آمار و ارقام شیوع کرونا به نوبه خود ملاک مقایسه کشورها در مسیر مبارزه با این اپیدمی تلقی می‌شود و بر این اساس برخی از کشورها موفق و برخی دیگر ناموفق قلمداد می‌شوند.
روز‌ها و بلکه هفته هاست که پرمخاطب‌ترین خبر‌ها در سراسر جهان، اعداد و ارقامی است که از میزان مبتلایان و مرگ و میر‌های ناشی از کروناویروس جدید، منتشر می‌شود. روزانه صد‌ها میلیون نفر از افراد عادی، سیاستمداران، تاجران، متخصصان و … با نگرانی به آمار و ارقامی خیره می‌شوند که کشورها از شیوع کرونا مخابره می‌کنند. اما این آمار و ارقام به نوبه خود ملاک مقایسه کشورها در مسیر مبارزه با این اپیدمی تلقی می‌شود و بر این اساس برخی از کشورها موفق و برخی دیگر ناموفق قلمداد می‌شوند. اما برخی از کارشناسان بر این باورند که چنین آمار و ارقام به علت ماهیت غیر دقیق خود می‌تواند گمراه کننده و حتی خطرناک باشند. خبرگزاری سی ان ان در گفتگو با این کارشناسان به بررسی این مسئله پرداخته است.
چرا میزان مرگ و میر ناشی از کرونا در آلمان بسیار پایین است؟ چگونه انگلیس نسبتاً کمتر از جا‌های دیگر موارد ابتلا دارد؟ در روسیه چه می‌گذرد؟ نقشه آنلاین شیوع جهانی کروناویروس که توسط دانشگاه جان هاپکینز (JHU) تهیه شده، طبق گفته این دانشگاه، روزانه بیش از ۱ میلیارد بار توسط افرادی که می‌خواهند از آمار و ارقام این اپیدمی اطلاع کسب کنند، بازدید می‌شود. سؤالاتی که قبلاً برای اپیدمیولوژیست‌ها مطرح بود، اکنون بر روی میز‌های شام و صفحات فضای مجازی در سراسر جهان مورد بحث است. اما اگر این اعداد و ارقام تصویر کاملی از اپیدمی کروناویروس را نشان ندهند، چه می‌شود؟
متخصصان به افرادی که با بررسی و تحلیل این آمار و ارقام، در صدد هستند تا شیوع کروناویروس را در کشور‌های مختلف را با یکد دیگر مقایسه کنند، هشدار می‌دهند که چنین مقایسه‌ای می‌تواند گمراه کننده و حتی خطرناک باشد چرا که کشورها دارای استاندارد‌های مختلف گزارشگری، رویکرد‌های متفاوت برای آزمایش و راه‌های غیر یکسان برای ردیابی موارد ابتلا هستند. در واقع این اعداد و ارقام بر اساس چنین رویکرد‌های متفاوت، توسط کشورها تهیه و اعلام می‌شود.
«شیلا برد»، زیست شناس مشهور انگلیسی و استاد دانشگاه کمبریج، می‌گوید که آزمایش و گزارش دهی حتی در داخل برخی کشورها متناقض بوده است، چه رسد به سطح بین المللی. قوانینی در مورد اینکه چه کسی آزمایش می‌شود – و کجا و چه زمان – می‌تواند تغییر پیدا کند و این تغییرات و محدودیت‌های زمانی الزاماً در داده‌های منتشر شده توسط دولت‌های مختلف ضبط نمی‌شوند.
برد یکی از دانشمندان برجسته‌ای است که توسط دولت انگلستان فراخوانده شده تا تحقیقات بیشتری را در خصوص کروناویروس جدید انجام دهد و اطلاعات ارزشمند تری را استخراج کند. دولت انگلستان می‌گوید سیستم بهداشت و درمان این کشور در حال حاضر توانایی آزمایش همه افراد دارای علائم کووید ۱۹ را ندارد. طبق گفته دولت، فقط بیمارانی که علائم شدیدتری دارند و نیازمند خدمات بیمارستانی هستند، آزمایش می‌شوند. براساس گزارش JHU، این کشور بیش از ۹۹۶۲ مورد ابتلا و ۴۶۷ مرگ و میر را تا روز گذشته (پنجشنبه ۲۶ مارس) ثبت کرده است.
در همین حال، در آلمان، هر کسی که علائم آنفلوانزا را نشان می‌دهد و در ۱۴ روز گذشته با یک مورد تایید شده کرونا تماس گرفته و یا به منطقه پرخطر سفر کرده باشد، طبق دستورالعمل‌های رسمی منتشر شده توسط وزارت بهداشت، آزمایش می‌شود. این کشور نیز طبق آمار JHU، بیش از ۴۱۵۱۹ مورد ابتلا تا روز پنجشنبه و ۲۳۹ کشته را به ثبت رسانده است؛ و در کره جنوبی برای هر کسی که به پزشک احتیاج داشته باشد، دسترسی آزاد و آسان به آزمایش وجود دارد و مقامات بهداشتی این کشور در حال ردیابی افراد آلوده هستند. براساس گزارش JHU، تا روز چهارشنبه، این کشور ۹۲۴۱ مورد ابتلا و ۱۳۱ مورد مرگ و میر داشته است.
