منطقه‌ای با بیش از ۳۰۰ حلقه چاه نفت چرا باید به دلیل کمبود منابع مالی لوله‌کشی آب نداشته باشد؟
«شما فکر می‌کنی غیزانیه فقط آب شرب نداره، نه! غیزانیه لوله‌کشی گاز و اینترنت هم نداره. بعد جالب بود که آموزش و پرورش از مدارس خواسته بود که مجازی به بچه‌ها درس بدن. اینجا حتی خطوط موبایل هم به سختی آنتن می‌ده.» این‌ها را عبدالرحمان یکی از اهالی غیزانیه به سازندگی می‌گوید. او در تجمع اعتراضی به قطعی آب آشامیدنی این منطقه حضور داشته است. اعتراضاتی که روز سوم خرداد و همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر رخ داد. استاندار خوزستان گفته مشکل قطعی آب در غیزانیه تا دو هفته دیگر حل می‌شود. اما سرزمینی که روی نفت است چرا از بی‌آبی رنج می‌برد؟ آن‌طور که مسئولان می‌گویند برای این منطقه لوله‌کشی آب شرب سال‌ها پیش انجام شده اما آن زیر‌ساخت‌های قدیمی پاسخگوی نیاز امروز مردم منطقه نیست.
بی‌آبی ارمغان نفت برای غیزانیه
غیزانیه، قلب صنعت نفت خوزستان، با ۳۰۰ چاه نفت همچنان از محرومیت رنج می‌برد. بخش غیزانیه در ۳۰ کیلومتری شهر اهواز به سمت ماهشهر قرار دارد و محل استقرار بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی کشور یعنی کریت کمپ است که روزانه دست‌کم ۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند. اما در نیم قرن گذشته ارمغان طلای سیاه برای غیزانیه جز آلودگی آب و هوا و خاک، بی‌آبی، نابودی کشاورزی و مهاجرت روستائیان چیز دیگری نبوده است. در حالی که بیش از ۸۰ روستای این بخش هنوز آب، جاده، مدرسه و بهداشت مناسبی ندارند بخش غیزانیه بحرانی‌ترین کانون گرد و غبار خوزستان را هم در خود جای داده است.
مشکل آب منطقه به گفته مسئولان محلی منطقه دوازده سال شنیده نشد. تا اینکه در سال ۱۳۹۵ در پی بازدید استاندار از منطقه غیزانیه مقرر شد طرح جدید آبرسانی در دو فاز از شیبان تا صفیره تا پایان سال ۹۵ افتتاح شود. وعده‌ای که تا سال ۱۳۹۹ آبی از آن برای مردم منطقه گرم نشد. حمل آب با تانکرها و خرید آب آشامیدنی راهکاری است که مردم منطقه برای فائق شدن بر مشکل بی‌آبی و سیراب کردن احشام خود در پی گرفته‌اند. این در حالی است که دستگاه‌هایی مانند جهاد کشاورزی به گفته مسئولان محلی از وظیفه خود در تامین آب مورد نیاز دام‌ها شانه خالی کرده‌اند. این مشکل در روستاهایی که این لوله‌های فرسوده را هم ندارند، حادتر است. تعداد این روستاهای فاقد لوله‌کشی ۴۰ تا است که با تانکرهای سیار آبرسانی میشوند. چهار تانکری که از سوی برخی ادارات تامین شده است. تانکرهایی که سهم آبفای خوزستان در تامین آنها صفر است. ۴ تانکری که همیشه و مستمر هم قادر به آبرسانی نیستند. مردم منطقه علت تاخیر در اجرای پروژه‌های آبرسانی را ضعف پیمانکار و نبود مدیریت مناسب میدانند.
عبدالرحمان می‌گوید: «روز شنبه آب منطقه رو قطع کردن برای همین مقابل بخشداری تجمع کردیم اما تاثیری نداشت. وقتی آب سالمی هم برای خوردن نداشته باشی چه کاری از دستت برمیاد جز اینکه اعتراض کنی. تازه ما می‌تونیم تحمل کنیم اما بچه‌ها رو چی کار کنیم. خیلی از ساکنین بخش غیزانیه فقیر و کم‌درآمد هستن و توانایی خریدن هر روز آب معدنی ندارن. بعضی روستاها چند ساعت توی روز آب دارن و بقیه هم باید خودشونو برسونن به جاده و از تانکرا آب بگیرن.»
