داوطلبان در مدت باقی‌مانده چطور درس بخوانند؟ تکنیک های موفقیت چیست؟
حق داری که نگران باشی. درک می‌کنم که خسته و بی‌حوصله باشی. اصلا عجیب نیست اگر دلت بخواهد دیگر درس نخوانی و بزرگ‌ترین آرزویت این باشد که شب بخوابی و صبح که بیدار شدی، ببینی کنکور داده‌ای و همه چیز تمام شده است. من هم این روزهای استرس‌زا را پشت سر گذاشته‌ام و حال وهوایش را می‌شناسم. با این تفاوت که حالا ویروس کرونا و ترس از بیماری هم اضافه شده است. رئیس سازمان سنجش در جدیدترین اظهار نظرش گفته که برگزاری کنکور سراسری قطعی است و فقط تعداد روزهای برگزاری آزمون از دو به چهار روز افزایش پیدا کرده است یعنی این ماراتن در روزهای 29، 30، 31 مرداد و اول شهریور برگزار خواهد شد. در ضمن، مسئولان قول داده‌اند پروتکل‌های بهداشتی در زمان برگزاری آزمون با سخت گیری رعایت شود. می‌دانم که خودت هم مراقب سلامتی‌ات هستی. این را هم می‌دانم که سه، چهار ساعت نشستن سر جلسه با ماسک آن هم در این گرما اصلا کار راحتی نیست ولی حالا که زمان برگزاری آزمون قطعی شده و از به تعویق افتادنش خبری نیست، بهترین کار این است که دیگر به این چیزها فکر نکنی و کمتر از یک ماهِ باقی مانده را سالم‌تر و مفیدتر بگذرانی. چطوری؟ در این پرونده، یک کارشناس چند راهکار جمع وجور و کاربردی را به شما یاد می‌دهد.
بایدها و نبایدها برای شکست دادن کنکور در روزگارکـــــــــــــــــــرونایی
راه‌های افزایش تمرکز و یادگیری، مدیریت استرس و ... در این شرایط خاص از جمله مهارت‌هایی است که یادگرفتنش برای کنکوری‌ها از نان شب واجب‌تر است
«مجید عطایی‌فر»، مدرس تندخوانی و تقویت حافظه، توضیح می‌دهد که از الان تا روز آزمون چه کارهایی باید و نباید انجام بدهید تا نتیجه بهتری بگیرید. او چند تکنیک کاربردی در چهار حوزه «یادگیری»، «انگیزشی»، «فیزیکی» و «تمرکز» به شما یاد می‌دهد که انجام دادن‌شان خیلی ساده است. آماده اید؟ کاغذ و قلم دم دست‌تان هست؟
چطور میزان یادگیری‌مان را افزایش بدهیم؟
همان طور که می‌دانید در این زمان کم باقی مانده تا آزمون دیگر نمی توانید به اطلاعات‌تان چیز تازه‌ای اضافه کنید. الان فقط زمان جمع‌بندی و مرور است و باید اطلاعات را در ذهن‌تان تثبیت کنید اما چطوری؟ ذهن شما برای این که از پس تثبیت اطلاعات برآید، باید آماده یادگیری شود. مثل زمینی که با شخم زدن، آماده‌اش می‌کنیم تا بذری که در آن می‌کاریم، رشد بهتری داشته باشد. برای آماده شدن ذهن، من پنج تکنیک به شما توصیه می‌کنم.
نکاتــــــــ یادگیری
هوشیار شو رفیق
قبل از شروع مطالعه چند سوال مطرح کنید؛ سوال‌های بدیهی و خیلی ساده که ذهن‌تان را روشن کند. مثلا امروز چندشنبه است؟ شماره تلفن خاله چند بود؟ فقط خیلی در نقش پزشک‌هایی که بالای سر بیمار از این جور سوال‌ها می کنند، فرو نروید.
