این روزها که خانه‌های تاریخی در شهرهای بزرگ به مراکز گردشگری، تاریخی و فرهنگی تبدیل می‌شود و ارزش پیدا می‌کنند؛ در شهرستان‌ها چنین خانه‌هایی را تخریب می‌کنند تا به جای آن آپارتمان‌هایی شبیه به آپارتمان‌های کلانشهرها بسازند. خانه‌هایی که قدمت آنها کم نیست و وجودشان نشان‌دهنده تاریخ معماری آن شهرستان و هویت مردم آنجاست.

در شهرستان کازرون استان فارس نیز چنین اتفاقی برای بزرگترین خانه متعلق به قاجار در حال رخ دادن است خانه‌ای که آن را به نام حاج اسماعیل می‌شناسند و چندین نسل در آن زندگی کرده‌اند.

حاج اسماعیل این خانه را در دوران قاجار زمانی که سقف آن فروریخته بود خرید و مرمت کرد شاید بررسی‌های بیشتر نشان دهد که قدمت آن از زمان قاجار هم بیشتر است.

اگرچه این بنای تاریخی با حدود ۱۶۰۰ متر مساحت جزو منحصر به فردترین بناهای تاریخی است اما تاکنون در فهرست میراث ملی ثبت نشده است چون در اختیار حدود ۳۰، ۴۰ ورثه‌ای بود که هنوز هم تعدادی از آنها در این خانه زندگی می‌کنند. آنها این خانه را به سه حیاط تقسیم کرده‌اند و قصد دارند میراث خانوادگی‌شان را بفروشند.

از آنجا که مدتی است زمین‌های بافت قدیمی کازرون به قیمت‌های کذایی توسط چند سرمایه‌گذار فروخته می‌شود، یک خریدار نیز پیدا شده تا این بنا را از وراث به قیمتی کاذب بخرد و به جای آن آپارتمان بسازد.

اما تعدادی دیگر از وراث علاقه دارند این میراث فرهنگی برای کازرون حفظ شود. اداره کل میراث فرهنگی شهرستان کازرون از این موضوع مطلع شده و با نامه‌ای که آن را به وراث ابلاغ کرد مانع تخریب شد در واقع اداره میراث فرهنگی در این نامه اعلام کرده که تخریب بنا مجاز نیست.

پس از آن میراث فرهنگی شهرستان با وراث جلسات متعددی برگزار کرد چون سرمایه‌گذاری را پیدا کرده که می‌تواند به قیمت مناسب‌تری این بنا را خریداری و البته حفظ کند.

در این باره، محمد جواد جوکاری مدیر میراث فرهنگی کازرون به خبرنگار مهر می‌گوید: قدمت عمارت حاج اسماعیل به بررسی بیشتری نیاز دارد ولی می‌دانیم که یکی از بناهای ارزشمند کازرون است به همین دلیل در نامه‌ای ابلاغ کردیم که مانع تخریب بنا خواهیم شد. چون مصوبه داریم که اجازه تخریب به بافت تاریخی داده نمی‌شود. اکنون با همکاری شهرداری یکی دیگر از سرمایه‌گذاران کازرون راضی شده تا بنا را به نرخ واقعی و منصفانه از وراث خریداری کند در واقع همزمان با خرید این خانه هم پول وراث پرداخت می‌شود و هم پس از خرید، این بنا در فهرست میراث ملی قرار می‌گیرد. ضمن اینکه خریدار قول داده آن را مرمت می‌کند هزینه مرمت نیز کم نیست.

وی ادامه می‌دهد: وراث می‌خواهند که این بنا به قیمت بالاتر فروخته شود، درحالیکه این قیمت‌ها اکنون کاذب است اگر چنین اتفاقی صورت گیرد، در واقع روی بقیه بناها نیز تأثیر می‌گذارد. بنابراین قیمت منصفانه‌تری توسط شهرداری کارشناسی شد. ما نمی‌گوییم که ارزان و یا گران بفروشند بلکه می‌خواهیم به قیمت منصفانه فروخته شود. اکنون متأسفانه خرید و فروش زمین در کازرون تنها در اختیار تعداد معدودی سرمایه‌گذار است که آنها نرخ کاذب را برای زمین‌های اینجا تعیین کرده‌اند.

جوکاری می‌گوید: اگرچه وراث می‌خواهند خانه تخریب شود اما تعدادی از آنها مخالف از بین رفتن این میراث هستند. باید بتوانیم وراث دیگر این بنا را راضی به فروش به قیمت منصفانه کنیم تا این بنای تاریخی برای کازرون باقی بماند.

وی با بیان اینکه می‌توان از این بنا در حوزه فرهنگ استفاده کرد ادامه می‌دهد: مشابه این بنا که هم تاریخی باشد و هم ۱۶۰۰ متر زمین داشته باشد در کازرون نداریم.

این عمارت دیدنی یک بار در اواخر دهه ۱۲۹۰ شمسی بازسازی اساسی شد. این عمارت در واقع بخشی از مجموعه هاشمیه کوی بازار بوده که از محل فعلی خود تا میدان حسینیه بازار وسعت داشته است. بنابراین تردیدی نیست احیای و نگهداری «عمارت حاج اسماعیل» در کازرون نه تنها به تقویت میراث فرهنگی و گردشگری کازرون منجر خواهد شد، بلکه با توجه به قدمت و معماری ویژه این خانه، احیای آن اهمیت بسیاری زیادی در میان خانه‌های تاریخی جنوب ایران دارد. این بنای تاریخی اگرچه مانند بسیاری دیگر از بناهای کازرون فاقد تزئینات معماری است اما به‌جا مانده از میراث گذشته این شهر است.