به گزارش مشرق، پس از گذشت بیش از 3 ماه، در حالی زنگ خطر بیماری کرونا ویروس 2019 با صدای بلندتر به گوش می‌رسد، که بسیاری از کشورها به طور ناگهانی اقدامات سختگیرانه‌ای را برای کند کردن شیوع این بیماری انجام داده‌اند؛ هزاران رویداد لغو شده، مدارس، رستوران‌ها، کافه‌ها و کلوپ‌ها بسته شده‌اند و سیستم‌های حمل و نقل در حالت آماده باش قرار دارند.
ظرفیت بیمارستان‌های ایتالیا مدتی است که تکمیل شده و پزشکان مجبور به انتخاب‌هایی آزار دهنده می‌شوند که چه کسی را معالجه و چه کسی را رها کنند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا سرانجام در 16 مارس تصدیق کرد که این یک فاجعه است؛ امانوئل ماکرون، همتای وی در همان روز به مردم فرانسه گفت: «این جنگ است.»
بیشتر بخوانید:
اقدامات مخرب ترامپ در خاورمیانه در سایه شیوع کرونا
تنها خاصیت کرونا برای دنیای مدرن
اما چگونگی جنگیدن با آن هنوز مورد بحث است.
اقدامات عجولانه معرفی شده بین کشورها و حتی در داخل کشورها بسیار متفاوت است.
دولت ایالات متحده تجمع بیش از 10 نفر را توصیه نمی‌کند، اما سان فرانسیسکو به همه دستور داده است که در خانه بمانند. ایتالیا، فرانسه و اسپانیا در حالی که پلیس یا ارتش در بعضی از نقاط در حال گشت زنی در خیابان‌ها هستند، جمعیت خود را تقریباً به طور کامل به حالت تعطیل درآوردند، اما در همین زمان در انگلستان کافه‌ها باز بود. آلمان، مانند بسیاری از کشورها، مدارس خود را تعطیل کرد اما مدارس برای کودکان در سوئد باز هستند.
چرا نمی‌توان از استراتژی کشورهایی مثل سنگاپور، کره جنوبی و هنگ کنک در دیگر کشورها استفاده کرد؟
بررسی فعالیت‌های کشورهای مختلف حاکی از آن است که تفاوت در منابع، فرهنگ، قوانین و ساختار دولت‌ها، منجر به تفاوت‌هایی در مراحل مختلف شیوع بیماری شده است.
به نظر می‌رسد کره جنوبی، هنگ کنگ و سنگاپور درس‌های مهمی برای دنیا داشته باشند، بدون آنکه با اپیدمی در کشور خود با استفاده از تاکتیک‌های استبدادی به‌کار رفته در چین برخورد کرده باشند. با این وجود برخی از استراتژی‌های اتخاذ شده در آن کشورها امکان پیاده‌سازی در مناطق دیگر دنیا را ندارد: مانند آزمایش گسترده برای یافتن موارد مبتلا، ردیابی تماس با آنها برای آزمایش یا قرنطینه کردن آنها و تشویق یا مجبور کردن افراد آلوده به قرنطینه خودشان.
مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، تدروس آدانوم، در کنفرانس خبری اخیر، تاکید کرد که هیچ اقدامی به تنهایی کافی نخواهد بود. آزمایش، ردیابی، قرنطینه و فاصله اجتماعی به تنهایی کافی نیست و همه آنها باید باهم انجام شود.
آیا فاصله از اجتماع (قرنطینه) به عدم شیوع ویروس کمک می‌کند؟
شکی نیست که فاصله گرفتن از اجتماع یعنی دور نگه داشتن افراد از یکدیگر، می‌تواند انتقال ویروس را به شدت کاهش دهد. براساس گزارش مأموریت مشترک سازمان بهداشت جهانی و دولت چین که در تاریخ 28 فوریه منتشر شد، کنترل شیوع ویروس کرونا در چین طی چند هفته ضروری بود.
اکنون سایر کشورها در حال ارزیابی این موضوع هستند که چقدر می‌توانند از این رویکرد استفاده کنند.
بسیاری از کشورها کاهش اجتماعات را با ممنوعیت تجمع بیش از 1000 نفر شروع کردند و سپس به طور پی در پی این تعداد کاهش یافت. برخی از آنها تئاترها، سینماها، رستوران‌ها، سالن‌های ورزشی و همچنین همه اماکن عبادتی را تعطیل کرده‌اند. آلمان اکثر فروشگاه‌های غیرضروری را تعطیل کرده است اما ساعت‌های طولانی را برای سوپرمارکت‌ها تمدید کرده تا تعداد خریداران را در هر ساعت کاهش دهد. در برخی از کشورها، فروشگاه‌ها ساعت‌های اول روز را برای مشتریان مسن در معرض خطر بالای بیماری شدید، رزرو می‌کنند.
