رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران گفت منشأ زلزله امروز در دماوند، گسل مشا بوده است که فعالیت آن حدود سه هفته پیش نیز باعث زلزله‌ای به بزرگی ۵.۲ در تهران شد.
به گفته رضا کرمی‌محمدی رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران، زلزله خساراتی به بار نیاورده است، اما گسل مشا فعال شده و در حال حرکت است.
عده‌ای می‌گویند دیر و زود دارد و سوخت‌وسوز ندارد، اما بالاخره اتفاق می‌افتد؛ همان زلزله بزرگی که به‌خاطرش بارها کارشناسان هشدار داده‌اند استان تهران را تهدید می‌کند. مهدی زارع، کارشناس زلزله، در گفت‌وگو با «شرق» توضیحاتی را درباره زلزله‌های سه هفته اخیر ارائه کرد. از زارع پرسیدیم که آیا باید نگران این زلزله‌ها و پس‌لرزه‌هایش باشیم. زارع در پاسخ به خبرنگار «شرق» گفت: «این تکه گسل مشا که در سه هفته گذشته فعال شده، پیش‌تر هم فعالیت داشته. این تکه، هم در سال ۱۶۶۵ میلادی جابه‌جا شده و هم در زلزله ۱۸۳۰ میلادی. در سال ۱۶۶۵ یک زلزله به بزرگای ۶ تا ۷ ریشتر اتفاق افتاد و در سال ۱۸۳۰ بزرگایش هفت بود. یک زلزله هم در سال ۱۹۳۰ اتفاق افتاده که باز هم روی همین قطعه گسل مشا بود. سال ۱۹۳۰ اما بزرگایش ۵ بود و شبیه همان زلزله سه هفته پیش بود».
وی افزود: «پس این گسل پیش‌تر تکان داشته. ضمنا مطالعاتی که انجام شده نشان می‌دهد که گسل مشا حرکت‌هایی در ۱۰ هزارهزار سال گذشته داشته است. مطالعاتی که دکتر شهریار سلیمانی در تز دکترای خود انجام داده روی همین قطعه گسل مشا مشخص کرد که در ۱۰ هزار سال گذشته این قطعه حدود ۹ مرتبه جابه‌جا شده است و این ۹ بار جابه‌جایی معنایش این است که درواقع ما با پدیده‌ای مواجه هستیم که این گسل هر هزاروصدسال یک‌بار یک زلزله مهم دارد».
زارع با اشاره به موقعیت مهم تهران گفت: «اگر مسئله ما شهر تهران باشد، برمی‌گردد به قطعه مجاور این قطعه، (البته اگر این قطعه هم زلزله‌ای به بزرگای ۷ داشته باشد، باز هم احتمال خرابی در تهران داریم)، اما قطعه مسئله‌ساز تهران، قطعه مرکزی گسل مشاست؛ یعنی قطعه معروفی که از روستای کلان و روستای لواسان بزرگ شروع می‌شود و به سمت شمال فشم و میگون می‌رسد و عبور می‌کند. این قطعه از نزدیکی شمال تهران؛ یعنی ۱۵ کیلومتری مناطق شمالی تهران عبور کرده و همان قطعه‌ای است که درباره‌اش سؤال زیادی داریم، چراکه اکثر جاهایی که این قطعه از آن عبور می‌کند، از مناطق مرتفعی است که تا به حال زلزله بزرگی نداشته یا مطالعه کافی رویش انجام نشده. فقط برخی از محققان معتقد هستند زلزله سال ۹۵۸ ری طالقان مربوط به این گسل است. درواقع اگر این‌طور باشد، این گسل نزدیک به هزاروصد سال است که هیچ تکانی نخورده».
وی تصریح کرد: «احتمالا این قطعه مرکزی یک قفل‌شدگی دارد و هیچ خبری از آن نیست و این بی‌خبری بیشتر جای نگرانی دارد تا خوشحالی، چون اگر هیچ خبری نباشد و تشخیص بدهیم که فعال هم نیست، خب نگرانی ندارد، اما وقتی که شواهد فعالیت دارد و آثار زلزله ندارد و مدت طولانی سکوت کرده، می‌شود نگران گسیختگی آن بود. حالا تمام این زلزله‌های سه هفته گذشته در مجاورت این قطعه خاموش گسل مشا رخ داده‌اند؛ یعنی قطعه شرقی و قطعه مرکزی همچنان ساکت است و این همان نکته‌ای است که من رویش تأکید کردم که بالاخره دولت باید مسئولیت این موضوع پایه و بنیادی را قبول کند. تعیین این مسائل و تشخیص آن که چه اتفاقی در حال وقوع است، چیزی نیست که بشود با اسپانسر یا حامی مالی یا برون‌سپاری به بخش خصوصی انجام داد. یک کار کاملا بنیادی و از جنس تحقیقات پایه است و دولت‌ها باید هزینه‌اش را پرداخت کنند».
