به گزارش مشرق، حدود یک هفته‌ای می‌شود که از پنجمین سالگرد امضای توافق هسته‌ای برجام می‌گذرد. توافقی که در پیچ و خم بایدها، نبایدها و احتمالات مختلف بارها به دار انتقاد آویخته شد و مدافعانش بارها سعی کردند با نفس‌های مصنوعی به جسم بی جانش جان دهند.
حالا پنج سال از شادی آن روزها و وعده و وعیدهای پر زرق و برق این قرارداد تاریخی می‌گذرد و تنها عایدی ما یک برگه قراداد فسخ شده است، قراردادی که امروز برای احیای ضرر و زیان حاصل از بر هم خوردن آن در دادگاه‌های بین‌المللی در رفت و آمد هستیم.
بیشتر بخوانید:
از تیتر «بفرمایید گلابی برجام» تا تیتر «جوانی‌مان سوخت»
سرمان کلاه رفت اما کاش برجام بزرگ‌تری بسته بودیم
برجام مدت‌ها است که در دوران حیات نباتی به سر می‌برد و ما هنوز برایش جشن سالگرد می‌گیریم غافل از اینکه پیکر بی‌جان آن چند سالی می‌شود گوشه‌ای افتاده و کافی است دولتمردان نگاهی به پیکر بی جان آن بیاندازند و با واقعیت به پایان رسیده‌ی آن کنار بیایند.
حافظه تاریخ از ذوق زدگی مسئولان و بسیاری از مردم که دلخوش به بزرگنمایی در موضوع برجام بودند، خالی نخواهد شد. این روزها بالای سر پیکر بی جان برجام ایستاده‌اند و می‌گویند از اساس به بدعهدی آمریکا واقف بوده‌اند. می‌گویند اساس مذاکره آنها با آمریکا از سر بی اعتمادی بوده است و دلیل ادعایشان را سوق می‌دهند به طول کشیدن روند مذاکرات و به نتیجه رسیدن آن؛ در حالی که در تمام آن سال‌ها و این سال‌ها در کلام و بیانشان چیزی جز امید، اعتماد و قدرت‌نمایی کاذب از انعقاد یک قرارداد تاریخی به چشم نمی‌خورد.
مذاکرات رسمی برای طرح جامع اقدام مشترک (برجام) از سال ۹۲ آغاز شد و در نهایت در ۲۳ تیرماه ۹۴ به عنوان یک تفاهم نامه بین‌المللی به امضا رسید. حالا که برجام به طبل خالی و بد صدا بدل شده است همان‌هایی که در آن ۲۰ ماه تمام قد از این توافق دفاع می‌کردند، به گونه‌ای که حتی آب خوردن مردم را هم در گروی انعقاد این قرارداد می‌دانستند، امروز می‌خواهند برخی حقایق تاریخی را مصادره به مطلوب می‌کنند.
روحانی: طرف مقابل ایران، باید مذاکرات را زودتر به نتیجه برساند
حسن روحانی ۵ بهمن ماه ۹۳ بود که در دیدار با «پوسیچ» معاون اول نخست وزیر کرواسی، تمایل خودش برای زودتر به نتیجه رساندن مذاکرات هسته‌ای را ابراز کرد و گفت: «در یکسال و چند ماه گذشته مذاکرات بسیار خوبی داشته‌ایم و به توافق خیلی نزدیک شده‌ایم. نیاز به اراده سیاسی در طرف مذاکرات با ایران وجود دارد تا گفتگوها زودتر به نتیجه برسد.»
روحانی ۱۱ بهمن ماه ۹۳ نیز در دفاع از تیم مذاکره کننده تصریح کرد: «تشویق ملی تیم مذاکره کننده خیلی مؤثر است. امروز همه دوربین‌ها بر روی آنها که در میدان هستند تمرکز کرده‌اند. آن طرفی‌ها دارند برای تیم‌های خودشان کف می‌زنند اما این طرف معلوم نیست که چه می‌کند؟ حتی برای تیم حریف دست می‌زنند وقتی هم می‌پرسی چرا برای حریف کف می زنید می‌گویند انتقاد است. در حالی که انتقاد معنایش تخریب و هو کردن نیست بلکه راه بهتر نشان دادن است چراکه نمی‌توان بنام انتقاد و بنام حزب و یا جناح به منافع و مصلحت ملی ضربه زد.»
