این روزها تمام نهادهای رسمی و غیررسمی در تمام کشورها به شهروندان توصیه می‌کنند که برای در امان ماندن از خطر ابتلا به کرونا در خانه‌ها بمانند؛ اما اگر در این اوضاع و احوال خانه مکانی امن نبود چه؟ این پرسشی است که بسیاری از فعالان حقوق زنان و کودکان مطرح کرده‌اند و درباره افزایش خشونت‌های خانگی در دوران قرنطینه و تعطیلی مدارس و کودکستان‌ها هشدار داده‌اند.

کودک آزاری در قرنطینه؛ وقتی قربانی در دام آزاردهندۀ خود اسیر می‌شود
برای بسیاری از کودکان مدرسه مکانی برای آموختن و معاشرت است. اما کم نیستند کودکانی که به مدرسه به عنوان مکانی برای پناه بردن از ناامنی‌های خانه می‌نگرند؛ کودکانی که همواره در معرض خطر کودک آزاری قرار دارند.

بنا بر گزارش یونیسف، صدها میلیون کودک در سراسر جهان در دوران شیوع کرونا در معرض انواع کودک آزاری‌ها از جمله بدرفتاری، خشونت جنسی، بهره‌کشی، محرومیت اجتماعی و جدایی از مراقبانشان قرار دارند.

سازمان‌های حمایت از حقوق کودکان هشدار داده‌اند که بسته شدن مدارس و اجبار به ماندن در چهار دیواری خانه، باعث شده است که کودکان و وضعیت جسمی و روحی آنها از نگاه ناظران پنهان بماند و همین مساله احتمال کودک آزاری را افزایش می‌دهد تا جایی که ممکن است وخامت اوضاع تا مرز تهدید زندگی کودکان پیش برود.

این وضعیت بطور مثال زندگی را برای کودکانی که والدینی معتاد دارند، دشوارتر کرده است و هیچکس رنج و مصیبت آنها در پشت دیوارهای خانه‌ها را نمی‌بیند.

علاوه بر تعطیلی مدارس، محدودیت‌های حرکتی کودکان و اجبار آنها به ماندن در خانه برای مدتی طولانی، در فعالیت‌های روزمرۀ آنها اختلالاتی جدی بوجود آورده است. حضور آنها در خانه‌ فشار جدیدی را بر مراقبانشان از جمله والدین وارد کرده است؛ یعنی افرادی که احتمالا همزمان مجبورند از داخل خانه به دورکاری خود ادامه دهند و ممکن است تحمل و فرصت کافی برای درک وضعیت کنونی کودکان را نداشته باشند.

برای حل این مشکل برخی از گروه‌های مدافع حقوق کودکان سعی کرده‌اند پشتیبانی‌های آنلاین خود بویژه از مسیر شبکه‌های اجتماعی را افزایش دهند تا کودکان و دیگر اعضای خانواده‌ها را از کمک‌هایی که همچنان در دسترس آنهاست، مطلع کنند.

دیگر دغدغۀ سازمان‌های مدافع کودکان این است که چگونه می‌توان کودکان را بطور مستقیم از اطلاعاتی که برایشان مفید است، آگاه کرد؟
در حال حاضر کودکان عمدتا چنین اطلاعاتی را از طریق بزرگسالان دریافت می‌کنند اما اگر کودکان آسیب‌پذیر اطلاعات نادرست را دریافت کنند چه می‌شود؟ بویژه که دیگر کانال ارتباطی مدارس نیز وجود ندارد.

افزایش خشونت خانگی علیه زنان

مدافعان حقوق زنان نیز درباره افزایش خشونت‌های خانگی و خشونت‌های جنسی در دوران شیوع کرونا هشدار داده‌اند. ضرورت کار در خانه، همۀ اعضاء را موظف می‌کند تا ساعات بسیار طولانی‌تری را در کنار یکدیگر باشند و همین امر احتمال برخوردهای تهاجمی و خشن را افزایش می‌دهد.

بی‌کاری اجباری گروهی دیگر و پیامدهای اقتصادی کرونا نیز بر استرس محیط خانه می‌افزاید و به این ترتیب زمینه وقوع خشونت‌های خانگی علیه زنان و کودکان را فراهم می‌کند. به عنوان مثال گزارش‌هایی که به تازگی در چین منتشر شده، حاکی از آن است که در برخی مناطق، خشونت‌ها و آزار خانگی در دوران قرنطینه سه برابر بیشتر از دوران پیش از آن بوده است.