بپا آجر رو کجا می‌ذاری
قبل از شروع مطالعه، اطلاعات قبلی‌تان را مرور کنید. ذهن برای آماده شدن به دو مرحله نیاز دارد. مرحله اول، همانی است که از فضای غیردرسی وارد فضای درسی می‌شوید؛ مثلا می‌نشینید پشت میز و ذهن‌تان را هوشیار و کتاب را باز می‌کنید. در مرحله دوم، باید ذهن‌تان آماده دریافت درس به خصوصی بشود که قصد مرورش را دارید. مثلا اگر می‌خواهید فصل دوم شیمی را بخوانید، درحد یک دقیقه اطلاعات قبلی‌تان را درباره این درس مرور کنید. فایده این کار چیست؟ شما ساختمانی دارید که با هر بار مطالعه، آجری در آن کار می‌گذارید. این مرور کمک می‌کند هر آجر دقیقا سرجای خودش قرار بگیرد. در این روش، تمرکز بالا می‌رود و یادگیری عمیق‌تر می‌شود.
بیا به تفاهم برسیم
هر درسی، واژه‌های سخت و مطالب دشواری دارد که همیشه با یادگیری‌شان مشکل داریم. قبل از شروع مطالعه، لازم است این بخش‌های دشوار و گنگ را برای خودتان حل کنید؛ مثلا از کسی بخواهید برای‌تان توضیح بدهد یا روش همیشگی‌تان برای خواندن آن‌ها را تغییر بدهید. در غیر این صورت موقع مرور، ذهن روی این بخش‌های حل نشده قفل و باعث می‌شود بقیه مطالب را هم به خوبی یاد نگیرید.
از چفت‌وبست غافل نشو
بالاتر توضیح دادیم که قبل از مطالعه باید مباحث قبلی را مرور کنید. هنگام مطالعه هم اطلاعات قبلی دست ازسرتان برنمی‌دارند، درواقع شما نباید دست از سرشان بردارید. برای یادگیری عمیق، لازم است مطالب جدید را به مطالب قدیمی که کاملا آن‌ها را فهمیده‌اید، مرتبط کنید. مثال ساختمان، این جا هم به کار می‌آید. وسط‌های کار، اگر جای یک آجر خالی باشد، بنای شما متزلزل می‌شود. بنابراین به رغم این که برای مرور، زمان کافی صرف می‌کنید موقع یادآوری به مشکل می‌خورید.
خب که چی؟
آخرین تکنیک در مبحث روان‌شناسی یادگیری، «هدف گذاری مطالعاتی» است. خب توضیحش از روی اسمش مشخص است. قبل از شروع، برای خودتان هدف تعیین کنید؛ قصد دارید کدام مطلب را مرور کنید؟
سخنی درگوشی با والدین
پدرومادرهای عزیز! در این مدت باقی مانده سعی کنید خودتان را به جای فرزندتان بگذارید. پیشنهاد می‌کنم در زمان بیکاری، به جای کارهای معمولِ تلویزیون دیدن و وقت گذراندن با گوشی، مطالعه کنید تا در موقعیتی شبیه به فرزندتان قرار بگیرید. او در این روزها بیشتر از همیشه به محیط آرام نیاز دارد. به حرف‌هایش گوش و روحیه‌اش را تقویت کنید و تا حدامکان تفریحاتی که ذهن بچه‌ها را درگیر می‌کند، کاهش دهید.
چطور انرژی‌مان افت نکند؟
در یادگیری، دو فاکتور مهم وجود دارد؛ قدرت یادگیری و میل به یادگیری. حتما برای‌تان پیش آمده است که بعضی درس‌ها را به دلیل علاقه به معلم آن درس، خیلی خوب یاد گرفته باشید. این، همان میل به یادگیری است و قدرت یادگیری بدون آن کاری از پیش نمی‌برد. برای افزایش میل به یادگیری باید روحیه‌تان را بالا نگه دارید اما چطوری؟
نکاتــــــــ
انگیزشی
ورود منفی‌جات‌ها ممنوع
اولین و مهم‌ترین تکنیک در انرژی احساسی، کنترل کردن ورودی‌های ذهن است. شده توی جمعی قرار بگیرید یا در همایشی شرکت و احساس کنید انگیزه‌تان چندین برابر شده و آماده‌اید که شاخ کنکور را بشکنید؟ اگر این انگیزه و انرژی خیلی زود فروکش می‌کند، یعنی ورودی‌های ذهن‌تان را کنترل نکرده‌اید. ورودی ذهن چی هست اصلا؟ صبح که بیدار می‌شوید، ذهن‌تان را با چه چیزی تغذیه می‌کنید؟ اخبار تلگرام؟ صحبت‌های دوستی که دایم غر می‌زند؟ افکار منفی که مرتب مرور می‌کنید؟ ذهن شما به فیلتری نیاز دارد که هرچیزی واردش نشود، همان طوری که غذای‌تان را کنترل می‌کنید و چیزهای مسموم و آلوده نمی‌خورید.
