به گزارش مشرق، «قرارداد محرمانه است و قادر به بیان مفادش نیستیم!» همین دو جمله کوتاه می تواند زمینه ساز و سرچشمه بسیاری از فسادها در ورزش و به خصوص فوتبال باشد. قرارداد محرمانه یعنی اینکه مراجع نظارتی و نهادهای مربوطه حق دسترسی به آن را ندارند؛ قرارداد محرمانه یعنی اینکه مردم و اهالی فوتبال و ورزش نامحرمند. وقتی شاهد عقد قراردادهای محرمانه هستیم، یعنی ایجاد یک حیاط خلوت و اختصاصی برای مربی، بازیکن و حتی مدیر!
در همین حیاط خلوت است که شاهد اتفاقات حیرت انگیزی می شویم. نمونه هایش در طول تاریخ فوتبال کشورمان کم نبوده است. از تحویل بار میلگرد به ستاره یک باشگاه صنعتی گرفته تا تحویل خودرو و ویلا به صورت زیرمیزی به بازیکنان و مربیان برای دور زدن قوانینی مثل سقف قرارداد! هنوز یادمان هست که مدیران و مسئولان برخی باشگاه های صنعتی و دولتی چقدر شیک در دوربین های برنامه های ورزشی صدا و سیما زل می زدند و دروغ می گفتند و اعلام می کردند فلان ستاره ملی پوش را با 350 میلیون تومان جذب کردیم! ریالی هم به او اضافه پرداخت نکردیم. بله، ریالی اضافه پرداخت نشد اما به جایش خانه و زمین و... اهدا شد.
بعد از اینکه همه فهمیدند قانون سقف قرارداد قانونی برای دور زدن است، نه رعایت اصول بازی جوانمردانه مالی، این قانون برداشته شد. سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال در مقطعی تصمیم گرفتند تمامی مبالغ قراردادها را به صورت شفاف منتشر کنند تا دیگر شاهد زیرمیزی نباشیم و همان قرارداد اعلام شده مبنای پرداخت دستمز قرار بگیرد؛ اگرچه این تصمیم هم بی فرجام ماند. در ادامه، با پدیده های دیگری در قراردادها مواجه شدیم؛ اهدای خودرو لوکس خارجی گرفته تا قراردادهای کلان و میلیاردی که شنیدن مبلغش دود از سرتان بلند می کرد!
در نهایت هم فوتبالدوستان که اکثرشان از قشر کارمند و کارگر بودند، با مقایسه دستمزد بازیکنان و مربیان ایرانی و خارجی در فوتبال با حقوق خود، دچار حیرت و ابهاماتی می شدند تا اینکه جمله «قرارداد محرمانه است» اختراع شد! به این ترتیب، دیگر هیچ کس نمی دانست فلان ستاره و فلان مربی خارجی یا ایرانی چقدر دستمزد می گیرد. نتیجه اش هم همین شد که به قراردادهایی مثل مارک ویلموتس بلژیکی رسیدیم؛ قراردادی که شاید بتوان آن را تلخ ترین قرارداد تاریخ ورزش دانست که تا مدت ها حتی نهادهای نظارتی و نمایندگان مجلس هم امکان دسترسی به آن را پیدا نکردند زیرا محرمانه بود!
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای صاحب سبک فوتبال در اروپا و جهان شاهدیم که مبلغ قراردادها به صورت شفاف بیان می شود. در قاره اروپایی که حتی برخی می گویند پرسیدن میزان حقوق دوست یا همکارتان، رفتاری خارج از چهارچوب عرف و ادب است اما فوتبالش شفاف است و مبلغ دستمزدها و قراردادها به صورت رسمی بیان می شود.
بیشتر بخوانید:
استقبال وزارت ورزش از شفاف‌سازی پرونده ویلموتس
پالس های مثبت فیفا در پرونده جنجالی ویلموتس
با این حال برانکو ایوانکوویچ وقتی مبلغ قراردادش روی سایت سازمان لیگ فوتبال قرار گرفت، معترض شد و گفت حتی همسرم نمی دانست چقدر دستمزد می گیرم و چرا با من چنین کاری کردید!» جملاتی عاطفی که احساس شما را درگیر خودش می کند اما برخی کارشناسان مدعی اند این حرف ها بهانه بود زیرا برخی می خواهند فرار مالیاتی داشته باشند. ضمن اینکه ما نمی توانیم برای خوشایند همسر و عمه و خاله یک مربی و بازیکن قوانین را نادیده بگیریم و دادستان محترم کشور نیز همین چند وقت پیش اعلام کرد: «ما نباید قرارداد محرمانه داشته باشیم. معنی ندارد که قرارداد محرمانه باشد. قرارداد یک باشگاه و طرف خارجی یا داخلی باید شفاف باشد.» این جملات فصل الخطاب است. یعنی قراردادها باید شفاف باشد و امضا کنندگان قراردادها نیز باید در قبال امضایشان و تبعات آن پاسخگو باشند.
