وآموزانی که در سال تحصیلی جدید به کلاس اول می‌روند باید تحت پوشش طرح سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی قرار بگیرند.
کرونا در کشورها، زندگی‌ها را تحت تأثیر قرار داده است و آموزش و حواشی آن از این تأثیر بی‌بهره نبوده است؛ مدارس از اول اسفند تعطیل شد و آموزش از طریق تلویزیون و فضای مجازی پیگیری شد. امتحانات هم به جز پایه‌های نهم و دوازدهم به صورت مجازی برگزار شد.
سال تحصیلی قرار است از پانزدهم شهریور آغاز شود و سناریوهای مختلف آموزشی هم متناسب با وضعیت قرمز، زرد و سفید شهرها و استان‌ها مطرح است اما یک اقدام وجود دارد که نمی‌توان مجازی برگزار کرد و باید حضوری باشد و آن هم سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی نوآموزان بدو ورود به دبستان است.
اما این سنجش چیست و چرا باید اجرا شود؟ آیا در اجرای آن، ضرورت وجود دارد؛ در این گزارش به جزئیات طرح سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی نوآموزان بدو ورود به دبستان و دلیل اجرای آن می‌پردازیم.
چرا طرح سنجش باید اجرا شود؟
اجرای طرح سنجش بر اساس قوانین فرادستی شامل مصوبه هیأت وزیران به شماره 17771.127472 مورخ نوزدهم اسفند سال ۱۳۷۵، اهداف و وظایف سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور مطابق اساسنامه مصوبه مجلس شورای اسلامی و و قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور جزء ۳ بند ه ماده ۱۹ اجرا می‌شود.
البته حرکت در راستای استانداردهای آموزشی بین‌المللی مبنی و تشخیص به موقع کودکان در معرض خطر جهت سازماندهی برنامه‌های آموزشی، جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه‌های مادی و معنوی کشور از طریق تشخیص به موقع مشکلات کودکان و ارتقای وضعیت بهداشت، پیشگیری و شاخص‌های بهداشتی جامعه و در نتیجه حرکت در جهت توسعه و ترقی کشور از دیگر دلایل ضرورت اجرای طرح سنجش است.
اهداف برنامه سنجش
هدف از اجرای برنامه سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی نوآموزان بدو ورود به دبستان چیست؟ در این خصوص 7 هدف ذکر شده است:
1- پیشگیری از بروز و تشدید بیماری‌ها
2- کمک به بهبود کیفی آموزش و کنترل بعضی از عوامل موثر بر افت تحصیلی
3- بررسی میزان شیوع اختلالات جسمانی و روانی کودکانی که وارد مدرسه می‌شوند
4- تهیه شناسنامه سلامت الکترونیکی برای تمامی نوآموزان و دسترسی به اطلاعات جامع آموزشی، بهداشتی و خانوادگی به منظور استفاده در برنامه‌ریزی آموزشی و بهداشتی متناسب با استعداد نوآموزان
5- ارائه توصیه‌های بهداشتی، آموزشی و روانشناختی به والدین و نوآموزانی که از مشکلات جزئی رنج می‌برند.
6- بررسی ارتباط بین متغیرها و فراهم کردن زمینه‌های مناسب تحقیقاتی و پژوهشی
7- کمک به اولیای دانش‌آموزان به منظور صرفه‌جویی در زمان و پرهیز از سردرگمی که این امر با متمرکز کردن تمامی عوامل اجرایی در پایگاه‌های سنجش تحقق می‌یابد.
مراحل فرایند اجرای برنامه سنجش
در ابتدا نوآموز به همراه پدر یا مادرش به دبستان محل ثبت‌نام مراجعه کرده و پیش‌ثبت‌نام انجام می‌شود و همان جا برای حضور در پایگاه سنجش، نوبت‌دهی صورت می‌گیرد. بعد در زمان اعلام شده، کودک به همراه یکی از والدین به پایگاه سنجش مراجعه کرده و ارزیابی‌ها و غربالگری اولیه انجام می‌شود و نتایج ارزیابی‌ها در سامانه توسط مسؤولان پایگاه ثبت می‌شود.
اگر کودک نیاز به ارجاع تخصصی داشته باشد به مراکز تخصصی جهت ارزیابی بیشتر ارجاع داده می‌شود و در ادامه نوآموز به مراکز جامع خدمات سلامت برای تکمیل کارت واکسیناسیون ارجاع داده می‌شود.
در نهایت پدر یا مادر با در دست داشتن کارت واکسیناسیون و برگه تکمیل شده معاینات پزشکی به مدرسه محل ثبت‌نام مراجعه می‌کنند تا ثبت‌نام فرزندشان در مدرسه قطعی شود.
مدارک مورد نیاز جهت انجام سنجش
برای سنجش سلامت نوآموزان بدو ورود به دبستان، اصل شناسنامه دانش‌آموز و والدین، کارت واکسیناسیون تکمیل شده، یک قطعه عکس ۳ * ۴ و مبلغ ۴۰ هزار تومان که صرفاً از طریق دستگاه پوز قابل دریافت است، ضروری است.
* پایگاه سنجش اولیه
پایگاه سنجش اولیه، پایگاهی است که به صورت متمرکز در یک مکان تشکیل شود و در آن تمامی ارزیابی‌ها و غربالگری‌های تعیین شده در برنامه سنجش نوآموزان انجام شود و مدت فعالیت آن حداقل ۲۵ روز کاری باشد.
