معمولا احکام خروج از ثبت آثار تاریخی در کشور یا در زمان آغاز تخریب خانه، یا نامه‌هایی که بعد از ابلاغ حکم دیوان در فضای مجازی منتشر می‌شدند، شنیده می‌شد، اما این بار اعلامِ حکم خروج از ثبت آثار ملی یک خانه‌ی تاریخی را خود مالکان انجام دادند.

بنر زرد رنگی که روی تراس خانه چسبانده شده، اعلام می‌کند که «این ملک به شماره دادنامه ... به تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ در شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری رفع اثر و از فهرست آثار ملی خارج شده است.»

خانه‌ای تاریخی که هر چند در طول یکی دو سال گذشته زمزمه‌هایی مبنی بر آغاز مرمت آن به گوش می‌رسید اما از سوی دیگر به مرور کاشی‌های سر درش هم حذف شدند و در طول چند روز گذشته هم خبر خروج از ثبت آن به صورت رسمی احتمالا از سوی مالک اعلام شده است.

خانه‌ای که دو مالک دارد و یک مالک درخواست خروج از ثبت داده

سجاد عسگری – دبیر کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران – با اشاره به اطلاعاتی که روی در ورودی خانه نصب شده است، می‌گوید: به نظر می‌رسد این خروج در روزهای آخر حضور «رجبعلی خسروآبادی» در سمتِ مدیر کلی میراث فرهنگی استان تهران بوده است که در سکوت مطلق رخ داده است و اکنون مالک بنا با نصب بنری بر ایوان این اثر تاریخی، نسبت به این اتفاق اطلاع‌رسانی عمومی کرده است که می‌توان آن را یکی از جدیدترین شیوه‌های خروج از ثبت یک اثر از فهرست آثار ملی دانست که با نصب بنر به همه اطلاع‌رسانی شده است.

او ادامه می‌دهد: این خروج از ثبت در حالی رخ داده که شهرداری منطقه ۱۱ شهر تهران، مالک ۳ دانگ این بنا است و دیوان تنها با شکایت یکی از مالکان و با تضییع حق شهرداری تهران به عنوان یک نهاد عمومی، این اثر را احتمالا بدون رضایت شهرداری از ثبت خارج کرده است، در حالی که شهرداری قصد داشت نما را مرمت کند، اما احتمالا به دلیل خروج از ثبت امکان انجام این کار را دیگر نداشته است.

وی با اشاره به «افراز» بودن یا نبودن حکم می‌گوید: اگر حکم افراز باشد و مشخص شود که سه دانگ هر کدام از مالک‌ها در کدام نقطه خانه قرار دارد حکم افراز است و باید فقط سه دانگ از خانه از ثبت خارج شود، اما اگر حکم «عدم افراز» داشته باشد، مشخص نیست که کدام بخش خانه باید از ثبت خارج شود و کدام بخش خیر، بنابراین دیوان عدالت اداری نمی‌تواند برای بخش مشخصی حکم خروج از ثبت صادر کند.

«گلستانه» را نه معمارش، بلکه تزیینات‌اش تاریخی کرد

امیررضا فرهبد - استادیار مدعو دانشگاه آزاد تهران مرکز، پژوهشگر تهران - که در طول چند سال گذشته برای تالیف کتاب «تهران من» به بخش زیادی از خانه‌های تاریخی تهران از جمله خانه «گلستانه» سر زده است، می‌گوید: این خانه توسط شخصی حقیقی در سال ۱۳۱۱ یعنی در دوره‌ی تاریخی پهلوی اول ساخته شد اما معماری و تزیینات ارزشمند آن، دلیل کافی برای ثبت ملی این بنا بود.

او با اشاره به این که در زمان تهیه‌ی پرونده‌ی ثبتی خانه در سال ۱۳۸۴، ملک متعلق به شخصی به نام «گلستانه» بود، نام آن در پرونده‌ی ثبتی «گلستانه» نام گرفت و سرانجام ۲۵ آبان ۱۳۸۴ به شماره ۱۳۷۳۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

وی با بیان این‌که این خانه‌ی تاریخی دارای دو پلاک است، ادامه می‌دهد: معمار این خانه‌ی ارزشمند  که ساختِ آن بیشتر از یک سال طول می‌کشد «حیدر افغانی» عنوان شده و گچبری‌هایش را شخصی به نام «بلشویک» انجام داده است، بنایی که در واقع دو ملک قرینه‌ی یکدیگر است.

او با اشاره به این‌که این بنای تاریخی از نظر سازه‌ای و معماری داخلی هم ردیف خانه‌های دوره‌ی خود است و اثر شاخصی از نظر معماری داخلی محسوب نمی‌شود، می‌افزاید: فقط نمای ساختمان با توجه به ایوان و سرستون‌های گچ‌بری شده‌ و گچ‌کاری شده‌اش جلب توجه می‌کند و آن را متمایز از دیگر خانه‌های تاریخی منطقه ۱۱ تهران می‌کند.