به گزارش مشرق، سخنگویان وزرای خارجه سه‌کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیانیه‌ای مشترک درباره برجام منتشر و خواستار بازگشت ایران به «تبعیت کامل» به تعهدات برجامی شدند. به نوشته وب‌سایت وزارت خارجه انگلیس، سخنگویان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس یک بیانیه مشترک منتشر کردند.
بیشتر بخوانید:
واکنش سه کشور اروپایی به تصمیمات جدید آمریکا درباره برجام
باز هم ابراز تأسف
در بخشی از این بیانیه گستاخانه آمده است: «ما عمیقاً از تصمیم آمریکا برای خاتمه دادن به معافیت‌های تحریمی ناظر بر پروژه‌های هسته‌ای مرتبط با برجام در ایران از جمله پروژه نوسازی [رآکتور] اراک متأسفیم. این پروژه‌ها که مورد تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل هستند، در خدمت منافع عدم اشاعه هستند و به جامعه بین‌المللی تضمین‌ها درخصوص ماهیت صرفا صلح‌آمیز و ایمن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را ارائه می‌دهند».
سخنگویان سه کشور اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کردند: «ما به مشورت با شرکایمان برای بررسی نتایج این تصمیم ایالات متحده ادامه می‌دهیم».
آنها برجام را «یک دستاورد کلیدی در معماری عدم‌اشاعه جهانی و در حال حاضر تنها راه برای اطمینان از ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» خواندند. اکنون و در شرایطی که قریب به ۵ سال از امضای برجام و همچنین بیش از ۲ سال از خروج آمریکا از برجام سپری شده، طرف اروپایی نه تنها به تعهدات خود عمل نکرده، بلکه در مقابل عهدشکنی‌های آمریکا نیز صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده است.
ژست طلبکاری از سوی بدهکارها
در ادامه بیانیه آمده است: «به همین دلیل است که ما به طور پیوسته با هدف اطمینان از اجرای کامل و موثر تعهدات برجام به ویژه بازگشت ایران به تبعیت کامل و بدون تاخیر خود به تعهدات برجامی تلاش کرده‌ایم».
ژست طلبکاری از سوی بدهکارهای برجام و اظهارنظر این سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا درباره لزوم بازگشت ایران به تبعیت کامل از تعهدات برجامی در شرایطی مطرح شده که به رغم گذشت بیش از دو سال از خروج غیرقانونی آمریکا از این توافق و وعده‌های مکرر اروپایی‌ها درباره جبران این خروج، آنها اقدامی موثر در عمل به قول‌هایشان به ایران انجام نداده‌اند. برجام از اولین روز اجرا در دی ماه ۹۴ توسط دولت اوباما به‌صورت فاحش نقض شد. نقض فاحش برجام در دولت ترامپ نیز ادامه یافت. عهدشکنی آمریکا تا جایی پیش رفت که رسماً در اردیبهشت ۹۷ از توافق هسته‌ای خارج شد.
مقامات ارشد دولت در پاسخ به خروج آمریکا از برجام اعلام کردند که واکنش ایران، غیرقابل تصور، دردناک و پشیمان‌کننده خواهد بود. در همین راستا «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه- اسفند ۹۶-همزمان با زمزمه مقامات آمریکایی مبنی بر خروج از برجام گفت: «اگر آمریکا خارج شود، ما هم از توافق خارج می‌شویم، لذا به اروپایی‌ها هم گفتیم اگر نتوانند آمریکا را در برجام حفظ کنند، ایران هم از برجام خارج خواهد شد».
اما پس از خروج آمریکا از برجام، روحانی در اظهارنظری تأمل‌برانگیز گفت که یک موجود مزاحم از برجام رفت و ایران، برجام منهای آمریکا را با دیگر اعضای ۱+۵ و از جمله اروپا ادامه می‌دهد! قرار بود اروپا نهایتاً ظرف چند هفته درباره اجرای تعهدات برجامی خود و احقاق حقوق برجامی ایران تضمین بدهد. ماه‌ها گذشت، اروپایی‌ها در واکنش به عهدشکنی آمریکا به ابراز تأسف بسنده کرده و در مقابل تأکید کردند که ایران باید بدون هیچ چشمداشتی یک‌طرفه به تعهدات خود ادامه دهد.
