شلوغیها حاضر شدند.
این اعتراضات دقیقا شب قبل از اجلاس اقلیمی سازمان ملل برگزار شد، گرتا هم دقیقا در آن زمان در نیویورک، محل برگزاری اجلاس حاضر شده بود و در حالی که جمعیت اسمش را صدا میزدند، به سخنرانی پرداخت: «ما هرکاری در توانمان باشد انجام میدهیم تا این بحران بدتر نشود، حتی اگر این به معنی عدم حضور در مدرسه و محل کار باشد. ما به یک آینده امن نیازمندیم، آیا واقعا این خواسته زیادی است؟»
البته ماجرای سفر این فعال محیطزیست به آمریکا هم بسیار عجیب است، او برای این که میزان انتشار دیاکسید کربن سفر خود را کاهش بدهد. او با قایق بادبانی از مسیر اقیانوس اطلس راهی نیویورک شد. این قایق مجهز به پنلهای خورشیدی و توربینهای زیر آب است تا برق مورد نیاز در قایق را تامین کند.
او در نیویورک گفت: «هر سیاستمداری که میبینم از من درخواست گرفتن سلفی میکند و میگوید کارمان را تحسین میکند. با این وجود هنوز هیچ اقدامی برای گرمایش جهانی انجام ندادهاند. ما نیازمند یک آینده امن هستیم، واقعا این خواسته زیادی است؟»
البته دامنه این اعتراضات اقلیمی فقط مربوط به کشورهای توسعه نیافته نبود و به نظر میرسد، صدای جنبش گرتا به بسیاری از کشورها رسیده است.
حتی براساس گزارشات رسانههای داخلی، کمپین جمعهها برای آینده برای چند هفته در ایران هم با حضور نوجوانان برگزار شد، نوجوانانی که حرفهایشان شباهت زیادی با حرفهای گرتا داشت. یکی از نوجوانان در این رابطه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: «من کلاس نهمام. اما در مدرسه چیزی درباره تغییر اقلیم نمیگویند. در کتابهای درسی هم مطلب قابل توجهی درباره این مسأله ننوشته است. مگر نه این است که ما برای یک آینده خوب درس میخوانیم؟ تغییرات اقلیمی آینده را از ما میگیرد و من نمیخواهم این اتفاق بیفتد. این چیزی است که از گرتا یاد گرفتم.»
ادامه جنبش گرتا این بار با حمله به راجر فدرر
اما اعتراضات اقلیمی گرتا در سال گذشته فقط به جنبش «جمعهها برای آینده» محدود نشد و او در اواخر ۹۸ از سراغ راجر فدرر، تنیسور سوییسی بخاطر قراردادهای اسپانسرینگ این تنیسور با غولهای بانکداری که در زمینه سوختهای فسیلی سرمایهگذاری کلانی کردهاند، انتقادات فراوانی انجام داد.
او پستی را ریتوییت کرد که در آن ادعا شده بود کردیت سوییس ۵۷ میلیارد دلار در اختیار کمپانیهایی گذاشته است که بهدنبال یافتن ذخایر سوخت فسیلی جدید هستند و در آن نوشت: « راجر فدرر آیا تو این را تحمل میکنی؟»
همین موضوع فدرر را مجبور کرد تا بیانیهای صادر کند: «من آثار و تهدید تغییرات اقلیمی را بسیار جدی میگیرم، مخصوصاً که من و خانوادهام در زمان فاجعه آتشسوزی بزرگ به استرالیا آمدیم. بهعنوان پدر چهار کودک و حامی پرشور آموزش جهانی، احترام و ستایش زیادی برای جنبش نوجوانان تغییرات اقلیمی قائل هستم و از فعالان محیط زیستی جوان بهخاطر آنکه ما را وادار کردند تا رفتارمان را بازبینی کنیم و راهحلی بیابیم سپاسگزارم. از یادآوریهایی که درباره مسئولیت من بهعنوان یک فرد، ورزشکار و کارآفرین شده ممنونم و از این موقعیت استفاده میکنم تا با اسپانسرهای خودم درباره مشکلات مهم صحبت کنم.»
البته هنوز مشخص نشده است که صحبت فدرر با اسپانسرهایش چه نتیجهای به همراه داشته است.