در تهران دو نوع معاینه فنی «عادی» و «برتر» وجود دارد که همه اطلاعات لازم درباره آنها تشریح شده است.
در کنار مشکلات اقتصادی، آلودگی هوا یکی از چالش های جدی به ویژه در کلانشهرها به شمار می آید؛ عوامل متعددی در ایجاد آلودگی و راهکارهای متعددی برای کاهش آن وجود دارد که یکی از این راهکارها، تردد خودروهای سالم و بدون آلایندگی است. در این راستا معاینه فنی خودرو که قانون آن در دهه ۵۰ وضع شد، می‌تواند کمک موثری در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.
در کلانشهر تهران دو نوع معاینه فنی «عادی» و «برتر» ارائه می‌شود؛ آزمون‌های معاینه فنی برتر، به‌ویژه در بخش تست‌های آلایندگی هوا، سختگیرانهتر است. در معاینه فنی عادی که تاکنون صادر می‌شد، دور موتور آرام در سرعت پایین ملاک تست خودروها بود؛ اما در معاینه فنی برتر دور موتور پایین و بالا بررسی خواهد شد که این موضوع کار را برای اخذ معاینه فنی سخت کرده است.
تفاوت اصلی معاینه فنی برتر با معاینه فنی عادی فقط در نوع تست آلایندگی است. تست آلایندگی معاینه فنی برتر به‌صورت سختگیرانهتر، در دو دور آرام و ۲۵۰۰ انجام می‌شود. در معاینه فنی برتر علاوه بر کارکرد درجا، تولید آلایندگی خودروها در دور موتور بالا نیز سنجیده می‌شود. این معاینه فنی برای کنترل آلایندگی خودرو کارایی بیشتری دارد، چراکه در بسیاری مواقع آلایندگی در حالی اتفاق می‌افتد که خودروها در دور موتور بالا کار می‌کنند.
خودروهای صفر نیز معاینه فنی برتر دریافت می‌کنند؛ طبق قانون، خودروهای نو (صفر کیلومتر) تا چهار سال از اخذ معاینه فنی معاف هستند، اما این معافیت به‌منزلۀ داشتن معاینه فنی برتر (براساس ضوابط طرح ترافیک) نیست و مالکان خودروهای نو نیز برای بهره‌مندی از تخفیف ۳۰ درصدی عوارض ورود به محدودۀ طرح ترافیک و زوج و فرد، باید برای گرفتن معاینه فنی برتر خودرو اقدام کنند.
تخفیف ۳۰ درصدی برای تمام خودروهای دارای معاینه فنی برتر
ملاک دریافت تخفیف ۳۰ درصدی ورود به محدودۀ طرح ترافیک و زوج و فرد فقط نو بودن خودرو نیست، بلکه تمام خودروهای شهر تهران که موفق به اخذ معاینه فنی برتر شوند از تخفیف ۳۰ درصدی ورود به طرح‌های ترافیکی برخوردار خواهند شد.
معاینه فنی برتر فقط در تهران
دریافت معاینه فنی برتر در حال حاضر فقط در شهر تهران انجام می‌شود. در تهران تمام خودروها می‌توانند برای گرفتن معاینه فنی برتر اقدام کنند. در صورتی که خودرویی نتواند معاینه فنی برتر را دریافت کند به‌صورت اختیاری این امکان وجود دارد که معاینه فنی معمولی بگیرد. البته برای دریافت معاینه فنی معمولی نیز خودرو باید شرایط لازم را داشته باشد.
از سال ۱۳۹۷ طبق استانداردهایی که سازمان محیط زیست اعلام کرد، معاینه فنی برتر الزام قانونی پیدا کرد، اما در دورۀ مدیریت قبلی شهرداری تهران، این الزام قانونی اجرا نشد. تشویق شهروندان برای گرفتن معاینه فنی برتر به‌صورت اختیاری یکی از دلایل به تأخیر نیفتادن اجرای این قانون بود که در نهایت از اواخر آبان پارسال روند صدور معاینه فنی برتر در مراکز معاینه فنی تهران آغاز شد.
دریافت معاینه فنی برتر اجباری نیست
با وجود اینکه شهر تهران در زمینۀ صدور معاینه فنی برتر پیش‌قدم شده است تا استاندارد بالاتری برای کنترل آلایندگی خودروها اجرایی شود، اما دریافت معاینه فنی برتر برای شهروندان تهرانی هنوز اجباری نیست. دریافت معاینه فنی برتر در حال حاضر به‌صورت یک متغیر تشویقی در طرح ترافیک جدید گنجانده شده است و طبیعتاً برخورداری از این امتیاز ربطی به عمر خودرو ندارد؛ یعنی حتی اگر خودرویی دارای عمر زیر ۴ سال باشد باید معاینه فنی برتر را بگیرد تا بتواند از تخفیف ۳۰ درصدی بهره‌مند شود.
هزینۀ معاینه فنی برتر
هزینۀ دریافت معاینه فنی برتر به‌اندازۀ معاینه فنی عادی است و شهروندان تهرانی می‌توانند همانند معاینه فنی عادی با پرداخت مبلغ ۳۷ هزار تومان معاینه فنی برتر بگیرند.
معاینه فنی ویژه در آینده
معاینه فنی «ویژه» نوع دیگری از معاینه فنی است که شرایط اخذ آن یک درجه سختگیرانهتر از معاینه فنی برتر است. بر همین اساس افرادی که معاینه فنی ویژه را دریافت کنند از تخفیفات بیشتری برای ورود به محدوده‌های ترافیکی تهران برخوردار خواهند شد.
معاینه فنی ویژه طرحی مقدماتی است که هنوز اجرایی نشده است. این طرح پس از انجام کارهای مقدماتی و ابلاغ آن از سوی سازمان محیط‌زیست کشور جنبۀ قانونی پیدا خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود که امسال صدور معاینه فنی ویژه در تهران اجرایی شود. در معاینه فنی معمولی حد مجاز مونوکسیدکربن در دور موتور بالا حدود ۷/۰ است و در معاینه فنی برتر این حد در دور موتور ۲۵۰۰ Rppm باید ۶/۰ باشد، اما در معاینه فنی ویژه، که مختص خودروهای هیبریدی است، حدود آلایندگی مجاز ۳/۰ پیشنهاد شده است.