تعداد نسبتاً کم آزمایشات انجام شده در انگلستان توضیح می‌دهد که چرا تعداد موارد ابتلای این کشور در نقشه JHU در مقایسه با سایر کشور‌های اروپایی بسیار کمتر است. در واقع این بدان معنا نیست که لزوماً تعداد کمی بیمار آلوده به کرونا در انگلستان جود دارد بلکه این بدان معناست که فقط تعداد کمی از افراد تحت آزمایش قرار گرفته اند. «مایک تیلدسلی»، استادیار دانشگاه وارویک می‌گوید: «خطر این است که به آمار و ارقام تکیه کنیم و فرض کنیم که آن‌ها تعداد دقیق افرادی که به این ویروس آلوده شده اند را به ما می‌دهند».
عدم انجام آزمایش حتی می‌تواند وضعیت را از پیش بدتر کند. بر اساس تعداد موارد ابتلای تأیید شده و مرگ و میر‌های گزارش شده، میزان مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ در انگلستان نسبتاً زیاد است. اما این گزارش نیز لزوماً درست نیست چرا که در انگلیس، فقط کسانی که بسیار بیمار هستند، تحت آزمایش قرار می‌گیرند. به افرادی که علائم خفیف دارند و احتمال بهبودی آن‌ها می‌رود، بدون انجام آزمایش گفته می‌شود که در خانه بمانند و این بدان معناست که اطلاعات آن‌ها ثبت نمی‌شود.
اگر در کشور‌های مختلف سطح یکسانی از منابع درمانی برای افراد وجود نداشته باشد، ممکن است تعداد مرگ و میر‌ها در شرایط یکسان اپیدمی متفاوت باشد، بنابراین مرگ و میر نیز لزوماً به معنای شیوع بیشتر بیماری و یا تأثیر کمتر کنترل‌ها نیست
در سطح بین المللی، این مقایسه‌ها به بخش‌های مختلفی از منابع متکی هستند. نقشه JHU، که به منبع اصلی بسیاری از سازمان‌ها و رسانه تبدیل شده، داده‌های مربوط به سازمان بهداشت جهانی، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری‌ها و کمیسیون بهداشت ملی چین را جمع آوری می‌کند. علاوه بر آن از گزارش‌های رسانه‌های محلی، بخش‌های بهداشت و جامعه آنلاین برای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی معروف به DXY نیز استفاده می‌کند.
شیلا برد معتقد است که مقایسه چنین اعداد و ارقامی می‌تواند خطرناک باشد. وی در یک ایمیل به سی ان ان گفت: «فقدان پروتکل‌های سنجش یکسان در میان کشورها، ما را در معرض این خطر قرار می‌دهد که خود را در مبارزه با این اپیدمی نسبت به دیگر کشورها موفق‌تر بپنداریم». مایک تیلدسلی که متخصص در تهیه مدل‌های ریاضی برای شبیه سازی شیوع بیماری‌ها است، می‌گوید مردم باید متوجه این خطر بزرگتر باشند. وی گفت: «ترس از این است که مردم ممکن است به خطر موجود در اطراف خود نگاه کنند و آن را کم اهمیت ارزیابی کنند و در نتیجه اقدامات لازم را انجام ندهند». وی توصیه می‌کند که اگرچه احتمال ابتلای تمام افراد در انگلیس در حال حاضر بسیار کم است، اما همه باید طوری رفتار کنند که انگار آلوده به ویروس هستند.
دانشمندان به جای تمرکز دقیق بر تعداد واقعی بیماران، وقت زیادی را صرف مشاهده منحنی اپیدمی می‌کنند- نمودار شکلی که روز به روز تعداد کل موارد جدید ابتلا در هر کشور را ثبت می‌کند. «لیزا گیتلمن»، استاد دانشگاه نیویورک و ویراستار کتاب “داده‌های خام”، می‌گوید: «اگر کشور‌های مختلف دارای معیار‌ها و شرایط متفاوتی هستند، با پایدار کردن این استاندارد‌ها و شرایط در طول زمان، حداقل می‌توانند یک منحنی ثابت ایجاد کنند».
بنابراین، اگر ایتالیا آزمایش افراد را با همان میزان ادامه دهد و نرخ افزایش روزانه آن در موارد جدید پایین بیاید – و منحنی شروع به پایین آمدن کند- این خبر خوبی خواهد بود. اما میزان آزمایش‌ها باید یکسان باقی بماند. اگر انگلستان ناگهان آزمایش تعداد افراد بیشتری را آغاز کند و در موارد جدید شاهد جهش بزرگی در مبتلایان باشد، این امر لزوماً به معنای گسترش سریع این بیماری نیست. در واقع از منظری دیگر، اگر یک کشور از آزمایشات خودداری کند، ممکن است به اشتباه از کاهش موارد جدید ابتلا خبر دهد.
