این مسئله، به نوع غذا و شرایط سلامتی بدن شما، مانند وضعیت سیستم ایمنی، بستگی دارد.
کپک، یک قارچ میکروسکوپی است که می‌تواند بر روی چوب، کاغذ، فرش، غذا و مصالح ساختمانی مانند عایق‌ها، رشد کند. همه کپک‌ها به آب و یا رطوبت برای رشد احتیاج دارند. هرکجا که آب و اکسیژن وجود دارد، کپک می‌تواند رشد کند و این شامل تشک قدیمی شما نیز می‌شود!
گونه‌های بسیار بسیار زیادی از قارچ‌ها وجود دارد، که طبق برخی گزارشات، این میزان به حدود 300,000 یا بیشتر می‌رسد. به همین دلیل ممکن است کپکی که روی مافین صبحانه شما ظاهر می‌شود با لایه خزداری که روی گوشت غذای شما تشکیل می‌شود، متفاوت باشد.
برخلاف باکتری‌ها، کپک‌ها در ساختاری رشد می‌کنند که دارای سلول‌های بسیاری هستند و برای دیدن آن‌ها نیازی به میکروسکوپ نیست. به طور کلی، کپک‌ها شامل ریشه‌های نخی هستند که به عمق غذا نفوذ می‌کنند، ساقه‌ای که در قسمت بالایی غذا رشد می‌کند و اسپورهایی که در قسمت انتهایی‌شان وجود دارد. اسپورها به کپک تنوع رنگی می‌دهند و همچنین به جابه‌جایی آن از بخشی به بخش دیگر کمک می‌کنند.
اگر قاصدکی را برداشته و روی آن ضربه بزنید، دانه‌ها در هوا پراکنده می‌شوند. اسپورهای کپک نیز به همین ترتیب از مکانی به مکان دیگر حرکت کرده، محصولات را آلوده ساخته و باعث فساد آن‌ها می‌شوند.
کپک‌ها موجب فاسد شدن ذات محصولات خواهند شد. اگر میوه‌ای کپک زده دارید، در نهایت این کپک‌ها میوه را تجزیه می‌کنند. کپک‌ها کارشان را به خوبی انجام می‌دهند!
این نوع قارچ‌ها، در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که آن‌ها نمی‌تواند در یخچال شما نیز شکل گرفته و رشد نمایند. کپک‌ها نیز کاملاً باهوش هستند و مواد نگهدارنده مانند نمک و شکر را بهتر از سایر مهاجمان مواد غذایی تحمل می‌کنند. آن‌ها مهاجمان بسیار خوبی هستند.
انواع خوب و بد کپک
همه کپک‌ها بد نیستند. در حقیقت، برخی از آن‌ها می‌توانند بسیار مفید باشند. آنتی‌بیوتیک پنی‌سیلین که باعث نجات زندگی ما می‌شود از کپک پنی‌سیلیوم ساخته می‌شود. برخی از پنیرهای سفت نیز از کپک تهیه می‌شوند.
واکنش‌های آلرژیک به کپک
برخی افراد به کپک آلرژی دارند. این آلرژی معمولاً نسبت به کپک موجود در محیط است، نه غذا. اما برای این افراد، قرارگیری در معرض کپک می‌تواند موجب استفراغ، اسهال و سردرد شود. اگر پزشک شما مشکوک به حساسیت به کپک باشد، شما احتمالاً برای انجام تست، به آزمایشگاه ارجاع داده می‌شوید.
تکه‌های پنهان کپک در تمام قسمت‌های مختلف خانه شما کمین کرده و ممکن است شما را بیمار کند. اگر یک بیماری زمینه‌ای دارید که بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر می‌گذارد، قرار گرفتن در معرض کپک می‌تواند برایتان خطرناک باشد. ممکن است شما با خوردن کپک واکنش بسیار بدتری نسبت به افراد دیگر داشته باشید، زیرا سیستم ایمنی شما در مبارزه با این واکنش دچار نقص است.