به خودت جایزه بده
همه ما کارهای کوچک لذت بخشی سراغ داریم که روحیه‌مان را بالا می‌برند. لازم نیست حتما هدف فکری و آموزشی داشته باشند فقط کافی است احساس خوبی به شما بدهند. یادتان باشد این کارها نباید ذهن‌تان را درگیر کنند. مثلا شاید دوست داشته باشید بعد از یک ساعت درس خواندن، با بازی رایانه ای به خودتان جایزه بدهید. وقتی دوباره برمی‌گردید پای درس، ذهن‌تان درگیر بازی نیست؟ در انتخاب کارهای کوچک لذت بخش باید بتوانید به این سوال، جواب بدهید.
قدردان باش
من همیشه به دانش آموزان می‌گویم یک گوشه میز یا هرجای اتاق، نشانه شکرگزاری برای خودشان بگذارند و هروقت چشم‌شان به آن افتاد، 10تا از داشته‌ها و اتفاقات مثبت زندگی‌شان را مرور کنند و به خاطرش شکرگزار باشند. مطمئن باشید با این کار احساس خوبی خواهید داشت.
اگه گفتی چی می شه؟
دوست دارید به کدام دانشگاه بروید؟ می‌خواهید در آینده چه موقعیتی داشته باشید؟ خوب است که اهداف‌تان را مرور کنید. تکنیکی که در ادامه می‌خواهم پیشنهاد بدهم، برای دو دسته مختلف از دانش‌آموزان نتایج متفاوتی خواهد داشت. اگر این روزها استرس و نگرانی بالایی دارید، بهتر است به نتیجه فکر نکنید و از این تکنیک هم بگذرید. اما اگر جزو آن‌هایی هستید که اگر کاری به کارتان نداشته باشند، می‌نشینید یک گوشه و هیچ کاری نمی‌کنید، «اهرم رنج و لذت» را جدی بگیرید. یعنی چی؟ اتفاقات خوبی را که بعد از به دست آوردن هدف‌تان رخ خواهد داد، مرور کنید؛ مثلا می‌توانید در آینده کاری را انجام بدهید که دوست دارید، وجهه اجتماعی به دست بیاورید و شبیه به این‌ها. همچنین اتفاقات ناخوشایندی را که نرسیدن به هدف به دنبال دارد، در ذهن مرور کنید تا اهمال کاری نتیجه زحمات‌تان را به باد ندهد.
چطور بدن‌مان کم نیاورد؟
می‌دانید هرچقدر توصیه‌های بالا را جدی بگیرید، باز هم دلیل نمی‌شود از بدن‌تان غافل شوید؟ من زیاد شنیده‌ام که بچه‌ها می‌گویند «حالا چیزی نمی شه که در نهایت دو کیلو لاغر می شم» یا «وقت برای خواب زیاده، بعد کنکور جبران می‌کنم». مطالعه خوب و نتیجه‌مند، بدون سلامت فیزیکی ممکن نیست. خب چه کار باید بکنیم؟
نکاتــــــــ
تغذیه‌ای
شب به خیر!
به هیچ وجه نباید خواب‌تان را فدای یادگیری کنید. از آن طرف بام هم نیفتید که روزی 10 ساعت بخوابید. میزان خواب نرمال بین شش تا هشت ساعت است. تحت هیچ شرایطی از این زمان صرف نظر نکنید وگرنه در بلندمدت به مغزتان آسیب وارد می‌کنید. غیر از این، در کوتاه مدت هم نتیجه خوبی نخواهید گرفت چون مغزِ بی خوابی کشیده، آماده یادگیری نیست. مثل گوشی موبایل که درست و حسابی شارژش نکنید و توقع داشته باشید زود خاموش نشود.
مغزت یخ نکنه
درباره تغذیه مناسب، یک سری نکات کلی وجود دارد که همه‌مان خیلی خوب می‌دانیم؛ مثل این که فست فود ممنوع است و غذاهای چرب نباید بخوریم. من می‌خواهم یک نکته به این توصیه‌ها اضافه کنم. این شب‌ها و به ویژه شب کنکور سعی کنید غذاهای با طبع سرد نخورید یا با مواد دارای طبع گرم متعادل‌شان کنید. مثلا اگر عادت دارید شب‌ها شیر بخورید، این مدت شیروخرما و شیرموز میل کنید.
