دوازدهم دی ماه بود که«کیانوش جهانپور»، سخنگوی سازمان غذا و دارو، نام «کوبا» را رسانه‌ای کرد تا همه بدانند شریک خارجی ایران در ساخت واکسن کرونا کدام کشور است.
شاید در ابتدا برای شما هم دلیل انتخاب کوبا برای یک پروژه علمی-پزشکی با ایران سوال‌برانگیز و مبهم بود اما به مرور زمان اطلاعات بیشتری منتشر شد که روشن ساخت جایگاه این کشور در حوزه پزشکی قابل‌توجه است و تعامل ما با کوبایی‌ها در این عرصه یک همکاری دیرینه است.
توضیحات فنی رئیس انستیتو پاستور
از ابتدا اعلام شد که در این همکاری مشترک، انستیتو پاستور ایران مسئولیت طرف ایرانی را عهده‌دار است و بر روند آن نظارت دارد. به همین دلیل روز گذشته دکتر «علیرضا بیگلری» رئیس انستیتو پاستور ایران، گزارشی درباره این همکاری ارائه کرد: «کوبا یکی از معدود کشورهایی است که صنعت تولید واکسن آن، بسیار پیشرفته است و در سال‌های قبل نیز تنها کشوری بوده که فناوری تولید واکسن را به ایران انتقال داده است. اگر الان می‌بینید واکسن هپاتیت B در انستیتو پاستور ایران ساخته می‌شود، فناوری آن از کوبا به ایران منتقل شده و با آمدن این واکسن، نه تنها ایران قادر است که این واکسن را بسازد بلکه قریب به اتفاق مردم ایران با این واکسن در مقابل هپاتیت‌بی، واکسینه شده‌اند».
آغاز همکاری از 6 ماه قبل
دکتر بیگلری به روند آغاز همکاری ایران و کوبا برای تولید واکسن کرونا هم اشاره کرد: «انستیتو پاستور با تصویب مجلس مامور شد واکسن پنوموکوک یا واکسن ذات‌الریه کودکان را بسازد و این واکسن یکی از پیچیده‌ترین واکسن‌های دنیاست که کمتر از 5 کشور از جمله کوبا قدرت تولید آن را دارند. انستیتو پاستور در سال 98 همکاری با کوبا را برای ساخت واکسن پنوموکوک شروع کرد. واکسن کرونای کوبا منطبق بر واکسن ذات‌الریه کودکان است و در همین همکاری، به عنوان جزئی از واکسن پنوموکوک، ایران وارد ساخت واکسن کرونای مشترک با کوبا شد که 6-5 ماه است همکاری بین دو کشور آغاز شده است».
فاز سوم واکسن در کوبا و ایران
رئیس انستیتو پاستور ایران افزود: «انجام فاز یک و دو این واکسن در کوبا نشان داد که این واکسن، بسیار ایمن است و هیچ عوارضی نداشت، ضمن آن‌که کارایی بسیار چشمگیری داشت. به همین دلیل می‌توانیم مطمئن باشیم فاز سوم کارآزمایی آن که به صورت همزمان در ایران و کوبا انجام می‌شود، نتایج بسیار خوبی خواهد داشت و می‌توانیم پس از آن وارد فاز واکسیناسیون عمومی شویم».
وسواس در فاز 3
دکتر «سعید نمکی» هم صبح دیروز در این‌باره گفت: «خوشبختانه واکسن کرونای تولید مشترک بعد از فاز مطالعات حیوانی، فاز اول و دوم بالینی را در بیرون از کشور پاس کرده و قرار است آن را در پاستور به صورت مشترک بسازیم. قراردادی را هم آماده کردیم و فاز سوم را با دقت و وسواس آغاز خواهیم کرد». دکتر نمکی هم با اشاره به اطمینان‌بخش‌بودن همکاری با کوبا گفت: «به‌رغم برخی جوسازی‌ها، ما قدرتمندی ساخت واکسن در کوبا را سال‌هاست به صورت مشترک دریافت کرده‌ایم و واکسن هپاتیت B که بیش از 20سال است در کشور استفاده می‌شود یک کار مشترک بین انستیتو پاستور و کوباست».
