چندماه بعد از شیوع ویروس کرونا، بحث اهدای پلاسمای بهبودیافتگان مطرح شد. البته این موضوع تازگی نداشت و قبل از آن هم برای درمان بعضی از بیماری‌ها از پلاسمای بهبودیافتگان استفاده می‌کردند.
چندماه بعد از شیوع ویروس کرونا، بحث اهدای پلاسمای بهبودیافتگان مطرح شد. البته این موضوع تازگی نداشت و قبل از آن هم برای درمان بعضی از بیماری‌ها از پلاسمای بهبودیافتگان استفاده می‌کردند.
اما با وجود اینکه هنوز درمان قطعی برای کووید19 پیدا نشده است پزشکان در سراسر جهان اتفاق نظر داشتند که پلاسمای خون بهبودیافتگان می‌تواند به درمان مبتلایان کمک کند. ایران دومین کشوری بود که در بحث اهدای پلاسما فعالیت خود را شروع کرد.
اما متاسفانه همکاری خوبی از طرف بهبودیافتگان با سازمان انتقال خون انجام نشده است و تا به حال تنها 3هزار و 400نفر از بهبودیافتگان پلاسمای خون خود را اهدا کرده‌اند. این در حالی است که مسوولان سازمان انتقال خون درخواست دارند که بهبودیافتگان به شکرانه حال مساعدشان پلاسمای خود را اهدا کنند تا به درمان دیگر مبتلایان کمکی کرده باشند شاید این فرایند 45دقیقه‌ای کمکی برای زنده ماندن شخص دیگری باشد.
اگر به کووید19 مبتلا بوده‌اید و هنوز یک ماه نشده است که بهبود یافته‌اید هر‌چه سریع‌تر به مرکز انتقال خون وصال مراجعه کنید و پلاسمای خون‌تان را اهدا کنید. می‌پرسید چرا؟ چون با این کار شاید جان یک نفر که مبتلا به کرونا شده است را نجات دهید. مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون تهران در‌این‌باره به می‌گوید: « بهبودیافتگان کرونا در پلاسمای خود پادتن ضد ویروس دارند که برای نجات بیماران مبتلا مفید است.»
آقای حسن پوررضا ادامه می‌دهد: «از زمانی که کووید19 در ایران شیوع پیدا کرد ایران دومین کشوری بود که در مبحث پلاسما درمانی وارد شد که به اصطلاح به آن درمان با پلاسمای بهبودیافتگان کووید19 می‌گویند.» او بهترین زمان برای اهدای پلاسما بهبودیافتگان حداقل یک ماه بعد از بهبودی می‌داند و می‌گوید: «هر کسی که برای اهدای پلاسما مراجعه می‌کند باید با مدارک پزشکی ثابت کند که دچار کووید19 بوده و حالا بهبود یافته است.
به علاوه اینکه معاونت درمان دانشگاه‌ها اطلاعات محرمانه‌ای از آمار و اطلاعات بهبودیافتگان را در اختیار ما می‌گذارد. از طرف سازمان انتقال خون با آن‌ها تماس می‌گیریم و درخواست اهدای پلاسما می‌دهیم و متاسفانه خیلی‌ها قبول نمی‌کنند.»
پوررضا در مورد فرایند بعد از اهدای پلاسما می‌گوید: «پلاسما فریز می‌شود و در مرکز انتقال خون می‌ماند و بسته به گروه و نیازی که مراکز درمانی دارند در اختیارشان می‌گذاریم. این فرایند 30 تا 45دقیقه طول می‌کشد و در مرکز جامع انتقال خون وصال در سالنی مجزا از سالن اهدا خون انجام می‌شود.»
مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون تهران با بیان اینکه اهدا پلاسما هیچ ترسی ندارد، می‌گوید: «اهدا‌کنندگان نباید نگرانی داشته باشند که با این کار سیستم ایمنی بدن‌شان ضعیف می‌شود. کلاً 500سی‌سی پلاسما بیشتر اخذ نمی‌شود که هیچ آسیبی به فرد نمی‌زند. در صورتی که یک اهدا کننده معمولی پلاسما حتی هفته‌ای یکبار هم می‌توانند پلاسما اهدا کنند.
ولی در مورد کسانی که کووید19 داشتند ما زمان یک ماهه را در نظر گرفته‌ایم.» اما اینکه زمان طلایی اهدای پلاسما را نباید از دست داد موضوع مهمی است که پوررضا تاکید زیادی بر آن دارد. «بر‌اساس استانداردهای جهانی بهبودیافتگان کرونا، یک ماه بعد از بهبودی و با توجه به شرایط بالینی بیمار، می‌توانند خون یا پلاسمای خود را اهدا کنند.
توصیه ما این است که به فاصله یک ماه بعد از اولین اهدا نیز می‌توانند، دوباره پلاسما اهدا کنند و حداقل تا سه ماه بعد از بهبودی بیمار مبتلا به کرونا، اهدای پلاسما را ادامه دهند چرا‌که بعد ازگذشت این زمان سطح پادتن کاهش خواهد یافت.» اگر اهدا‌کنندگان پلاسما یک ماه از بیماری‌شان گذشته باید به مرکز وصال شیرازی سازمان انتقال خون تهران مراجعه کنند.