آیا تعطیلی مدارس اثری بر کاهش شیوع کروناویروس دارد؟
طبق اعلام یونسکو، تعطیلی مدارس بیش از نیم میلیارد کودک را به خانه فرستاده است. این که آیا این امر منطقی است مورد بحث است؛ زیرا کرونا به ندرت کودکان را بیمار می‌کند و مشخص نیست که چند مرتبه آنها به عفونت‌های بدون علامت مبتلا می‌شوند و ویروس را منتقل می‌کنند.
فایده اصلی تعطیلی مدارس، در واقع مجبور کردن والدین به ماندن در خانه است. از طرف دیگر، برخی از کودکان ممکن است تحت مراقبت مادربزرگ‌ها قرار بگیرند و آلودگی کودکان می‌تواند منجر به بیماری والدین و افراد مسن خانواده شود. همچنین بسته شدن مدارس سبب می‌شود کارگران مراقبت‌های بهداشتی در خانه بمانند.
اتریش و هلند اکثر مدارس را تعطیل کرده‌اند، اما مدارس برای کودکان کسانی که در بخش‌های حیاتی کار می‌کنند باز است. سنگاپور تعداد دانش‌آموزان هر کلاس را نصف کرده است و اقدامات بهداشتی دقیقی را انجام داده است.
چرا همه کشورها نمی‌توانند/نمی‌خواهند کشور خود را به طور کامل قرنطینه کنند؟
تاکنون چندین کشور به اقدام شدید، یعنی وادار کردن تقریباً کل جمعیت خود برای ماندن در خانه متوسل شده‌اند. چین اواخر ژانویه، بیش از 50 میلیون نفر از جمعیت خود را در استان هوبئی قرنطینه کرد. برخی از کارشناسان معتقدند که کشورهای غربی هرگز نمی‌توانند چنین اقدامات سختگیرانه‌ای را اعمال کنند. از جمله موانع اصلی در این امر، قوانین حقوق بشر و مشکلات اقتصادی مطرح می‌شود. اما ایتالیا که در اثر فشار بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی در شمال کشور دچار شوک شده بود، در 9 مارس این اقدام را انجام داد. در فرانسه، 100 هزار افسر پلیس در 17 مارس شروع به گشت زنی در خیابان‌ها کردند تا مردم به‌جز برای ترددهای ضروری، در داخل خانه بمانند.
تفاوت کره جنوبی با ایالات متحده و اروپا در آزمایش و جداسازی چیست؟
برخی از کشورها بدون انجام اقدامات شدید کشور چین، توانسته‌اند ویروس را شکست دهند. به‌عنوان نمونه می‌توان به کره جنوبی اشاره کرد که با وجود آنکه در ابتدا دومین کشور دنیا از نظر میزان ابتلا بود، برای چندین روز متوالی است که آمار ابتلای کمی را تجربه کرده است. کره جنوبی جمهوری دموکراتیک است. کیم وو جو، یک متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه کره می‌گوید: «ما احساس می‌کنیم که قرنطینه اجباری یک انتخاب معقول نیست. درعوض، کلید موفقیت، یک آزمایش بزرگ و به خوبی سازمان‌یافته بوده است، همراه با تلاش‌های گسترده برای جداسازی افراد آلوده و ردیابی و قرنطینه افراد در تماس با آنها.»
تا 16 مارس، کره جنوبی بیش از 270،000 نفر را آزمایش کرده بود که بسیاری از آنها در شبکه‌ای از ده‌ها ایستگاه آزمایش قرار داشتند.
استراتژی دیگری که دنبال می‌شد دسترسی آسان به آزمایش بود تا بدین صورت از قرار گرفتن افراد آلوده با دیگران در اتاق‌های انتظار جلوگیری شود.
اما ایالات متحده، گرفتار یک سیستم بیش از حد بوروکراتیک است و با توجه به مشکلات مربوط به کیت‌های تست، شروع کندی داشت. در 16 مارس، تنها 74 آزمایش در هر یک میلیون نفر، در مقایسه با 5200 آزمایش در هر یک میلیون نفر در کره جنوبی انجام شده بود. از یک هفته پیش، ایالات متحده نیز شروع به آزمایش در مقیاس گسترده کرده است.