اکنون بودجه بسیاری از باشگاه‌های بزرگ و پرطرفدار فوتبال ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم از بیت‌المال تامین می‌شود. این حق مردم است که بدانند این باشگاه‌ها چقدر بابت دستمزد به بازیکنان و مربیان خود پرداخت می‌کنند. شفافیت در قراردادها یعنی همین. هیچکس انتظار ندارد که مفاد قرارداد بین باشگاه با ورزشکار به طور جزبه جز منتشر شود اما همه و بخصوص سیستم مالیاتی کشور این حق را دارند که بدانند چقدر از بودجه صرف دستمزد فلان ستاره یا مربی ایرانی یا خارجی شده است. چقدر مالیات می‌دهند و نسبت به دستمزدی که می‌گیرند، چقدر به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل می‌کنند.
از سویی دیگر برخی کارشناسان مثل واعظ آشتیانی مدیرعامل اسبق استقلال معتقدند که برخی از مدیران شاید از عدم شفافیت سود هم ببرند. او می‌گوید: «حتماً منعفتی در قضیه است یا مدیر نگران آن است که رقم قرارداد اعلام شود و چون نجومی است و با عقل جور درنمی‌آید، مورد انتقاد قرار بگیرد. اما وقتی قراردادها به سازمان مالیاتی اعلام می‌شود، چرا نباید آن را رسانه‌ای کرد و به اطلاع عموم رساند و کار بسیار شفاف انجام شود؟»
واقعا دلیل پنهان کاری در قراردادها چیست؟ مگر اعضای هیات مدیره و مدیرعامل می‌خواهند از جیب خود برای بازیکن و مربی هزینه کنند که اینگونه شاهد مخفی‌کاری هستیم. جالب است که برخی باشگاه‌ها نه تنها در عقد قرارداد با بازیکنان و مربیان مخفی‌کاری می‌کنند حتی برای انعقاد قراردادهایی که منجر به درآمدزایی هم هست شاهد مخفی‌کاری و پنهان‌کاری هستیم! مسعود رضائیان مدیرعامل اسبق باشگاه فولاد خوزستان در مورد این روش مدیران باشگاه‌های دولتی با ابراز تعجب می‌گوید: «واقعاً دلیلی برای پنهان‌کاری نمی‌بینم. این مسئله کاملاً واضح و شفاف است و کسی هم از مدیران باشگاه قرار نیست از جیب خودش پول به بازیکنان بدهد. پس محدودیتی در اعلام مبالغ قراردادها نداریم.»
تمامی این اتفاقات در فوتبال ما رخ می‌دهد؛ فوتبالی که به عقیده بسیاری از کارشناسان مشهور و خبره باید در زمینه‌های فنی و سخت‌افزاری و نرم افزاری از مدل های موفق بین المللی الگوبرداری کند. به طور مثال، اتحادیه فوتبال اروپا سال‌هاست بر شفاف‌سازی مالی باشگاه‌ها و حتی رعایت بازی جوانمردانه مالی تاکید دارد. یوفا به باشگاه‌ها دستور اکید داده که اگر منابع مالی و درآمدی‌تان شفاف نباشد، با محرومیت‌های سنگینی مواجه می‌شوند. چرا ما در فوتبال خودمان نباید به باشگاه‌ها اعلام کنیم اگر قرارداد بازیکنان و مربیان شفاف نباشد و بیش از بودجه مصوب صورت گیرد، با محرومیت و برخورد انضباطی مواجه می‌شوید؟ اگر فقط همین یک قانون را با اتکا به شفافیت‌مالی و قراردادی بتوانیم به درستی اجرا کنیم، شاید سالیانه صرفه‌جویی‌های چندین میلیارد تومانی در فوتبال صورت بگیرد و شائبه های فساد و تبانی نیز کاهش چشمگیری داشته باشد.
عزیزمحمدی رئیس اسبق سازمان لیگ فوتبال ایران هم ضمن تاکید بر شفافیت در قراردادها معتقد است که فدراسیون و سازمان لیگ باید این شفافیت‌ها را از خودشان آغاز کنند و حتی قراردادهای تبلیغات محیطی و سایر منابع درآمدی را به صورت شفاف بیان کنند زیرا شفافیت بهترین راه برای پیشگیری از فساد است.
با این شرایط، وقت آن رسیده که قانونی به تصویب برسد که شفافیت در قراردادها را یک امر بدیهی تلقی کند و هر مدیر، بازیکن، مربی و باشگاهی که از آن تخطی کند، برخورد سخت و قانونی صورت بگیرد. این موضوع که این روزها از بدیهیات فوتبال جهان است، بایستی به سرعت اجرایی شود تا بساط بسیاری از تخلفات و شائبه ها برای همیشه برچیده شود.