حالا یک، دو، سه!
حتما چند دقیقه در روز فعالیت داشته باشید. وقتی جریان خون افزایش پیدا کند و اکسیژن بیشتری به مغز برسد، تأثیر زیادی بر سلامت مغز و قدرت یادگیری خواهد گذاشت. ممکن است این توصیه‌ها به نظرتان اضافی و وقت تلف کردن بیاید اما شما با این کارها در واقع دارید اره‌تان را تیز می‌کنید. فرض کنید می‌خواهید درختی را قطع کنید. آیا به نظرتان کافی است که فقط با اره به جانش بیفتید؟ نه! حتما لازم دارید زمانی را به تیزکردن اره اختصاص بدهید. برای موفقیت در کنکور هم درس خواندن و درس خواندن و درس خواندن، کافی نیست. پس چند دقیقه در روز حرکات کششی انجام بدهید، کمی قدم بزنید و حافظه‌تان را نرمش بدهید. حافظه مثل عضلات بدن نیاز به تمرین دارد. مثلا سعی کنید شماره تلفن دوستان‌تان را حفظ کنید و محاسبات ساده را بدون ماشین حساب انجام بدهید.
چطور استرس‌ما را از پا در نیاورد؟
استرس و نگرانی، شکایت رایج همه پشت کنکوری‌هاست. راهکارهای زیادی برای مدیریت استرس و بالابردن تمرکز وجود دارد، این سه تا پیشنهادهای من است.
نکاتــــــــ
تمرکـــــــز
بنویس که بشوره ببره
موقع درس خواندن، یک آهنگ می‌افتد توی سرت و مدام تکرار می‌شود یا یکهو یادت می‌آید فلان چیز که گم کرده‌ای ممکن است فلان‌جا باشد. پیشنهاد می‌کنم همیشه یک تکه کاغذ کنار دست‌تان داشته باشید و این عوامل مزاحم را روی آن یادداشت کنید. لازم نیست برایش زمان بگذارید و همه‌اش را مفصل پیاده کنید؛ فقط کافی است به صورت کلیدواژه روی کاغذ بنویسید. با این کار، ذهن‌تان پرونده‌ای را که باز کرده است، کنار می‌گذارد.
ایست!
در افزایش تمرکز، شرایط محیطی خیلی موثر است بنابراین احتمالا خلاف میل باطنی بعضی‌های‌تان، لازم است به محیط مطالعه‌تان نظم بدهید و همه چیز را سرجای خودش بگذارید. همچنین بهتر است محیط، ایستا باشد؛ یعنی میزان تحرک در آن به حداقل برسد. مثلا رفت وآمد زیادی به محل مطالعه شما انجام نشود و آکواریوم ماهی و قفس پرنده در آن نباشد. تحرک در محیط، مغز را دچار حواس‌پرتی می کند.
دست در گردن استرس
اولین گام در مدیریت استرس، پذیرفتن آن است. دیده‌اید وقتی وارد مطب پزشک می‌شوید، همان ابتدا احساس می‌کنید حال‌تان بهتر شده است؟ شما با دیدن بقیه بیمارها، متوجه شده‌اید که تنها فردِ مبتلا به مریضی نیستید. همچنین وقتی پزشک، اسم بیماری‌تان را می‌برد، آن را به رسمیت می‌شناسد و همین چیزها باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشید. استرس را هم باید به رسمیت شناخت. این احساس در بقیه دانش آموزان وجود دارد. پس باید آن را بپذیرید اما برای کنترلش راه‌هایی هم وجود دارد. استرس معمولا وقتی سراغ‌مان می‌آید که قرار است با موقعیت جدیدی مواجه بشویم. ذهن در موقعیت‌های تازه، می‌گردد دنبال فایلی که طبق آن بفهمد باید چه کار کند و چون قبلا فایلی مرتبط با آن ثبت نکرده است، دچار استرس می‌شود. پس می‌توانید با شبیه‌سازی جلسه کنکور، به صورت فیزیکی و ذهنی، موقعیتِ ناشناخته را برای خودتان بازسازی کنید. به این ترتیب فایل جلسه کنکور در ذهن تان ایجاد می شود و استرس تاحدودی کاهش پیدا می‌کند.