زارع در پایان خاطرنشان کرد: «بنابراین آنچه به‌عنوان ریسک زلزله و اثر این لرزه‌خیزی بر شرق تهران مدنظر است، این است که دوروبر قطعه شرقی و مرکزی گسل مشا، در فاصله کمتر از ۱۰ کیلومتر حدود ۵۰۰ هزار نفر جمعیت زندگی می‌کنند. توجه کنید که در کل پهنه کانونی زلزله بم حدود صد هزار نفر زندگی می‌کردند و ما با یک زلزله ۵/۶ ریشتری در سال ۱۳۸۲ یک‌سوم این جمعیت را از دست دادیم.
حالا اگر این فاصله گسل مرکزی و مشا را روی فاصله ۱۵ تا ۲۰ کیلومتری محاسبه کنیم، آن‌وقت روی جمعیت قابل‌ملاحظه‌ای؛ یعنی حدود هفت میلیون نفر جمعیت تأثیر دارد و اگر این باند را باز بزرگ‌تر ببینیم و فاصله حدود ۴۰ کیلومتری را در نظر بگیریم، کل جمعیت مردم استان‌های تهران و البرز را که حدود ۵/۱۷ میلیون نفر هستند درگیر می‌کند؛ از نظر ریسک و اثری که این گسل‌ها روی اجتماع دارند، بسیار خطرناک است و بیشترین توجه را باید به آن داشته باشیم، چراکه یک‌پنجم جمعیت ایران در خطر هستند. خود این زلزله‌های سه هفته گذشته به طور طبیعی و خودکار نکته و اتفاق خاصی ندارند، اما چون نزدیک یک پهنه جمعیتی قابل‌ملاحظه هستند، برای ما مسئله‌سازند».
تهران در آماده‌باش
همچنین رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت که منشأ زلزله ۴ ریشتری دیروز در دماوند گسل مشا بوده است. رضا کرمی‌محمدی، گفت: زلزله ۴ ریشتری که روز گذشته در دماوند رخ داد، تهران را هم تحت‌تأثیر خود قرار داده و طبق گزارش‌های ما در نقاط مختلفی از تهران احساس شده است، اما شدت آن و همچنین عمق آن که در فاصله ۱۲ کیلومتری از سطح زمین بوده، طوری نیست که منجر به نگرانی جدی شود، البته باید همواره در برابر زلزله آماده بود. وی منشأ این زلزله را گسل مشا؛ یعنی منشأ همان زلزله ۵.۲ ریشتری اعلام کرد و گفت: پس از زلزله ۵.۲ ریشتری، چندین لرزه دیگر نیز در محدوده همین گسل مشا رخ داده بود و این لرزه هم در ادامه همان است.
این نشان می‌دهد که گسل مشا در حال حرکت است، اما شدت این لرزه طوری نبوده که بخواهیم تمامی دستگاه‌ها را به صورت ویژه به آماده‌باش دربیاوریم. کرمی‌محمدی درباره خسارات زلزله نیز گفت: این لرزه در تهران خسارتی نداشته و ما گزارشی در این خصوص دریافت نکرده‌ایم، چراکه اساسا لرزه ۴ ریشتری چندان قدرت تخریب و خرابی هم ندارد.
سرپرست فرمانداری شهرستان دماوند در پی وقوع زلزله ۴ ریشتری در دماوند و گسل مشا از شهروندان دماوندی خواست احتیاط کنند و در فضای باز باشند. مهدی حیدری، با تأکید بر اینکه مشخص نیست زلزله ۴ ریشتری دیروز پس‌لرزه بوده یا پیش‌لرزه، از همه شهروندان شهرستان دماوند خواست تا احتیاط کنند و در چندساعت آینده در فضای باز باشند. وی افزود: بار دیگر شاهد لرزه در گسل مشا بودیم. بر همین اساس تمامی دستگاه‌های امدادی و خدماتی در سطح شهرستان دماوند در آماده‌باش کامل قرار گرفته‌اند و شهروندان باید آرامش خود را حفظ کنند و موارد ایمنی و احتیاطی را در هنگام وقوع زلزله در دستور کار خود قرار دهند.