در پیاده روی یکی از شلوغ ‌ترین خیابان‌های پایتخت، جایی میان بالا و پایین شهر در حال قدم زدن بودم که دستکش‌های سفید و آبی رنگ و ماسک‌های روی زمین افتاده, نظر مرا به خود جلب کردند که جای پای عابران, روی چهره هر یک از آن‌ها به وضوح دیده می‌شد.

با دیدن این صحنه, به یاد روز‌هایی افتادم که کرونا به سرعت هرچه تمام‌تر مهمان ناخوانده کشور شد و اگرچه با آمدنش بسیاری از مشاغل را تعطیل و صاحبان آن‌ها را خانه نشین کرد، امّا در این میان افرادی بودند که به کار خود وفادار ماندند و با وجود افزایش حجم کاری خود در مقایسه با قبل، شب و روز برایشان فرقی نکرد و به صورت شبانه روزی, با جان و دل کار کردند تا جایی که با گذشت بیش از صد روز از ماندن این مهمان سرزده, همچنان نیز وفادارانه پای کار خود مانده اند.

افرادی که در قاب زیبای پاکبانی، به شهر و شهروندان خود خالصانه خدمت کرده و می‌کنند و در این ، علاوه بر جمع آوری زباله‌های شهری, کار ضد عفونی کردن معابر، کوچه‌ها و خیابان‌های شهر را نیز برعهده دارند. باری که این روزها و شب‌ها بیش از پیش به دوش می‌کِشَند و اگرچه خستگی ناپذیرند، امّا کافی است دقایقی به چشمان سرخ شده از بی خوابی و دستانی که حکایت خستگی شان حتی از زیر دستکش‌های پلاستیکی به وضوح پیداست نگاه کنی تا متوجه عمق خستگی‌های ناشی از شب زنده داری‌های آن‌ها شوی که کم لطفی و بی مِهری برخی از شهروندان خستگی تن و جانشان را دو چندان کرده است.

علی رغم جوان بودنش، بیشتر از سنش به نظر می‌رسید. می‌گفت که بعد از نماز صبح از حاشیه شهر راهی تهران می‌شود و تا پاسی از شب مشغول کار است و آن قدر دیر به خانه می‌رسد که هنگام بازگشت، آرزوی دیدن چشمان باز فرزندانش را دارد، چرا که دیدن آن‌ها خلاصه می‌شود به چشمان بسته‌ای که اتفاق تکراری هر شب اوست.

وی ادامه داد: "از روزی که کرونا اومده، نه تنها من بلکه تموم همکارام در حال مبارزه با این ویروس هستیم و چیزی که باعث دلخوری ما تو این روزها شده بی توجهی بعضی از شهرونداس که فکر سلامتی ما وُ خونواده هامون نیستن."

این پاکبان زحمتکِش از شهروندانی که به راحتی دستکش، و دستمال‌های کاغذی‌ خود را در سطح شهر رها می‌کنند ابراز ناراحتی کرد و در مورد علت آن هم گفت که کار آن‌ها باعث کرونایی شدن هرچه بیشتر چهره شهر می‌شود و در این میان، او و همکارانش هستند که مجبور می‌شوند با تمام توان خود برای پاکیزگی و قدری بهتر شدن حال شهر تلاش بیشتری کنند.

این تنها یک مورد از صد‌ها درد دل پاکبان‌های زحمتکش در این روزهای کرونایی است. همین چندی پیش بود که یکی دیگر از آن‌ها در مصاحبه‌ای گفت: قبل از کرونا، ده تا پانزده پیام نظافت معابر داشتیم، امّا کرونا حجم کار ما را دو برابر کرده است. به این دلیل که علاوه بر وظایف خود, مجبور به ضد عفونی کردن اطراف خانه‌ها و سطح شهر هم هستند.

این پاکبان در ادامه گفت‌وگو, با اشاره به دل نگرانی‌های پسرش ادامه داد که پسرش در این ایام به شدت اخبار را دنبال می‌کند و با شنیدن خبر‌های نگران کننده درخصوص زباله‌های آلوده به ویروس کرونا به طور مداوم به او می‌گوید: " بابا نرو. خطرناکه" و  او هم که چاره‌ای ندارد به پسرش می‌گوید: "هر زمانی که بزرگ‌تر شدی و سرِ کار رفتی، من دیگه نمی‌رم وُ الان مجبورم."