پایگاه‌ها در حقیقت مدارس سطح شهر هستند؛ چرا که سهولت دسترسی والدین به پایگاه های سنجش با توجه به ویژگی های جمعیتی از شهر و نزدیک بودن آن به مدارس و مراکز بهداشتی و درمانی از ضروریات است.
ارزیابی‌های پایگاه‌های اولیه ضمن رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و ستاد ملی کرونا در ارتباط با پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ شامل ارزیابی‌های بینایی، دید رنگ، شنوایی، گفتاری، آمادگی تحصیلی، اختلالات جسمی - حرکتی، اندازه‌گیری توده بدنی، قد وزن دهان و دندان، بیماری‌های جلدی(پوست و مو)، بیماری‌های نیازمند مراقبت ویژه، سابقه بیماری در خانواده است؛ همچنین بررسی وضعیت واکسیناسیون توسط مراقب سلامت در پایگاه سنجش صورت می‌گیرد.
البته نوع آموزانی که در هر یک از مراحل غربالگری بینایی، شنوایی و جسمی - حرکتی و آمادگی تحصیلی مشکوک به مشکل تشخیص داده شوند به مرحله تخصصی بینایی سنجی، شنوایی سنجی، کاردرمانی هوش و طیف اوتیسم ارجاع داده و ارزیابی تخصصی صورت می‌گیرد.
پایگاه تخصصی
پایگاه تخصصی، پایگاه هستند که به صورت متمرکز در یک مکان تشکیل شود و در آن ارزیابی‌های تخصصی مربوط به بینایی، شنوایی، جسمی - حرکتی، طیف اتیسم و هوش انجام می‌شود که شامل پایگاه نوع الف، ب و ج است.
این روزها که خانواده‌ها نگران سلامتی فرزندانشان با توجه به شرایط کرونا هستند، سؤال پیش می آید که در این راستا چه اقدامات و تمهیداتی اندیشیده شده است.
افزایش تعداد پایگاه های اولیه در هر استان متناسب با تعداد نوآموزان بدو ورود به دبستان با هدف کاهش تراکم جمعیت در پایگاه‌ها، کاهش تعداد پذیرش نوآموزان در هر پایگاه، افزایش ساعت حضور دانش آموزان در پایگاه‌ها با فاصله ۳۰ دقیقه از یکدیگر، افزایش زمان فعالیت پایگاه‌ها از ساعت ۸ لغایت ۱۳، پیش‌بینی اتاق انتظار ویژه والدین نوآموزان با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی از جمله این اقدامات است.
سید جواد حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در پاسخ به این پرسش که «چرا در شرایطی که در برخی مناطق وضعیت شیوع کرونا بالاست، طرح سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان اجرا می‌شود؟»، گفت: اجرای طرح سنجش نوآموزان در استان‌ها به ستاد کرونا واگذار شده است و اگر با همه تدابیری که پیش‌بینی شده است، احساس نگرانی و خطر وجود دارد، طرح اجرا نمی‌شود؛ به عنوان مثال در خراسان و لرستان با مجوز ستاد مقابله با کرونا، طرح سنجش 2 هفته عقب افتاده است.
وی به اقداماتی که در طرح سنجش نوآموزان در شرایط کرونا پیش‌بینی شده است، اشاره کرد و و ادامه داد: سنجش فقط نوآموزان بدو ورود به دبستان، اضافه شدن 200 پایگاه به تعداد پایگاه‌های سنجش، پیش‌بینی اتاق انتظار برای والدین، افزایش زمان سنجش از 15 به 30 دقیقه، افزایش ساعت کار پایگاه‌ها از 4 به 5 ساعات، پرداخت الکترونیکی وجه سنجش، امکان دوشیفته شدن پایگاه‌ها، الزام کادر سنجش به استفاده از ماسک و دستکش و ضدعفونی مداوم پایگاه از اقداماتی است که امسال در طرح سنجش انجام شده است.
سال گذشته یک میلیون و ۵۸ هزار و ۷۷۴ نوآموز بدو ورود به دبستان یعنی کلاس اولی در طرح سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی شرکت کردند که شامل ۵۰۹ هزار و ۳۰۸ نوآموز دختر و ۵۴۹ هزار و ۴۶۶ پسر بود البته سال گذشته نوآموزان پیش دبستانی هم سنجش می‌شدند که ۳۷۸ هزار و ۷۳۴ نوآموز پیش‌دبستانی به پایگاه‌های سنجش مراجعه کردند که شامل ۱۹۰ هزار و ۶۷ نوآموز دختر و ۱۸۸ هزار و ۶۶۷ نپآموز پسر بود البته با توجه به اینکه امسال کرونا بر زندگی انسان‌ها و همچنین برنامه سنجش سلامت سایه افکنده است نوآموزان پیش دبستانی در سال تحصیلی جاری تحت پوشش این طرح قرار نگرفتند.
با توجه به اینکه سال تحصیلی جدید قرار است از نیمه شهریور آغاز شود، پایگاه‌های سنجش نیز باید سنجش نوآموزان را به موقع انجام دهند تا کلاس اولی‌ها بتوانند به موقع کتابشان را در مدرسه دریافت کنند چرا که ثبت‌نام دانش‌آموزان در سناد منوط بر ارائه شناسنامه سلامت و ثبت کتاب درسی نیز منوط به ثبت اطلاعات دانش آموزان در سامانه سناد است.