واکسن داخلی؛ بهار1400
نکته مهم دیگری که وزیر بهداشت به آن اشاره کرد، روند تولید واکسن کرونا در داخل کشور است؛ کار بزرگی که توسط ستاد اجرایی فرمان امام(ره) و چند شرکت دیگر در حال پیگیری است و به گفته دکتر نمکی،در بهار 1400 به ثمر خواهد نشست: «همان‌طور که قول دادیم، امیدواریم در بهار آینده واکسن داخلی را هم با اطمینان و خیال راحت در خدمت مردم عزیز قرار دهیم».
وزارت خارجه: در کواکس انتخاب واکسن اختیاری است
وزارت امور خارجه کشورمان هم برای تولید مشترک واکسن کرونا با یک شریک خارجی و همچنین ساز و کار پیش‌بینی‌شده خرید واکسن از برخی کشورهای دیگر توضیحاتی ارائه کرده است. 22 دی‌ماه بود که «سعید خطیب‌زاده» در نشست خبری خود اعلام کرد: «ما به عنوان وزارت خارجه با شرکای خود در چین، هند و کوبا مذاکره کردیم و یک مورد آن تولید واکسن مشترک با کوباست که وارد فاز سوم شده است». خطیب‌زاده درباره سازوکار کواکس هم توضیحاتی ارائه کرد: «ما عضو کواکس هستیم و از روز اول می‌دانستیم آمریکا و برخی کشورهای دیگر، برای ما در خرید واکسن مشکلاتی ایجاد می‌کنند، به همین دلیل خرید واکسن از دیگر کشورها را در دستور کار قرار دادیم چرا که در کواکس انتخاب خرید واکسن از چه کشوری اختیاری است. حالا این‌که چه واکسنی استفاده شود از نظر فنی با وزارت بهداشت است و همان‌طور که گفتم برخلاف برخی از کشورها که تمایل داشته‌اند از این موضوع استفاده سیاسی کنند نگاه ما به این موضوع سیاسی نبوده است».
اظهارنظرهای مسئولان نشان می‌دهد که راه‌های متعددی برای خرید و تولید واکسن کرونا پیش روی ما قرار دارد و به زودی باید منتظر واکسیناسیون گروه‌های خاص و پس از آن واکسیناسیون عمومی بود.
بانک مرکزی مکلف به تامین ارز خرید واکسن شد
موضوع خرید واکسن کرونا خارج از برنامه کواکس، در جلسه روز گذشته هیئت دولت هم بررسی شد و رئیس‌جمهور در این‌باره گفت: ««برای چندمین بار تاکید می‌کنم مردم ما بدانند که همین امروز هم در دولت بحث شد که غیر از کواکس واکسن‌های دیگری هم امروز در دسترس ماست و وزارت بهداشت آن‌ها را تامین می‌کند. بانک مرکزی امروز (روزگذشته) در جلسه رسما اعلام کرد که مشکلی برای تامین و پرداخت ارز ندارد». وزیر بهداشت هم توضیحاتی درباره این تصمیم هیئت دولت ارائه و اظهار کرد: «ما در وزارت بهداشت موضوع واکسن را تنها با نگاه کارشناسی و با ارائه گزارش‌های کارشناسی، خدمت تصمیم‌گیرنده‌های رده‌بالای نظام و بدون توجه به هر پدیده غیرکارشناسی، دنبال می‌کنیم. در جلسه هیئت دولت هم موضوع را طرح کردیم و بانک مرکزی از طرف رئیس‌جمهور برای تهیه واکسن از منابع مشخص‌شده مکلف شد، خوشبختانه پروتکل‌های تزریق واکسن را هم تدوین کرده‌ایم...».