به گزارش مشرق، سنت کشتی گرفتن و پهلوانی در همه سرزمین‌های حوزه فرهنگ ایرانی پیشینه‌ای کهن دارد و امروزه هر استانی بنا به شرایط فرهنگی و جغرافیایی خود آن را حفظ کرده است. یکی از کشتی‌های پرطرفدار در خطه شمال ایران «گیله مردی» است؛ ورزشی که کنشگران آن فعالیت بدنی را با سنت‌های زیبای ایرانی اسلامی و موجود در استان گیلان و برخی از مناطق استان مازندران آمیخته و آن را به یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های بومیان آن منطقه تبدیل کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:
بند کرونایی در قراردادهای لیگ برتر کشتی
شاید اگر بخواهیم یک واکاوی کامل از تاریخچه این رشته داشته باشیم باید گفت که قدمت آن نزدیک به یک هزاره بوده و شاید از شیوه نبرد دیلمیان در استان گیلان سرچشمه بگیرد؛ شیوه‌ای که در آن مبارز ابتدا رو به جنوب کرده و نیایش قبله را انجام خواهد داد و بعد از آن به سمت شرق خواهد چرخید تا از امام هشتم (ع) کسب اجازه کند.
برای برگزاری این مراسم درگذشته با صدای ساز و نقاره همه اهالی محل را خبر می‌کنند و جمعیت بسیاری، دور میدان کشتی گرد می‌آید و این‌ها همه در پس‌زمینه سبز گیلان زمین نقش می‌شود. روزهای نخست کشتی گیران تازه‌کار (تنگوله ها) به زورآزمایی می‌پردازند و پس از آن پهلوانان وارد میدان می‌شوند و آخرین روز، به نبرد قوی‌ترین کشتی‌گیران اختصاص می‌یابد.
هرچند که امروزه شیوه سنتی این کشتی در استان گیلان به‌صورت کامل برگزار نمی‌شود اما اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان نیز نسبت به برپایی و احیای آیین‌ها و فرهنگ بومی - محلی مناطق بهتر شده و تمام تلاش بر این است که این سنت‌ها را به بهترین شکل ممکن برگزار کنند.
این کشتی درگذشته پای ثابت بسیاری از عروسی‌ها، جشن‌های خرمن، شیلان کشی‌ها، اعیاد مذهبی و پذیرایی از پادشاهان و امیران بوده است؛ اما به‌طور معمول زمان برگزاری کشتی گیله‌مردی در فصل تابستان و یا پایان کار کشاورزی تعیین می‌شود.
در کشتی گیله‌مردی هیچ رده‌بندی، وزن و محدودیت زمانی برای نبردها وجود ندارد ولی کشتی گیران می‌توانند اگر نبرد طولانی شد از داور درخواست توقف و استراحت کنند. مبارزان در این کشتی برای پیروزی در این کشتی باید با استفاده از دست، مشت و پا (لگدزدن ممنوع است)، حریف را مجبور به لمس زمین کنند.
بنا به اعلام کارشناسان کشتی و کسانی که در گیله‌مردی حضور داشتند، این نوع ورزش نوعی مراسم محبوب و دارای آداب خاص است که دارای قوانین دقیق بوده و روح پهلوانی بر آن حکم‌فرما است. ورزشی که در منطقه جغرافیای فرهنگی به وسعت غرب مازندران و شرق گیلان، به‌ویژه شهرستان‌های چالوس، عباس‌آباد، تنکابن، رامسر، چابکسر، کلاچای، رودسر و املش برگزار می‌شود.
سیبیل توکی، پسا لنگ، تک موشت، سر جیگیر، سرفوشان، دس به لنگ، دس به چکره، ران پوشی از جمله فنون کشتی گیله‌مردی هستند.
این ورزش دی‌ماه سال ۱۳۹۰ به شماره ۴۱۴ در فهرست آثار معنوی ایران به ثبت رسید.