و اگر کمتر از یک ماه از ابتلا به کرونای آن‌ها گذشته مرکز نوآوری ستاد مرکزی جنب برج میلاد می‌تواند از آن‌ها پلاسما بگیرد. به گفته مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون تهران همه بهبود‌یافته‌ها شرایط اهدای پلاسما را ندارند و سن اهدا باید بین ۱۸ تا ۶۰سال باشد و این در حالی است که میانگین سن مبتلایان به ویروس کرونا بستری شده در بیمارستان‌ها ۴۵ تا ۵۰سال است.مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون تهران با بیان اینکه متاسفانه مراجعه‌کنندگان برای اهدای پلاسما خیلی کم هستند، می‌گوید:
«تا به حال تعداد 330نفر در انتقال خون وصال تهران پلاسما داده‌اند و تعداد کمتری هم در مرکز نوآوری اقدام به اهدای پلاسما کرده‌اند و در تهران اهدا‌کنندگان حدود 450نفر هستند در صورتی که هر روز چیزی حدود 500نفر در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند.»
او با درخواست از بهبودیافتگان کووید19 برای اهدای پلاسما تاکید می‌کند: «باتوجه به اینکه پلاسمای بهبودیافتگان تاثیراتی در بهبودی مبتلایان دارد و درخواست‌ها بالا رفته است انتظار می‌رود که حداقل 10درصد از بهبودیافتگان انتقال پلاسما داشته باشند. حالا در فصل تابستان هستیم و بیماری‌های زمینه‌ای کمتر است اما نیاز به پلاسما در پاییز بیشتر می‌شود.» در مورد تعرفه پلاسما در مراکز درمانی از پوررضا می‌پرسیم. او می‌گوید:
«خون رایگان اهدا می‌شود اما فرآورده‌های خونی اینطور نیست و یک تعرفه حداقلی دارد. در مورد پلاسما چون یک فرایند جدید است و به‌عنوان دارو به آن نگاه می‌کنیم هیچ تعرفه‌ای برای آن در نظر گرفته نشده است.»شاید برای شما هم سؤال باشد که اهدای پلاسما یک فرایند تحقیقاتی است یا اینکه از نظر علمی تأیید شده است. مدیر روابط عمومی سازمان انتقال خون تهران در این رابطه می‌گوید: «انتقال خون در شروع ماجرا به مدت یک ماه با همکاری بیمارستان مسیح دانشوری به صورت تحقیقاتی این کار را انجام داد.
اما در حال حاضر پلاسما یک درمان در کنار درمان‌های دیگر محسوب و باتوجه به شرایط بیمار استفاده می‌شود. به‌طور کلی در کشورهای پیشرفته این کار انجام می‌شود ولی ایران این افتخار را دارد که دومین کشور است که در پحث پلاسما درمانی وارد شده است.»
همه گروه‌های خونی، پلاسما اهدا کنند
آمار اهدا‌کنندگان پلاسما در ایران عدد جالبی را نشان نمی‌دهد. سخنگوی سازمان انتقال خون نیز درباره آخرین آمار اهدا‌کنندگان پلاسمای خون می‌گوید:« بیش از 3400نفر از افراد بهبود‌یافته کووید19 در سراسر کشور برای اهدای پلاسما به 22مرکز انتقال خون مراجعه کرده‌اند که از این تعداد 2700واحد پلاسما اهدا شده است. بیشترین میزان مراجعه‌ها در استان‌های تهران، خوزستان،اصفهان،خراسان‌رضوی و کرمانشاه بوده است.» آقای بشیر حاجی‌بیگی در گفت‌و‌گو با ادامه می‌دهد: «باتوجه به درخواست بالای پزشکان و تقاضای زیاد و میزان تأثیر‌گذاری درمان پلاسما در بیماران بستری از عزیزان بهبود‌یافته کووید19 که 28روز از بهبودی آن‌ها گذشته درخواست می‌شود به مراکز اهدای خون برای اهدای پلاسما مراجعه کنند.» او تاکید می‌کند:
«نیاز به پلاسما در کلان شهرها بیشتر است و در استان‌های تهران، اصفهان، گیلان، مازندران، البرز و فارس درخواست‌ها زیادتر است.»دکتر حاجی‌بیگی با بیان اینکه بهبودیافتگان با هر گروه خونی می‌توانند به مراکز انتقال خون مراجعه کنند، می‌گوید: «اما چون جمعیت عمومی کشور که دارای گروه خونیAB مثبت باشند فقط 7درصد است؛ نیاز به این گروه خونی بیشتر احساس می‌شود.
همچنین پلاسمای گروه خونیABمثبت در پلاسما درمانی، دهنده عمومی محسوب می‌شود.» در حال حاضر در 22استان و مرکز انتقال خون طرح جمع‌آوری پلاسمای بهبودیافتگان از کووید19 در حال انجام است.