آمار مبتلایان به کرونا چقدر حقیقت دارد؟ آمارها کدام بخش از حقایق را به ما نمی‌گویند؟
آمار، تعداد، نفرات، مبتلایان و تلفات کلمه‌هایی هستند که این روزها خیلی می‌شنویم. انگار همه چشم‌ها و گوش‌ها دنبال این هستند که دریابند چند نفر، در کجای دنیا به کرونا مبتلا شده‌اند و مهمتر اینکه چند نفرشان مرده‌اند. اما آیا این آمار و ارقام، تصویر درستی از آنچه در جهان می‌گذرد برای ما ترسیم می‌کنند؟ آیا این عددها حقیقت را به ما می‌گویند؟ این عددها شاید حقیقی باشند اما وقتی در مقیاسی جهانی به آنها نگاه می‌کنیم، همیشه حقیقت را به ما نمی‌گویند.
بیایید حساب ایران و چین را بگذاریم کنار که از همان ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا حرف و حدیث در مورد آمار و ارقام آنها زیاد بود و دعوا بر سر آمار راست و دروغ بیشتر از هر جای دیگری دامان این کشورها را گرفت. بیایید به دنبال جوابی برای این سوال باشیم که چه کشورهایی به شدیدترین شکل از کرونا آسیب دیده‌اند. یک راه برای پیدا کردن جواب سوال این است که با یک حساب دو دو تا، چهارتا نگاهی به تعداد کشته‌ها و مبتلایان در کشورهای مختلف داشته باشیم.
اما خب، این ارقام همیشه گویای حقیقت نیستند. برای مثال بعضی از پژوهشگران بهداشت جهانی عقیده دارند که آمار تلفات در بیماری‌های همه‌گیر جهانی زمانی به درستی تحلیل می‌شوند که در قیاس با جمعیت هر کشور به بررسی آنها بپردازیم و بر اساس آنها به موفقیت یا شکست هر کشور در کنترل یک بیماری نگاه کنیم.
پایگاه اینترنتی ستاتیستا دقیقا همین کار را انجام داده و علاوه بر اعلام تعداد تلفات هر کشور، تعداد این تلفات را همچنین در مقیاس هر یک میلیون نفر از جمعیت کشورهای مختلف بررسی کرده است تا نسبت تلفات به جمعیت را به دست بیاورد.
با نگاهی به جدول منتشر شده در ستاتیستا در تاریخ اول اردیبهشت، می‌بینم در صدر جدول نام کشوری قرار گرفته که کمتر در مورد آن صحبت می‌شود: بلژیک. برخلاف اخباری که این روزها می‌شنویم، این کشور کوچک اروپایی تا روز اول اردیبهشت دارای بالاترین آمار تلفات به مقیاس جمعیت کل کشور بود. بعد از بلژیک نام‌هایی به چشم می‌خورند که در اخبار این روزها نیز بسیار به گوش می‌رسند: اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و انگلستان به ترتیب بعد از بلژیک قرار می‌گیرند.
و بعد، دوباره شگفتی بعدی اتفاق می‌افتد و نام‌های هلند و سوئیس را می‌بینیم و بلافاصله بعد از این دو کشور اروپایی نوبت می‌رسد به سوئد که در تمام دوران همه‌گیری کرونا با استراتژی متفاوتی به جنگ ویروس رفت. دولتمردان این کشور عملا سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را برای محدود کردن رفت و آمدها یا فعالیت‌های اجتماعی در نظر نگرفتند و در عین حال نیز همیشه از کنترل بهینه گسترش ویروس در کشورشان تمجید کردند.
بعد از سوئد به ترتیب با نام این کشورها مواجه می‌شویم: ایرلند، آمریکا، پرتغال، ایران و دانمارک. بله دانمارک، همان کشوری که پیش از هر کشور اروپایی دیگری تصمیم گرفت سخت‌گیرها را لغو کند و حتی مدارس این کشور را هم بازگشایی کرد.
با وجود این آمار، پس چرا آمریکا بیش از هر کشور دیگری توجه‌ها را به خود جلب کرده است؟ چرا مردم آمریکا انقدر وحشت‌زده برای خریدن دستمال توالت به فروشگاه‌ها هجوم بردند؟
جواب این سوال، داستان دیگری است که تا امروز تحلیل‌گران سیاست داخلی آمریکا دلایل بسیاری برای آن مطرح کرده‌اند: مثلا اینکه در هیاهوی کرونا، دونالد ترامپ خیلی بی سرو صدا افرادی را از کار بر کنار کرد که در جمع کردن اطلاعات برای استیضاح او نقش داشتند. یا اینکه او توانست بدون هیچ هزینه‌ای، جلسه‌های روزانه مطبوعاتی در مورد کرونا را تبدیل کند به جلسات تبلیغاتی خود برای انتخابات ریاست جمهوری بعدی.
اما دوباره برگردیم سراغ همان اعداد و ارقام، یا شاید بهتر باشد برای وجاهت بیشتر، از کلمه «آمار» استفاده کنیم. این این روزها دیگر این آمارها هم معیار دقیقی به شمار نمی‌آیند، چراکه اولا اعلام آمار در اختیار دولت‌هاست و برای مثل به تازگی مشخص شد که تنها دلیل پایین بودن تلفات کرونا در برزیل این بود که آمار اعلام شده از سوی دولت دست-راستی برزیل، ۱۲ برابر کمتر از آمار حقیقی بود.
البته وضع در کشورهای دیگر هم خیلی فرق نمی‌کند و عملا نمی‌توان به آمار دقیقی از تلفات در کشورهای دیگر دست یافت. برای مثال در انگلستان بحث بر سر این است که آمار حقیقی تلفات بسیار بالاتر از اعدادی است که دولت این کشور به طور روزانه اعلام می‌کند. دلیل این موضوع هم بسیار ساده است، چرا که دولت فقط آنهایی را قربانی کرونا قلمداد می‌کنند که قبلا جزو مبتلایان به ویروس ثبت شده باشند یا اینکه در بیمارستان‌ها در اثر ویروس جان باخته باشند.
روزنامه سان در بررسی اعداد دولتی در مورد کرونا، میزان مرگ و میر چند هفته اخیر این کشور را با میانگین مشابه در طول پنج سال گذشته مقایسه کرده است تا آمار دقیق‌تری به دست بیاورید. نتیجه این بررسی نشان می‌دهد فقط در یک هفته منتهی به سوم آوریل ۲۰۲۰، تعداد مرگ‌های انگلستان و ولز، ۶۰۰۰ نفر بیشتر از میانگین پنج سال گذشته بود.
حالا با این اعداد و ارقام چه کار باید کرد، با این تفاوت‌ها، با این «آمارها» چه کار باید کرد؟ طبیعتا کاری نمی‌شود کرد غیر از شنیدن و دیدن آنها و نشستن در انتظار روزی که آمار درست و حقیقی مربوط به کرونا از سراسر جهان منتشر شود.