در این بین طرح حذف غربالگری به نظر می‌رسد یک تصمیم سلیقه‌ای غیرعلمی که به نظر، نطفه‌اش هم نه براساس شواهد متقن و بلکه براساس جو زدگی و استنباط نادرست از ماهیت غربالگری اجباری در دوران بارداری بوده، برای همیشه بسته شد.
اما علت طرح همین پیشنهاد خام که دستاویزی برای زیر سوال بردن چندباره اطلاعات برخی نمایندگان تازه وارد به مجلس یازدهم شد چه بود؟ ۵ آذر امسال، محسن دهنوی، عضو هیات رئیسه مجلس از اعلام وصول طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» خبر داد. این طرح ۵۲ ماده‌ای که از اولین اعلام وصول‌های مجلس یازدهم است، در واقع، نسخه به‌روز شده «طرح جمعیت و تعالی خانواده» بود که از سال ۱۳۹۲ و به دنبال آغاز فعالیت دولت یازدهم، از فوریت بررسی در مجلس اصولگرایان خارج شد و حالا بعد از ۷ سال، طرح «جمعیت و تعالی خانواده» با نسخه به‌روزرسانی شده از راه رسیده در حالی که تاکیدات بسیار سختگیرانه‌تری برای خانواده ایرانی به فرزندآوری دارد و حذف غربالگری اجباری مادران باردار هم یکی از زیرشاخه‌های ضمنی و غیرمستقیم مورد اشاره در این طرح است.
تاکید قانون و فرار دولت از تاکید قانون
ماده ۷۵ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه تاکید می‌کند: «کلیه متقاضیان ازدواج باید جهت ثبت قانونی ازدواج دائم، گواهی انجام غربالگری در شبکه‌های بهداشت و درمان را به منظور شناسایی ازدواج‌های پرخطر از نظر بروز اختلالات ژن‌شناسی (ژنتیکی) به دفاتر ازدواج ارائه کنند. موارد در معرض خطر می‌توانند به مراکز مشاوره اعم از مراکز بهداشت وابسته به وزارت بهداشت یا مراکز مشاوره مورد تایید سازمان بهزیستی ارجاع و چنانچه نیاز به آزمایش ژن‌شناسی (ژنتیک) باشد در چارچوب احکام ماده (۷۰) این قانون به مراکز مجاز معرفی شوند.» در تبصره‌های این ماده قانون آمده است: «مواردی که براساس مشاوره ژنتیک نیازمند بررسی از نظر آزمایش‌های ژنتیک باشند، به آزمایشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت ارجاع خواهند شد.»
سقط درمانی ۴۸۶ نفر
اما در این رابطه افروز صفاری فرد، معاون پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور درباره انجام غربالگری‌ها با توجه به بیماری کرونا در کشور گفته است: «غربالگری اختلالات بینایی و شنوایی و غربالگری ژنتیک سه دسته از اقداماتی است که در سازمان بهزیستی کشور انجام می‌شود. وی همچنین درباره غربالگری ژنتیک خاطرنشان کرد: از سال ۹۷ خانواده‌هایی که دارای فرزند معلول بودند، مورد ارزیابی ژنتیکی قرار گرفته‌اند. خانواده‌های دارای بیش از ۳ فرد دارای معلولیت و بعضا تا ۹ فرد دارای معلولیت را شناسایی کرده‌ایم و همه آنها را مورد ارزیابی قرار داده‌ایم و بانک اطلاعاتی در خصوص این افراد تهیه شده است. صفاری‌فرد خاطرنشان کرد: از سال ۷۶ مشاوره‌های ژنتیک شروع شده است و از سال ۹۲ اقدامات آن رسمی‌تر شده است. از سال ۹۲ تاکنون از تولد حدود ۷ هزار نوزاد مشکل‌دار با سقط شرعی و مجاز جلوگیری کرده‌ایم. ما برنامه‌های غربالگری خوبی را در راستای پیشگیری از ایجاد معلولیت چه قبل از بارداری و چه بعد از بارداری و چه بعد از زایمان داریم و غربالگری ژنتیک نیز به ما در پیشگیری از تولد نوزادان دارای معلولیت به ما کمک کرده است. همچنین در ۶ ماهه ابتدای سال تعداد افرادی که برای سقط درمانی معرفی شده‌اند ۴۸۶ نفر بوده است. وی در پاسخ به این سوال که آیا خانواده‌ها راغب به سقط درمانی هستند، گفت: معمولا راغب هستند و برای این آزمایشات ژنتیک را انجام می‌دهند که از سلامتی جنین مطمئن شوند و وقتی برای آنها موثق می‌شود که سلامتی جنین به خطر افتاده است از سقط جنین استقبال می‌کنند.