او چندی بعد یعنی در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن، به گونه‌ای سخن گفت که مشخص بود از هر نوع مخالفتی که موجب تأخیر در روند انعقاد برجام شده، عصبانی است. او دشمنان ملت ایران را تنها مخالفان مذاکرات برشمرد و گفت: «امروز تنها صهیونیست‌ها هستند که همه تلاش خود را برای مخالفت با مذاکرات به کار گرفته‌اند.»
یکی از نشانه‌های عجله روحانی برای انعقاد برجام را می‌توان آنجایی یافت که او در بسیاری از سخنرانی‌های خود تمامی مشکلات کشور را به رفع تحریم‌ها گره می‌زد. روحانی در یکی از معروف‌ترین سخنرانی‌هایش در ۱۷ خرداد ۹۴ آب خوردن مردم را هم به برجام و رفع تحریم‌ها گره زد و گفت: «اینکه می‌گوئیم تحریم ظالمانه از بین برود برخی چشم خود را بی‌خود نچرخانند، تحریم‌ها باید از بین بروند تا سرمایه‌گذار به کشور بیاید، تا سرمایه گذاری انجام شود تا مشکل آب خوردن مردم حل شود تا مشکلات مالی و بانکی حل شود.»
روحانی در اردیبهشت ۹۳ وقتی از او پرسیده می‌شود که مذاکرات را باید با نگاه خوشبینانه نگاه کنیم یا بدبینانه، می‌گوید: «اینکه شما می‌گوئید خوش‌بینی و بدبینی، خوش‌بینی در دنیای سیاست یا بدبینی خیلی معنا ندارد بلکه ما باید واقع‌بین باشیم»، این در حالی بود که دو سال بعد و زمانی که آمریکایی‌ها سنگ‌اندازی پیش پای برجام را کلید زده بودند، روحانی کمی از مواضع قبلی‌اش عدول کرد و در جمع مردم یاسوج گفت: «ما به برجام خوشبین و به آمریکا بدبین هستیم»
واعظی: طولانی شدن مذاکرات به دلیل بی‌اعتمادی به آمریکا بود
مرور این سخنان رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که روحانی و تیم مذاکره‌کننده پله به پله با واقعیت‌های آمریکا روبرو شدند تا جایی که امروز وقتی دولتمردان با آرزوهای بر باد رفته خود در برجام مواجه می‌شوند، چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای در مواضع خود می‌دهند.
محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور چندی پیش [۲۱ تیرماه] در برنامه نگاه یک مدعی شد اساس مذاکره با آمریکا از روی بی‌اعتمادی بوده است. او تاکید کرد: «ما با آمریکا بر اساس اعتماد مذاکره نکردیم بلکه بر اساس بی‌اعتمادی مذاکره کردیم. دلیلش این است، مذاکره‌ای که دو، سه سال طول بکشد مبنایش بی اعتمادی است و اگر اعتماد بود طی چند جلسه به نتیجه می‌رسید.»
زاکانی: آنقدر عجله داشتند که سند برجام را در پاویون فرودگاه بررسی کردند
واعظی در حالی چنین ادعایی را مطرح می‌کند که علیرضا زاکانی رئیس کمیسیون بررسی برجام در مجلس نهم، ۲۵ دی ۹۵ در یک نشست مطبوعاتی با بیان ناگفته‌ای در خصوص عجله دولت در تصویب برجام، گفت: «در مرحله اول ۵ نفر عضو ارشد می‌بایست سند برجام را دنبال می‌کردند که بعد آقای صالحی و وزیر دفاع به آنها اضافه شدند و آن ۵ نفر به‌صراحت اعلام کردند که ما نسبت به محتوای برجام بی‌خبریم و این به ضرر ما بود که علاوه بر آن ما فرصت کمی هم داشتیم که باعث شد در پاویون فرودگاه سند برجام بررسی شود که باید آن را سند پاویونی نام نهاد و این سند غیرکارشناسی به ثبت و ضبط رسید و آنها برای تعجیل خود دلایلی را می‌تراشیدند که هیچ‌یک از این دلایل مبنای درستی نداشت.»