اما تجمع روز شنبه برای آب در غیزانیه به خشونت کشیده شد و معترضان، جاده اهواز- رامهرمز- امیدیه را بستند. سرهنگ محسن دالوند، فرمانده انتظامی اهواز درباره این تجمع و چگونگی برخورد پلیس با معترضان گفته است: «شماری از معترضان اقدام به بستن جاده کرده بودند و پس از آن پلیس با استفاده از سلاح ساچمه‌ای پلاستیک ضدشورش دو نفر از تجمع کنندگان را به صورت سطحی مجروح و بازداشت کرد. تعدادی از مردم بخش غیزانیه صبح روز شنبه (سوم خردادماه) در اعتراض به بیتوجهی مسئولان به تامین نشدن آب شربشان، اقدام به بستن جاده "اهواز- رامهرمز- امیدیه" کردند که برای مدتی باعث اخلال در تردد مسیر ترانزیتی شد و پلیس برای جلوگیری از این کار وارد عمل شد.»
اما در پی این تجمع، امام جمعه اهواز دوشنبه شب و شبانه به دیدار نوجوانی رفت که تصویر پای ساچمهخوردهاش در تجمعات غیزانیه در روزهای گذشته در فضای مجازی بسیار جنجالی شده است. حجتالاسلام والمسلمین موسوی در این دیدار از نوجوان عذرخواهی و ابراز شرمندگی کرد.
مواد اولیه لوله نداریم
اما مشکل اصلی قطعی آب در غیزانیه چیست؟ شرکت آب و فاضلاب استان خوزستان در این مورد به کمبود مواد اولیه تولید لوله برای آبرسانی به این منطقه اشاره کرده است. این شرکت پس از اعتراض مردم غیزانیه با صدور اطلاعیه‌ای در مورد مشکل آب شرب بخش غیزانیه از توابع شهرستان اهواز توضیحاتی ارائه داده است: «بخش غیزانیه شامل دو دهستان غیزانیه و مشرحات در حاشیه شهرستان اهواز قرار دارد. این دهستان به دلیل جغرافیای آن سال‌ها است با مشکل کمبود آب شرب در همه بخش‌های شرب، دامداری و کشاورزی مواجه است و اگرچه پروژه آبرسانی موسوم به ۹۱ روستای مسیر اهواز، ماهشهر و رامهرمز در سال ۸۶ به بهره‌برداری رسید اما پروژه مذکور کفاف آب مورد نیاز منطقه را نمی‌دهد.» در بخش دیگری از اطلاعیه به موانع موجود بر سر راه آبرسانی به غیزانیه اشاره شده و آمده است: «عملیات آبرسانی از سال ۸۶ تا کنون به دلیل عدم تامین اعتبارات لازم، عدم‌وجود مواد اولیه تولید لوله و معارضین شامل کشاورزان و سازمان‌های دولتی دیگر بارها متوقف شده است.»
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان اما مشکل را به گردن آبفا انداخته و گفته: «بخشهایی از پروژه آبرسانی در طی سالهای اخیر انجام شد اما روند کار به دلایل متعددی متوقف شد. تغییر و تحولات مدیریتی در معاونت آبرسانی سازمان آب و برق و آبفای روستایی و همچنین دیگر دستگاهها موجب ناهماهنگی در روند کار شد.»
او ناهماهنگی بین آبفای روستایی و نفت، بیماری نسبتاً طولانی مدیرعامل آبفای روستایی و تغییر و نوسانات در قیمت تجهیزات را از دیگر دلایل تأخیر در تکمیل پروژه آبرسانی به غیزانیه برشمرد و گفت: «در ابتدا قول و وعده ما به‌طور کامل انجام نشد و از این بابت ما همواره شرمنده مردم غیزانیه بوده‌ایم اما به صورت مرتب آبفا روستایی را تحت فشار قرار میدادم که کار را به شکل درست و سریعی انجام دهد. مدیرعامل آبفا نیز همواره اعلام میکرد که پروژه بسیار بزرگ و پرهزینه است و توان ما نیز کافی نیست، من نیز تاکید میکردم که کنارشان خواهم بود و اعتبار مورد نیاز را از منابع مختلف تأمین خواهم کرد که همین‌گونه نیز شد.»
شریعتی گفته: «۱۲ اردیبهشت ماه آخرین بازدید من از تاسیسات آبرسانی پروژه بود. در همان روز به مردم قول دادم که در مدت زمان ۴۵ روز مشکلات حل شود. خوشبختانه کار طبق برنامه‌ریزی پیش رفته است و تا مدت دو هفته آینده آب غیزانیه و مشرحات وصل خواهد شد.»
هرچند که مدیرعامل آبفای خوزستان دیروز این زمان را سه هفته اعلام کرد.