از پلیس کمک بخواهید
کاتیا گریه‌گر، از مرکز مشاوره به زنان و کمک به قربانیان تجاوز جنسی در آلمان فدرال (bff) می‌گوید: «در وضعیت کنونی، همسرانی که دست به اقدامات خشونت‌آمیز می‌زنند، بسیار کمتر از گذشته از خانه‌ها بیرون می‌روند. بنابراین امکان تماس قربانیان با مراکز مشاوره برای مطلع کردن آنها از وقوع یک خشونت یا احتمال وقوع خشونت تقریبا غیرممکن است.»

بازدیدهای شخصی از سوی شبکه‌های پشتیبان زنان و کودکان و ارائه خدمات اجتماعی به آنها نیز به دلیل ترس از انتشار ویروس کرونا بشدت کاهش یافته است. به همین دلیل بسیاری از سازمان‌های مدافع حقوق قربانیان خشونتهای خانگی از همسایگان خواسته‌اند که چنانچه از وقوع چنین حوادثی مطلع شدند، مثلا اگر از آپارتمان همسایۀ خود فریادهای بلند یا صدای گریه شنیدند، با پلیس تماس بگیرند.

یونیسف دولت‌ها را به عمل فراخواند

صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در یکی از آخرین بیانیه‌های خود از دولت‌ها خواسته است تا در بحبوحۀ تشدید پیامدهای منفیِ اجتماعی و اقتصادی شیوع کرونا، از امنیت کودکان و تامین نیازهای اساسی آنها غفلت نکنند.

یونیسف بر افزایش میزان آسیب پذیری زنان و دختران و افزایش خشونت‌های جنسی علیه آنها در وضعیت فعلی تاکید دارد و اینکه موارد بیشتری از سوء استفاده از کودکان حتی ازدواج کودکان گزارش شده است.

این صندوق خاطرنشان می‌کند که پیش از این نیز همواره در زمان وقوع یک بیماری همه‌گیر، سوء استفاده از کودکان بطور قابل توجهی افزایش یافته است. از جمله تعطیلی مدارس به دلیل شیوع ویروس ابولا در غرب آفریقا طی سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ میلادی و در پی آن غفلت از وضعیت کودکان باعث شده بود که شمار کودکان کار، میزان سوء استفاده‌های جنسی از آنها و درنهایت میزان حاملگی‌ها در نوجوانان بطور قابل بوجهی افزایش یابد.

در سیرالئون نیز موارد حاملگی نوجوانان به ۱۴۰۰۰ نفر رسید که بیش از دو برابر میزان این دست بارداری‌ها در قبل از شیوع ابولا بود.

یونیسف از دولت‌ها می‌خواهد که پرسنل بهداشت و دیگر نیروهایی که در هر کشور برای جلوگیری از شیوع کرونا فعال هستند را دربارۀ خطراتی که کودکان و نوجوانان را تهدید می‌کند آگاه کنند و از آنها بخواهند تا در صورت مشاهده مواردی که نشانگر بهره‌کشی جنسی یا دیگر انواع سوء استفاده از کودکان است، آن را گزارش دهند.

دولت‌ها همچنین باید برنامه‌هایی را برای آگاه‌سازی کودکان و نوجوانان و معرفی انواع شیوه‌های در دسترس برای پشتیبانی از آنها به اجرا بگذارند، توجه ویژه‌ای به مراکز مراقبت از خانواده‌ها و کودکان داشته باشند و به این مراکز برای عملی کردن برنامه‌های حمایتی خود در دوران شیوع کرونا کمک کنند.

دولت‌ها باید با کمک به خانواده‌هایی که فرصت‌ درآمدزایی خود را به دلیل شیوه کرونا از دست داده‌اند، کمک مالی و غیرمالی کنند تا به این ترتیب از جو استرس و تشنج در داخل خانه‌ها بکاهند و باید تدابیری را اتخاذ کنند تا از جدایی کودکان از خانواده‌هایشان در روزهای کرونایی جلوگیری شود و از کودکانی که به دلیل بستری شدن در بیمارستان‌ها، درگذشت والدین یا سرپرست خود تنها مانده‌اند، حمایت کنند.