برخی از کپک‌ها تولیدات سمی دارند
تعدادی از کپک‌ها تولید مایکوتوکسین یا مواد سمی می‌کنند که می‌تواند شما را سخت بیمار کند. به عنوان مثال، کپک‌های تولید شده توسط گونه آسپرژیلوس می‌توانند باعث آفلاتوکسیکوز شوند، نوعی مسمومیت حاد تهدیدکننده حیات که احتمال بروز آسیب کبدی را به همراه دارد. این نوع کپک معمولاً در غلات، دانه‌های روغنی (مانند دانه سویا، بادام زمینی، آفتابگردان و دانه‌های کتان)، ادویه‌جات و آجیل‌های درختی (مانند فندق، بادام) پنهان می‌شوند. این مایکوتوکسین‌ها با سرطان در حیوانات ارتباط دارند و می‌توانند باعث سرطان کبد در انسان شوند. برخی از آن‌ها بسیار سمی هستند، که می‌تواند شما را واقعاً بیمار کند یا باعث سرطان گردند.
نحوه مدیریت غذاهای کپک زده
با توجه به قیمت زیاد بعضی از محصولات غذایی، معمولاً افراد وسوسه می‌شوند که کپک را از ماده خوراکی جدا کرده و بقیه قسمت‌ها را در هر صورت، مصرف کنند، که واقعاً ارزشش را ندارد.
علاوه بر خطر بیماری، غذاهای کپک زده طعم خوبی ندارند. بیشتر کپک‌ها روی غذاهای نرم طعم خاک یا گرد و غبار دارند. نکته: هرگز برای اطمینان از کپک بودن، قسمت کپک زده را بو نکشید، اگر احتمالاً ماده غذایی مورد نظر کپک زده، بوی آن می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود. اگر شک دارید، آن را بیرون بریزید.
بسته به بافت پنیر، قوانین مختلفی وجود دارد.
پنیر سفت
اگر یک اینچ اطراف و زیر ناحیه کپک زده پنیرهای سفت (نه آن‌هایی که در فرآیند تولیدشان از کپک استفاده شده است) را جدا کنید، می‌توانید قسمت‌های باقیمانده را مصرف نمایید. اطمینان حاصل کنید که چاقو را از کپک دور نگه داشتید تا از پخش شدن آن جلوگیری کنید. هنوز، اگر پنیر سفت تا حد زیادی با کپک پوشانده شده باشد، بهتر است از خوردن آن صرف‌نظر کنید.
پنیر نرم
اگر بر روی پنیرهای نرم مانند پنیر کوتاژ (کتیج)، پنیر خامه‌ای یا همه انواع خرد شده، بریده شده و قطعه‌قطعه، کپک مشاهده کردید، همه آن را دور بریزید. ممکن است زیر سطح آن‌ها نیز آلوده شده و همچنین باعث رشد باکتری در کنار کپک شوند.
برخی از انواع پنیرها با کپک تولید شده‌اند مانند پنیر روکوفورت، پنیر رگه آبی، پنیر گورگونزولا، پنیر استیلتون، پنیر بری و پنیر کاممبر. اگر این‌ها حاوی کپک‌هایی باشند که بخشی از فرآیند تولیدشان نیست، مصرفشان می‌تواند خطرناک باشد.
پنیرهای نرم را دور بریزید اگر شامل کپک‌هایی هستند که بخشی از فرآیند تولیدشان نیست. و اگر پنیر سفت باشد مانند پنیر گورگونزولا و استیلتون، فقط کافی است سطح کپک زده را جدا کنید.
میوه‌ها و سبزیجات
مانند پنیر، قوانین مختلفی برای میوه‌ها و سبزیجات، بر اساس نوع بافتشان، وجود دارد.
محصولات نرم
در صورت مشاهده کپک روی میوه‌ها و سبزیجات نرمی مثل خیار، هلو و گوجه آن‌ها را کاملاً دور بریزید. سطوح زیرین بسیاری از آن‌ها نیز ممکن است آلوده شده باشد. آنچه می‌بینید، تمام قسمت‌های کپک‌ها نیست. رشته‌های ریشه‌ای کپک معمولاً به عمق نفوذ می‌کند، به خصوص در غذاهایی که رشد کپک سنگینی دارند.