از سوی دیگر رئیس‌جمهور هم در گفتوگوهای جداگانه با وزیر نیرو و استاندار خوزستان برای رسیدگی فوری و حل مشکل آب آشامیدنی در برخی مناطق اهواز دستوراتی صادر کرد: «هرچه سریعتر اقدامات لازم برای رفع این معضل توسط بخش‌های ذی‌ربط انجام شود.»
«ما روی نفتیم اما آب می‌خواهیم»
سلمان از دیگر ساکنان یکی از روستاهای بخش غیزانیه درباره سختی‌هایی که زندگی در این منطقه بر مردم تحمیل کرده، به سازندگی می‌گوید: «ما اینجا روی نفت و گاز زندگی می‌کنیم اما از این همه نعمت چیزی جز گرد و غبار و آسم برای بچه‌هامون نصیبمون نشده.»
او درباره سختی‌هایی که هر روز برای تامین آب آشامیدنی نصیب اهالی روستا می‌شود می‌گوید: «ما هر روز باید ۴ ساعت راه بریم تا به جاده برسیم و از تانکر آب بگیریم تازه بعضی از روستاها که فاصله بیشتری با جاده دارن مردم سختی بیشتری می‌کشن و مسیر طولانی‌تری تا رسیدن به جاده دارن. توی غیزانیه مشکل فقط آب نیست، اینجا خیلی از روستاها معلم هم برای مدارس ندارن و مجبوریم بچه‌هارو به جاهای دیگه‌ای برای آموزش بفرستیم. بیشتر مدارس هم کانکسی هستن و در واقع اصلا شبیه به مدرسه نیستن.»
استاندار خوزستان در مورد مشکلاتی که در غیزانیه با آنها رو‌به‌رو شده، گفته: «دی ۹۵ اولین بازدید به غیزانیه را داشتم. متاسف شدم بابت مشکلاتی که داشت و همانجا سه قول به مردم دادم. یکی اینکه سطح کلاسهای مدارس غیزانیه را به استاندارد برسانیم و کانکسها برچیده شود. حدود ۴۰ کانکس داشتند که نگران‌کننده بود. دوم رفع مشکل آب و سوم راههای روستایی بود.»
شریعتی افزود: «مدارس کانکسی که برچیده شد و استاندارد شدند و دو کلاس آخر نیز در حال ساخته شدن هستند ظرف دو ماه آینده تکمیل میشوند. آب روستایی نیز بخش عمدهاش ظرف دو هفته آینده حل خواهد شد.»
مشکل کمبود بودجه
روستاهای آن منطقه روی نفت نشستهاند، اما مسئولان برای تامین مالی لوله‌کشی آب این مناطق دست به دامن سازمان‌ها و نهادهای مختلفی شده‌اند. عادل حرباوی، سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان مرداد سال ۹۸ از انعقاد تفاهم‌نامه تامین هزینه‌های فاز دوم پروژه آبرسانی روستایی به غیزانیه شهرستان اهواز خبر داد.
او درباره مشکلات مالی بر سر راه تامین هزینه‌های لوله‌کشی این منطقه گفته است: «مشکل آب غیزانیه یک مشکل ۱۵ ساله است. خط آبرسانی غیزانیه مربوط به سال ۶۱ بوده و بعد از آن گسترش و یا بازسازی و نوسازی نشده و خط فرسوده شده است. سال ۱۳۹۵ مصوب شد تا شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب در تامین هزینه‌های مورد نیاز فاز دوم پروژه آبرسانی به غیزانیه اهواز مشارکت کند.» اما با توجه به گفته استاندار خوزستان این مبلغ از سال ۹۵ تامین نشده است. به همین دلیل در سال ۹۸ تفاهم‌نامه تازه‌ای با شرکت نفت امضا می‌شود. سرپرست شرکت آبفا روستایی خوزستان با بیان اینکه بر اساس مصوبه انجامشده، شرکت نفت متعهد به تامین اعتباری افزون بر ۱۲ میلیارد تومان شد، افزود: «در فاز دوم این پروژه و در ابتدا شرکت نفت رقم ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از اعتبار تصویب شده را تامین کرد اما با توجه به اینکه از آن مصوبه تا امروز مدت زمان زیادی گذشته است، به عقد تفاهمنامهای جدید میان شرکت آبفا روستایی خوزستان و شرکت نفت اقدام شد. در فاز دوم در مجموع ۲۵ کیلومتر خط انتقال کارگزاری خواهد شد که با تامین اعتبار اولیه، ۸ کیلومتر آن توسط آبفا روستایی خوزستان حفاری و کارگزاری شده است.»