بر اساس قانون برای تغییر نام و نام خانوادگی نیازی به مراجعه به دادگاه نیست و در یک کمیته مخصوص این کار انجام می‌شود.
برای تغییر نام باید راه‌های متعددی را طی کرد و در گذشته مردم برای تغییر نام خود به زحمت می‌افتادند که متقاضیان باید دادخواست خود را به دادگاه تسلیم می‌کردند.
اما اکنون شورای عالی ثبت‌احوال دستورالعملی را به تصویب رسانده که بر اساس آن، اختیار تغییر نام و نام خانوادگی به سازمان ثبت احوال داده شده و فرآیند رجوع به دادگاه برای تغییر نام کاملا حذف شده است.
این درخواست‌ها در کمیته ویژه‌ای با عنوان «کمیته نام» که در سازمان ثبت احوال تشکیل شده، رسیدگی می‌شود و در صورتی که مغایرتی با دستورالعمل جدید تغییر نام وجود نداشته باشد، با آن موافقت می‌شود.
تغییر نام‌های کم‌اقبال با فراوانی کم به نام‌های مناسب با فراوانی بیشتر با توجه به آمار پنج سال قبل، الحاق یا اضافه کردن واژه یا نام به اول یا آخر اسامی و یاحذف آن از موارد ذکر شده در دستورالعمل تغییر نام است.
اسامی غیر ایرانی نیز ممنوع بوده و امکان تغییر آن به نام‌های مناسب ایرانی وجود دارد.
همچنین تشکیل کمیته مشورتی نام در ۳۱ استان کشور، که اعضای آن را هیات علمی دانشگاه‌ها با مدارک تحصیلی دکترای زبان‌شناسی و ادبیات فارسی که با ویژگی قومیت‌های مختلف در استان‌های خاص آشنا هستند، تشکیل می‌شود.