بی عملی در اجرای ۱۱ تعهد برجامی
اروپا در حالی ژست طلبکار به خود گرفته که ۱۱ تعهد در برجام داشت که خرید نفت ایران و پرداخت نقدی پول نفت در کنار برقراری مبادلات بانکی و مبادله کالاهای تحریمی با ایران از جمله آن بود. طرف اروپایی بدون توجه به تعهدات خود، در ابتدا این تعهدات را در کانالی موهوم به نام «اس‌پی‌وی» تقلیل داد و در مرحله بعد، این کانال به کانال پرداخت اینستکس تقلیل پیدا کرد. اعضای اروپایی برجام طبق سازوکار اینستکس، به هیچ عنوان از ایران نفت نمی‌خرند و تبادلات بانکی را نیز برقرار نمی‌کنند؛ بلکه صرفاً از طریق این کانال، در ازای خرید نفت ایران توسط کشورهای غیراروپایی، به‌جای پرداخت پول، در اقدامی توهین‌آمیز صرفاً غذا و دارو (اقلام غیرتحریمی آمریکا) را در اختیار ایران قرار می‌دهند!
نکته قابل توجه اینجاست که اروپا حتی همین وعده نسیه و توهین‌آمیز را هم انجام نداد و آن را موکول به اقدام نقد ایران در اجرای دستورات FATF کرد.
لزوم واکنش قاطع دولت
دولت روحانی ۱۲ ماه پس از خروج رسمی آمریکا و خروج عملی اروپا از توافق، در ۱۸ اردیبهشت ۹۸ در بیانیه‌ای، ضرب‌الاجل ۶۰ روزه‌ای را اعلام کرد. یکی از نقاط ضعف ضرب‌الاجل این بود که این اقدام با یک‌سال تاخیر انجام شد.
این اقدام هر چند دیرهنگام و حداقلی بود، اما طرف مقابل را غافلگیر کرد. غافلگیری طرف مقابل از این جهت بود که با توجه به رفتار برجامی دولت، مطمئن بودند که دولت آقای روحانی به هیچ عنوان کوچک‌ترین واکنشی به عهدشکنی‌ها نشان نمی‌دهد. ضرب‌الاجل ایران در ۵ گام ادامه یافت؛ اما متأسفانه به دلیل رویکرد منفعلانه دولت، این ضرب‌الاجل نتوانست به احقاق حقوق برجامی ایران منتهی شود. در طول ۵ دوره ضرب‌الاجل برجامی، روح حاکم در اظهارات دولتمردان، ارائه تضمین به طرف اروپایی بود. اقدامی که به‌جای ضریب دادن به ضرب‌الاجل، از تأثیرگذاری آن می‌کاست. متأسفانه کاهش میلی‌متری تعهدات هسته‌ای از سوی دولت و ضرب‌الاجل‌های تکراری، پازل وقت‌کشی اروپا و شرطی‌سازی مردم و گره زدن اقتصاد به مواردی که اختیار آن از دست خودمان خارج است را تکمیل کرد. اکنون بیش از دو سال از خروج رسمی آمریکا و خروج عملی اروپا از برجام سپری شده است. همچنین از امضای برجام نیز قریب به ۵ سال گذشته است. این مدت زمان طولانی به هیچ عنوان قابل توجیه نیست.
دولت می‌بایست یک بار هم شده با اقدام قاطع، طرف مقابل را از استمرار گستاخی منصرف کند. آمریکا و اروپا تنها زبان اقتدار را می‌فهمند. توئیت‌زنی و محکوم کردن بیانیه اروپا توسط سخنگوی وزارت خارجه به احقاق حقوق برجامی ایران نمی‌انجامد.