افزایش جمعیت با اتخاذ تدابیر عقلانی
اما یک جمعیت‌شناس در رابطه با افزایش جمعیت سالم به «آرمان ملی» می‌گوید: در سال‌های اخیر سیاست‌های جمعیتی از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است. در این سیاست‌ها به سلامت مادر و کودک در زمینه افزایش جمعیت توجه شده است. شهلا کاظمی پور در ادامه خاطرنشان کرد: این در حالی است که در روند رشد جمعیت به سه‌جنبه باروری، مرگ و میر و مهاجرت توجه می‌شود و در ابلاغیه رهبری به هر سه این موارد اشاره شده است. در ایران باید به افزایش جمعیت با توجه به سه‌جنبه جمعیتی ( افزایش موالید، مهاجرت و مرگ و میر) نگریسته شود. در ایران باید بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده با رویکرد مناسب مساله افزایش جمعیت در اولویت قرار می‌گیرد. اگر در کشور برای کاهش مرگ و میر سیاست‌های زیربنایی و بهبود بهداشت در اولویت قرار نگیرد، بی‌شک وضعیت مرگ و میر اطفال و بزرگسالان در کشور افزایش می‌یابد. بر اساس ابلاغیه رهبری باید به سلامت مادر، حمایت بیمه‌های تامین اجتماعی، سلامت سالمندان و… توجه شده و باید جنبه‌های مختلف آن از سوی مسئولان جامعه مورد توجه قرار گیرد. در آینده کشور با سیر فزاینده مرگ و میر به دلیل سالخوردگی جمعیت رو به روست. وی در ادامه افزود: در این شرایط می‌توان با تصمیمات مناسب از شتاب مرگ و میر در کشور جلوگیری کرد. همچنین سوانح و حوادث نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای دیگر هم شدت یافته است. باید با انجام اقدامات مناسب ایمن‌سازی راه‌ها و افزایش ایمنی در مواجهه با سیل، زلزله، تصادفات و آلودگی‌های زیست محیطی مورد توجه قرار گیرد. کاظمی‌پور در ادامه خاطرنشان کرد: ایران در مرحله فرصت جمعیتی قرار دارد. بر اساس تعاریف علمی وقتی بیش از یک سوم جمعیت در یک کشور در سنین اشتغال باشند، آن کشور در مرحله «فرصت جمعیتی» قرار دارد. ایران از سال ۱۳۸۵ وارد فرصت جمعیتی شده است. هم اکنون ۷۰ درصد جمعیت کشور در سنین کار و فعالیت قرار دارند. اگر آنها در اشتغال مناسب و بهره‌برداری مناسب قرار داشته باشند، می‌توانند از فرصت و رشد اقتصادی استفاده کرد تا کشور توسعه یابد. اکنون نرخ فعالیت افراد جامعه اندک است، چون با بررسی آمار در این زمینه شاهد جمعیت شاغل کشور به شکل ثابت هستیم. همچنین بخش قابل توجهی از جمعیت کشور ما غیرشاغل هستند. میزان قابل توجهی از افراد نیز در سنین سالمندی غیرفعال هستند. این در حالی است که چنین افرادی می‌توانند فعال باشند. این مسائل باعث شده تا در کشور آنطور که باشد و شاید نتوان از مرحله فرصت یا پنجره جمعیت بهره‌مند شد. مرحله پنجره جمعیتی ۲۰ سال آینده در کشور به اتمام می‌رسد. حال باید به این نکته توجه کرد که اگر امروز به جمعیت افراد در مرحله فرصت پرداخته نشود، در آینده با جمعیت سالمند ناتوان و مستاصل روبه‌رو می‌شویم.