در امتداد مسیر قبلی به سمت جنوب، به چهار راهی رسیدم که پاکبان دیگری با مو‌های جوگندمی اش و دست‌هایی که با دستکش‌های بلندی پوشانده شده بود و هر چند دقیقه یک بار با پهنای آن، عرق‌های روی پیشانی خود را خشک می‌کرد در حال جمع آوری کردن کیسه‌های زباله اطراف مخزن بود.

گویی منتظر بود که سرِ صحبت را با شهروندی باز کند و از گلایه‌های این روزهایش بگوید. به همین خاطر فرصت را غنیمت شمرد و گفت: " تا قبل از کرونا، خیلی از مردم، کیسه‌های زباله شون رو داخل مخزن مخصوص می‌ذاشتند، امّا از زمانی که کرونا اومده، مردم به خاطر ترس از این ویروس حاضر نیستن به مخزن نزدیک بشن وُ کیسه‌های زباله شون رو  تو  پیاده رو‌ها میذارن وُ ما هم مجبوریم خودمون، همه کیسه‌های زباله رو داخل مخزن بذاریم. "

جعفر بای، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در خصوص همکاری شهروندان با پاکبانان در این روز‌های کرونایی اظهار کرد: در این روزها، کار قشر زحمتکش پاکبانان بیشتر از قبل شده است، چرا که در چنین شرایط دشواری, علاوه بر وظایف قبلی خود به وظایف خطیری چون پاکسازی خیابان‌ها و ضد عفونی کردن معابر هم می‌پردازند. از این رو، شهروندان نباید فراموش کنند که در پسِ ریختن زباله‌ها و پسماند‌های کرونایی آن‌ها، کمر‌ها و دستانی خم می‌شوند تا به جمع آوری این زباله‌ها بپردازند.

وی تصریح کرد: پرسشی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که در این شرایط که جامعه بشری در آماج یورش کرونا قرار دارد و هر لحظه ابتلا به این بیماری وجود دارد، چرا باید با بی توجهی و آلوده کردن اجتماع، این پاکبان‌های زحمتکش را در معرض هرچه بیشتر این ویروس قرار داد؟!

این جامعه شناس گفت: همان طور که همه ما می‌دانیم، رعایت نظافت نشانه ادب و شخصیت و فرهنگ شهروندان و موضوع بسیار حائز اهمیتی در جامعه  است. از این رو، با توجه به شیوع ویروس کرونا باید شرایط زمان را درک کرد و به اصطلاح, فرزند زمان خویش بود و بهداشت را از خود شروع کرد و به جامعه توسعه داد، چرا که هر قدر دامنه رعایت بهداشت عمومی و جامعه بیشتر و گسترده‌تر شود، پاکبان‌ها بار کمتری را متحمل می‌شوند.

بای ادامه داد: ما نباید در این روز‌های پر خطر کرونایی, نگرانی‌های قشر زحمتکش پاکبان‌ها و خانواده‌های آن‌ها را بیشتر کنیم، چرا که آن‌ها بیش از هر قشر دیگری در معرض خطر هستند و در مقابل، باید با کمک کردن به آن‌ها از طریق رها نکردن پسماند‌های کرونایی و زباله‌ها, مددکار آن‌ها باشیم و این کار سختی نیست و در حقیت یک وظیفه اجتماعی است که اگر هر یک از ما به عنوان عضو کوچکی از این جامعه در این رابطه کوتاهی کنیم، مدیون تمامی لحظه‌های سخت این روزها و شب‌های پاکبان‌های زحمتکِش می‌شویم.

این روزها، با وجود اینکه اغلب مردم نهایت تلاش خود را می‌کنند که برای مبارزه با کرونا, بهداشت را به شیوه اصولی و صحیح رعایت کنند، امّا رهاسازی پسماند‌های ماسک، دستکش و دستمال‌ها در حاشیه و متن شهر، نه تنها به آلوده شدن چهره شهر بلکه به شیوع هرچه بیشتر ویروس کرونا در جامعه کمک می‌کند که این بی مسئولیتی برخی از شهروندان، مخاطرات بهداشتی بسیاری را برای تمامی اعضای جامعه به ویژه پاکبان‌های پرتلاش به همراه دارد.