کریستین دروستن، ویروس شناس بیمارستان دانشگاه شاریته در برلین، می‌گوید: در اروپا، آلمان پیشگام است و بیش از 100،000 آزمایش در هفته انجام می‌شود. اما برخی کشورهای دیگر هنوز آزمایش را انجام نداده‌اند. روند آهسته، تدروس آدانوم را رنجانده است که تقریباً روزانه سرود «آزمایش، آزمایش، آزمایش» خود را تکرار می‌کند. وی در کنفرانس مطبوعاتی شانزدهم مارس گفت: «کشورها نمی‌توانند با این چشم انداز شیوع، مبارزه کنند. آنها باید بدانند که پرونده‌ها کجا هستند.»
مارسل سالاته، اپیدمیولوژیست محاسباتی در انستیتوی فدرال فناوری لوزان، می‌گوید: «در این مرحله، 100٪ از کشورهایی که آن را تحت کنترل خود درآورده‌اند، این کار را بر اساس آزمایش و ردیابی، جداسازی و قرنطینه انجام داده‌اند.» آنچه لازم است «عزم برای یافتن هرگونه عفونت و پیگیری هرگونه تماس احتمالی و شکستن هر زنجیره انتقال ممکن است.» حتی اگر آنها شروع به آزمایش گسترده‌تر کنند، ممکن است برخی از کشورها توانایی ردیابی مخاطبین افراد آلوده را نداشته باشند. در ایالات متحده، این کار به بخش‌های بهداشتی ایالتی و محلی مربوط می‌شود، که غالباً فاقد منابع لازم برای افزایش سریع هستند.
کاتلین ریورز، اپیدمیولوژیک دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: «این امر از نظر صلاحیت بسیار متفاوت خواهد بود. لوسیانا بوریو، یکی از اعضای بخش آمادگی‌های بیماری واگیر در شورای امنیت ملی ایالات متحده از سال 2017 تا 2019، می‌گوید: یکی از راه‌حل‌های این امر، مشارکت بیشتر مردم است و بوریو امیدوار است که افراد آلوده در صورت آموزش صحیح، خود را جدا کنند و از افرادی که اخیرا با آنها تماس داشته‌اند بخواهند که آزمایش دهند. او می‌گوید: «من ترجیح می‌دهم که مردم را توانمند کنم و به آنها آموزش دهم تا بتوانند به یکدیگر کمک کنند تا امور را به دست خودشان بگیرند.»
آیا استراتژی خاصی برای مقابله با کروناویروس وجود دارد؟
تعدادی از کشورها در حال تصمیم‌گیری هستند تا با در معرض قراردادن گروه‌های کم خطر مانند کودکان یا جوانان، سیستم ایمنی آنها را در مقابل بیماری قوی کنند. این همان استراتژی است که نخست وزیر هلند، مارک روت اعلام کرد. وی گفت: «با استفاده از این رویکرد که در آن بیشتر افراد فقط علائم جزئی را تجربه می‌کنند، می‌توانیم ایمنی ایجاد کنیم و اطمینان حاصل کنیم که سیستم مراقبت‌های بهداشتی ما قادر به مقابله است.»
در یک مصاحبه تلویزیونی، جیپ ون دیزل متخصص بیماری‌های واگیر بنیاد ملی بهداشت عمومی و محیط زیست هلند توضیح داد که هدف، کنترل میزان تقاضا برای تخت‌های بیمارستانی است. یک مطالعه مدل سازی توسط محققان در امپریال کالج لندن، نشان می‌دهد که بیماری همه‌گیر تسکین یافته هنوز هم سیستم‌های مراقبت بهداشتی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و باعث مرگ حداقل 250هزار نفر در انگلستان و بیش از 1.1 میلیون نفر در ایالات متحده می‌شود. این تیم نوشت: سرکوب ویروس با ترکیب کلیه اقدامات موجود، از جمله تعطیلی مدارس و فاصله اجتماعی کل جمعیت «تنها استراتژی عملی در حال حاضر است.»
در این طرح، پس از مدتی می‌توان اقدامات سخت‌گیرانه را ترک کرد (نوعی ترک موقت دارو) و بعد از آن که دوباره تعداد موارد شروع به صعود کرد مجدداً تنظیم شود. در این سناریو، جمعیت هنوز مصونیت خود را نسبت به ویروس دارد، اما از طریق یک سری شیوع‌های کوچک و با گستره کم اتفاق می‌افتد. ممکن است سناریوی جذابی نباشد، اما ممکن است چاره دیگری نباشد. همان‌طور که ست برکلی، اپیدمیولوژیک و رئیس GAVI، اتحادیه پیشگیری از بیماری‌های عفونی، می‌گوید: «شما نمی‌توانید بگویید که زمین باید برای یکی دو سال متوقف شود.»