خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - رضا عمویی-جواد حیران نیا: شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از چند روز نشست مجازی قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کرد.
اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران به دلیل عدم همکاری با تحقیقات آژانس انتقاد کردند. این نخستین قطعنامه از سال ۲۰۱۲ است که در آن از ایران به سبب عدم همکاری با آژانس انتقاد می‌شود.
این قطعنامه که پیش‌نویس آن پیشتر از سوی سه کشور اروپایی ارائه شده بود، با حمایت آمریکا و با ۲۵ رای مثبت، ۲ رای منفی و ۷ رای ممتنع تصویب شده است.
خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا و نویسنده کتاب «توافق هسته‌ای ایران» که توسط انتشارات «رومن و لیتل‌فید» چاپ شده به بررسی ابعاد این قطعنامه و واکنش احتمالی ایران پرداخته که در ادامه می اید.
*شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای را علیه ایران تصویب کرد. این قطعنامه بر اساس اسناد ادعایی «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل در خصوص وجود سایت‌های اعلام نشده در گذشته از سوی ایران از جمله در تورقوزآباد و آباده است که پرونده آن ذیل PMD بسته شده است. همین اسناد ادعایی مبنای گزارش قبلی آژانس قرار گرفت و باعث شد آژانس علاوه بر گزارش فصلی درباره برجام، گزارشی هم بر اساس این اسناد ادعایی ارائه بدهد که نهایتاً منجر به تصویب قطعنامه ضد ایرانی شد. این در حالی است که ایران با آژانس مطابق توافقات پادمانی ذیل NPT و «پروتکل الحاقی» همکاری گسترده‌ای داشته است. به نظر شما هدف آژانس از این موضوع چیست؟
این کاملاً روشن است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این به بعد در چارچوب سیاست‌های آمریکا در مقابل ایران عمل خواهد کرد. تصویب قطعنامه اولین قدم در این راه است و ایران باید منتظر اقدامات دیگر آژانس در این مورد باشد.
*از واکنش مدیر کل آژانس و مقامات اروپایی و روسیه بر می‌آید که آژانس در حال حاضر قصد بردن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل را ندارد ولی این موضوع مطرح شده اگر ایران با آژانس برای دسترسی به دو سایتی که آژانس خواستار بازرسی از آن است همکاری نکند وارد مراحل بعدی می‌شود. ارزیابی شما چیست؟
گرچه آژانس در حال حاضر قصد بردن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل را ندارد ولی در این راه قدم اول را برداشته است. چون هدف آمریکا و هم‌پیمانانش بردن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل است. آژانس هم اقدامات بعدی خود را در چارچوب این سیاست تنظیم خواهد کرد. ایران نباید خیال کند که آژانس فقط فنی عمل خواهد کرد.
*تصویب قطعنامه ضد ایرانی آژانس، چند روز پس از گزارش «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل صورت می‌گیرد که مدعی است منشا سلاح‌های به کار رفته در حملات علیه عربستان، ایرانی است. این تلاش‌ها پیش از پایان تحریم تسلیحاتی در پاییز سال جاری است که آمریکا درصدد تمدید آن است. همزمانی این وقایع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برداشت من از عملکرد «آنتونیو گوترش» نه تنها در این مورد بلکه به طور کلی منفی است. به نظر من او یکی از ضعیف‌ترین دبیر کل‌ها در تاریخ سازمان ملل است. چشم و گوش بستن گوترش در مورد جنایات عربستان در یمن خجالت آور است و شایسته شخصی که خود را دبیر کل سازمان ملل می‌نامد نیست. شک ندارم که آنتونیو گوترش در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با آمریکا همکاری کامل خواهد کرد.
*سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان اعلام کرده‌اند دیداری در هفته آینده در خصوص حمایت از برجام خواهند داشت. به نظر می‌رسد اروپایی‌ها تا مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا قصد ندارند پرونده ایران را راهی شورای امنیت کنند و حفظ برجام برایشان اولویت دارد. نظر شما چیست؟
این مهم نیست که سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان منتظر مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا خواهند شد یا نه. آنچه مهم است این است که آنها در چارچوب سیاست آمریکا عمل خواهند کرد چون اروپا بازیگر مستقلی در مورد ایران نیست. بعلاوه اگر دموکرات‌ها در انتخابات آینده آمریکا پیروز شوند ما نباید انتظار برگشت آمریکا به برجام را داشته باشیم.
مشاوران اصلی جو بایدن بارها گفته‌اند که تحریم‌های آمریکا برداشته نخواهند شد مگر اینکه ایران در مورد برجام بازنگری کند یعنی همان حرفی است که ترامپ هم می‌زند. ایران دیگر نباید خود را به اروپا دلخوش کند و به اقدامات اروپا اهمیت بدهد. اروپا امتحان خود را در مورد برجام پس داده است و در این امتحان رفوزه شده است. امید داشتن به رفتار اروپا در مورد ایران اشتباه محض است.
*ایران در واکنش به قطعنامه آژانس اعلام کرده این قطعنامه سیاسی و غیر فنی است و برای ایران الزام حقوقی ایجاد نمی‌کند. ایران همچنین اعلام کرده پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و موقت بر اساس تعهد سیاسی خود ذیل برجام اجراء می‌کند. به نظر می‌رسد ایران در صورت فشار بیشتر آژانس، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. ارزیابی شما چیست؟ و اساساً ایران چه واکنش‌های دیگری می‌تواند انجام دهد؟
اولین قدمی که ایران می‌تواند بردارد متوقف کردن اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی است. دیگر عملی که ایران می‌تواند انجام دهد حداقل همکاری با آژانس در چارچوب قراردادها با آن است. اگر مرگ برجام که مدت‌ها است در اغما به سر می‌برد رسماً اعلام شود ایران می‌تواند ارزیابی کند که آیا ماندن در پیمان ان پی تی به منافع کشور کمک می‌کند یا به منافع ملی ایران خدشه وارد می‌کند. به هر حال هر تصمیمی که ایران بگیرد باید قاطعانه به آن عمل کند و به شعار دادن و تهدید کردن بسنده نکند. اتمام حجت کردن و عمل نکردن اثرات خود را از دست داده است و گوش شنوا در سطح بین‌المللی نداشته و نخواهد داشت.