محصولات سفت
اگر همه کپک را جدا کنید، می‌توانید از سایر قسمت‌های این نوع محصولات استفاده کنید. این امر به دلیل کم بودن رطوبت در میوه‌ها و سبزیجات سفت مانند کلم، فلفل دلمه‌ای و هویج است. در این نوع غذاها، کپک نمی‌تواند به راحتی در آن‌ها نفوذ کند.
گوشت‌های ورقی، بیکن یا هات‌داگ
قاعده کلی این نوع مواد غذایی که کپک زده‌اند، دور ریختن آن‌هاست. زیرا ممکن است سطوح زیرین نیز آلوده شود و همچنین ممکن است باکتری‌ها را در خود جای دهند.
خوراک و باقیمانده گوشت و مرغ پخته شده
در صورت مشاهده کپک در این مواد غذایی، از شر آن‌ها خلاص شوید، زیرا احتمال زیادی وجود دارد که کپک‌ها به عمق آن‌ها راه پیدا کرده و ممکن است باکتری‌ها نیز در آن‌ها تجمع کنند. همچنین استفاده یا دور ریختن باقیمانده گوشت یا مرغ پخته شده طی سه تا چهار روز یک ایده هوشمندانه است.
پاستا و غلات پخته شده
مانند سایر باقی‌مانده‌های غذایی، اگر کپک روی غلات پخته شده یا پاستا دیدید، آن را دور بریزید. به احتمال زیاد کپک در قسمت‌های زیرین نیز نفوذ کرده است.
ماست و خامه‌ترش
اگر روی ماست یا خامه‌ترش کپک مشاهده کردید، فوراً همه آن را دور بریزید. به احتمال زیاد کپک در لایه‌های پایینی در حال رشد به همراه باکتری‌ها است.
مربا و ژله
در صورت مشاهده هرگونه کپک در ژله یا مربا، آن‌ها را در سطل زباله بریزید. در صورت ایجاد کپک، این غذاها می‌توانند یک مایکوتوکسین تولید کنند، به همین دلیل میکروب‌شناسان هشدار می‌دهند که هرگز کپک را بیرون نیاورید و از بقایای آن خوراکی استفاده نکنید.
نان و خوراکی‌های پخته شده
از شر نان و کیک‌های کپک زده خلاص شوید. کپک می‌تواند خیلی سریع روی چیزهای نرم مانند نان و کلوچه پخش شود.
کره بادام زمینی، حبوبات و آجیل
این خوراکی‌های کپک زده را نیز دور بریزید، زیرا غذاهایی که بدون مواد نگهدارنده پردازش می‌شوند در معرض خطر کپک زدن هستند.
چگونه از خوردن کپک جلوگیری کنیم؟
جلوگیری از تشکیل کپک می‌تواند کمک زیادی به حفظ منابع غذایی و کاهش زباله‌ها کند. این کار با نگه‌داری میوه‌ها و سبزیجات در کیسه‌های پلاستیکی جداگانه در کشوهای مخصوص مواد غذایی امکان‌پذیر است.
برای جلوگیری از قرار گرفتن غذا در معرض اسپورهای کپک موجود در هوا در هنگام سرو، روی آن را بپوشانید. می‌توانید از پلاستیک برای پوشاندن غذاهایی که می‌خواهید مرطوب بمانند استفاده کنید، تا کپک نزد.
فراموش نکنید که همیشه محتوی قوطی‌های باز غذاهای فاسدشدنی را درون ظروف تمیز بریزید و بلافاصله در یخچال قرار دهید و هرگز مواد فاسدشدنی را بیش از دو ساعت بیرون از یخچال نگه ندارید.
یخچال و کشوی نان خود را مرتباً تمیز کنید. همچنین، وقتی غذایی کپک زد، غذا را دور بریزید تا باعث انتقال کپک به سایر باقی‌مانده‌های غذایی نشود.