داشتن اطلاعات دقیق مهم است، زیرا برای از بین بردن ویروس، افراد باید مایل باشند که محدودیت‌های سخت را رعایت کنند. دانشمندان می‌گویند، تنها راه برای از بین بردن ویروس رعایت «فاصله اجتماعی» است، که شهروندان را ملزم می‌کند تا به طور جدی زندگی خود را تغییر دهند. «مارتین هیبرد»، استاد بیماری‌های عفونی در حال ظهور در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن، می‌گوید که آمار‌های دولت انگلستان «ممکن است باعث شود برخی از مردم تصور کنند موارد ابتلای زیادی وجود ندارد».
وی گفت: به همین دلیل اطلاع رسانی جنبی بسیار مهم است. وی گفت: «پیروی از این امر به متقاعد کردن افرادی بستگی دارد که اقدامات آن‌ها بر روی تعداد مبتلایان در آینده، تأثیر می‌گذارد». وی اضافه کرد: «وقتی محدودیت‌ها افزایش می‌یابد، باید انتظار داشته باشیم که روی آمار تأثیر بگذاریم – پیش بینی‌های پیش رو باید تغییر کند – و مردم می‌توانند متقاعد شوند که اقدامات آن‌ها اهمیت دارد».
میزان انتشار – نشان دادن تعداد متوسط افرادی که ویروس به آن منتقل می‌شود – یک معیار کلیدی در هنگام مشاهده موفقیت اقدامات محدود کننده است. براساس مطالعه‌ای که روز چهارشنبه (۲۴ مارس) در ژورنال پزشکی The Lancet منتشر شد، داده‌های اولیه نشان می‌دهد که اقدامات فاصله اجتماعی در جلوگیری از شیوع کروناویروس بسیار موثر است. وزارت بهداشت جمهوری چک روز سه شنبه (۲۳ مارس) داده‌های اولیه را منتشر کرد که نشان می‌دهد در حالی که تعداد میزان انتشار اولیه در این کشور ۲.۶۴ بود، با عمال قوانین مربوط به فاصله اجتماعی، این رقم به ۱.۸۴ رسید.
برای متقاعد کردن مردم به پیروی از قوانین فاصله اجتماعی و دیگر محدودیت ها، سیاستمداران باید یک برنامه قانع کننده را مطرح کنند که اوضاع را به اندازه کافی جدی نشان دهد که ارزش چنین از خود گذشتگی‌هایی از سوی مردم را داشته باشد.
مایک تیلدسلی می‌گوید: «متأسفانه هیچ معیاری وجود ندارد که بتواند وضعیت را در کشور‌های مختلف مقایسه کند». نگاهی به تعداد کشته شدگان می‌تواند اطلاعاتی از شدت اوضاع هر کشور را نشان دهد، اما مقایسه بین المللی این موضوع نیز پیچیده است. در مورد دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و منابع پزشکی، هیچ دو کشوری یکسان نیستند و حتی ساختار سلامت و چهارچوب سنی جمعیت در آن‌ها متفاوت است. وی گفت: «اگر در کشور‌های مختلف سطح یکسانی از منابع درمانی برای افراد وجود نداشته باشد، ممکن است تعداد مرگ و میر‌ها در شرایط یکسان اپیدمی متفاوت باشد، بنابراین مرگ و میر نیز لزوماً به معنای شیوع بیشتر بیماری و یا تأثیر کمتر کنترل‌ها نیست».
داشتن اطلاعات کامل‌تر در مورد تعداد کل بهبود یافته گان نیز می‌تواند مفید باشد. دانشمندان امیدوارند که آزمایش‌های گسترده در مورد آنتی بادی ها، که حداقل در روز‌های آینده در بعضی از کشورها باید در دسترس باشد، نشان دهد چه کسی در گذشته به این بیماری مبتلا بوده و این امر بتواند به درک دقیق‌تر از این بیماری همه گیر کمک می‌کند.
اما حتی وقتی اعداد دقیق باشند نیز درک آن‌ها دشوار است. «نیک چاتر»، استاد علوم رفتاری در دانشکده بازرگانی وارویک گفت: «داده‌ها مفید هستند، اما فکر می‌کنم مهمترین چیز این است که به تجربه دیگر کشورها نگاه کنیم». وی گفت: «در انگلستان پیش بینی‌های دولت این است که در یک سناریو خوب، ۲۰۰۰۰ نفر خواهند مرد، اما درک این موضوع تا زمانی که متوجه نباشید اکنون چه اتفاقی در ایتالیا رخ می‌دهد، بسیار سخت است». چاتر افزود: «در آنجا ۸۰۰۰ کشته وجود دارد و اگر این را هم در نظر بگیرید که چه سطح از تمهیدات پزشکی برای مقابله با این بحران مورد استفاده قرار گرفته، نتیجه کاملاً وحشتناک است؛ بنابراین هر سناریوی بدتر از آن به وضوح یک فاجعه است. در واقع همین مقایسه‌ها است که داده‌ها را زنده می‌کند».