روحانی ادعای واعظی را نقض کرد / روحانی: می‌خواستیم برجام را زودتر امضا کنیم، صهیونیست‌ها نگذاشتند
فارغ از باورپذیر نبودن ادعای رئیس دفتر رئیس‌جمهور، حسن روحانی مقارن با پنجمین سالگرد برجام در ۲۵ تیر ماه ۹۹ در جلسه هیئت دولت به نوعی ادعای رئیس دفتر خود را نقض کرد.
روحانی بر خلاف واعظی که مدعی طولانی شدن روند مذاکرات از روی بی اعتمادی بود، تأخیر در انعقاد برجام را حاصل فشار صهیونیست‌ها به اروپایی‌ها، نه تمایل طرف ایرانی، عنوان کرد و گفت: «از آغاز این حرکت (برجام)، یک مثلث شومی با این حرکت مخالف بود که شامل صهیونیزم، ارتجاع و تندروهای آمریکا می‌شد و همه تلاش آنها در آغاز این بود که چنین توافقی به نتیجه نرسد. حتی صهیونیست‌ها و برخی سران ارتجاع وسط مذاکرات به اروپا رفتند برای اینکه توافقات را برهم بزنند. البته تأخیر ایجاد کردند و قرار بود توافق نهایی ما آذر ۹۳ نهایی شود اما آن را به تأخیر انداختند و به تیر ۹۴ موکول کردند.»
نادری: دولتی‌ها آنقدر ذوق زده برجام بودند که سانتریفیوژهای فردو را بریدند
احمد نادری نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به عجله دولتمردان در اجرای برجام می‌گوید: «سوال من از دولتمردان این است که اگر مذاکرات از روی بی‌اعتمادی به آمریکا بود، چرا حتی صبر نکردند پیچ‌های سانتریفیوژهای فردو را باز کنند؟ آنقدر عجله و ذوق‌زدگی داشتند که ماشین‌های سانتریفیوژ را از روی زمین بریدند و به انباری منتقل کردند که خیلی از این تجهیزات امروز دچار آسیب شده است.»
محمدتقی رهبر عضو جامعه روحانیت مبارز نیز به ادعای واعظی اشاره می‌کند و می‌گوید: «مسئولین و دولتمردان به آمریکا اعتماد کردند و این یک اشتباه بزرگ بود. حالا که کار به اینجا رسیده و ضرورت بی‌اعتمادی به آمریکا برایشان اثبات شده، مواضع‌شان شکل دیگری پیدا کرده است.
لاله افتخاری نماینده مردم تهران در مجلس نهم نیز معتقد است «دولت همه چیز مانند آب خوردن و نفس کشیدن، زندگی و بود و نبود مردم را به برجام گره زده بود و چند سال همّ و غمّ آنها بر همین بود. متأسفانه دولت هر چه موجودی داشت را از ابتدا تا آخر هزینه برجام کرد» او می‌گوید: «قطعاً اساس مذاکره با آمریکا از روی بی‌اعتمادی بوده است اما دولت به آن باور نداشت و این، فرمایشی بود که مقام معظم رهبری مکرراً می‌فرمودند.»
عزت‌الله اکبری تالارپشتی نماینده مردم تهران نیز ادعای واعظی مبنی بر اینکه اساس مذاکره با آمریکا از روی بی‌اعتمادی بوده است را جز کلمات قصار می‌داند و می‌گوید: «پایه‌های قرارداد برجام حاصل اعتماد به آمریکا بود و در توافق برجام به دلیل خودباختگی که از طرف ما وجود داشت، سرمان کلاه رفت.»
به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی، دولتمردان امروز شکست برجام و خسارات محضی که به کشور وارد کرد را قبول کرده‌اند اما هیچ‌گاه نمی‌خواهند صراحتاً به این شکست اذعان کنند، به همین دلیل صرفاً مواضع سابق خود را ۱۸۰ درجه تغییر داده‌اند و با ارائه پیشنهاداتی همچون تدوین طرح خروج از برجام توسط مجلس یازدهم قصد دارند ضرر و زیان‌های برجام به کشور را به گردن جریان سیاسی رقیب بیاندازند.