«هوای پاک» یا «برق و صنعت و حمل و نقل و اشتغال»! این تنها حق انتخابی است که برای مردم کلان‌شهرها وجود دارد و آن‌طور که رئیس سازمان محیط‌زیست گفته، گویا حالاحالا نمی‌توان گزینه دیگری برای انتخاب به آن‌ها پیشنهاد کرد.
«عیسی کلانتری» روز گذشته در مراسم رونمایی از برنامه جامع اقدام ملی کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها، آمارها و حرف‌های تلخی داشت که امید به داشتن هوای پاک در کلان‌شهرها را کم‌رنگ کرد:
70 درصد اقتصاد تعطیل می‌شود
* باید شرایط کشور را در نظر بگیریم؛ واقعیت این است که اگر قانون هوای پاک اجرایی شود ۷۰ درصد اقتصاد تعطیل می‌شود.
* دو سوم از علت آلودگی هوا به موتورهای گازوئیل‌سوز و صنایعی برمی‌گردد که از مازوت استفاده می‌کنند.
* نمی‌توانیم بگوییم چون تولید برق آلایندگی به همراه دارد، برق نداشته باشیم.
* اکنون سه‌میلیون موتورسیکلت کاربراتوری در تهران وجود دارد که برابر 15 میلیون خودروی فرسوده آلایندگی دارد؛ اما نمی‌توانیم مانع تردد آن‌ها در سطح شهر شویم و از سوی دیگر هم امکان تعویض آن‌ها نیست.
* به گفته خود خودروسازان پس از چندین سال پژوهش، تازه می‌توانیم به خودروهای استاندارد امروز دنیا برسیم، بر همین اساس داشتن خودروی بدون آلایندگی در کشور 15 تا 20 سال دیگر زمان می‌برد.
نوسازی ناوگان پول می‌خواهد
* حداقل باید ۴۰۰ هزار کامیون سنگین از رده خارج شود. این‌ها به علت فرسودگی اجازه ورود به تهران و برخی کلان‌شهرها را ندارند، به همین دلیل به شهرستان‌ها سرازیر شده‌اند و بعد از مدتی در آن‌جا هم اثر خود را خواهند گذاشت.
* از ۶۵۰۰ اتوبوس تهران حدود ۴۰۰۰ اتوبوس اسقاطی است.
* قرار بود 70 هزار کامیون و 6 هزار اتوبوس اسقاطی جایگزین شود اما نتوانستیم چون درآمد ارزی نداشتیم. باید برای جایگزینی کامیون‌ها هفت میلیارد دلار و برای جایگزینی اتوبوس‌ها
یک میلیارد دلار اختصاص پیدا کند.
* به دلیل تحریم‌ها، دولت نتوانست به وظایف خود عمل کند. تقریبا نوسازی همه موارد از جمله ناوگان حمل و نقل و صنعت باقی ماند و پیش نرفت.
* پول‌های ایران در کره جنوبی، هند، ترکیه و سایر کشورها بلوکه شده است و نمی‌دهند. بخش عمده‌ای از مشکلات هوای پاک به مشکلات ارزی بازمی‌گردد.
* در صورت عدم سرمایه‌گذاری برای هوای پاک، هوای ناپاک خواهیم داشت.
آن روی سکه
این‌که صحبت‌های رئیس سازمان محیط‌زیست چقدر دقیق و منطقی است، نیاز به بحث کارشناسی دارد، اما باید آن روی سکه را هم دید. چندروز قبل بود که دکتر «عباس شاهسونی»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، اطلاعاتی نگران‌کننده درباره تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت منتشر کرد که حاصل پژوهش‌های انجام‌شده در این زمینه است:
سالانه 41 هزار و 700 مرگ زودرس
* مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلقPM2.5در کشور، سالانه باعث بروز ۴۱ هزار و ۷۰۰ مورد مرگ زودرس می‌شود.
* مجموع سال‌های عمر از دست رفته به علت مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلقPM2.5 (یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا) در ۲۵ شهر منتخب کشور، به طور میانگین برابر با ۴۸۶ هزار و ۲۸۹ سال و هزینه اقتصادی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۵ هزار و۷۸۰ میلیون دلار است.
* میانگین غلظت ذرات معلقPM2.5در کشور بیش از۸/۳ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.
* هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلقPM2.5در شهر تهران سالیانه ۶/۲ میلیارد دلار است.
افزایش سکته‌های مغزی و ...
* مواجهه با آلودگی هوا باعث ۶ تا ۱۵ درصد افزایش موارد ابتلا به کووید-۱۹ می‌شود.
* ۲۶ درصد مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های نارسایی قلبی، ۱۹درصد مرگ‌های ناشی از سرطان ریه، ۲۰ درصد مرگ‌های ناشی از دیابت، ۳۰ درصد مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تحتانی دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است.
* سایر پیامدهای احتمالی سلامتی شامل اثرات متابولیکی(دیابت)، تصلب شرایین(گرفتگی عروق)، اختلال در رشد عصبی و ریه کودکان و حتی ارتباط با بیماری‌های تخریب عصبی است.
این یا آن؟
حالا انتخاب ما باید کدام باشد؟ حرف‌های رئیس سازمان کلانتری درباره غیرممکن‌بودن اجرای قانون هوای پاک را بپذیریم و به‌خاطر صنعت و اشتغال و حمل و نقل، ریه‌هایمان را با آلودگی هوا سازگار کنیم! یا برای حفظ جانمان و پایین آوردن مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا، حاضر شویم با آلاینده‌ها ستیز کنیم. البته آن‌طور که رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس می‌گوید، راه سومی هم وجود دارد: اجرای قانون هوای پاک با نگاه به توان داخلی.
قانون هوای پاک قابل اجراست اگر...
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید:«ما درداخل کشور توان فنی اصلاح بسیاری از آلاینده‌ها از جمله صنایع را داریم و حتی در حوزه خودروسازی هم تا حدودی این کار انجام شدنی است».«سمیه رفیعی» می‌افزاید: «باید فضا را برای حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و فکرهای خلاق و جوان بازکنیم تا ایده‌های کارشناسی آن‌ها به کار گرفته شود،با این کارخیلی از مسائل حل و فصل خواهدشد و قانون هوای پاک هم اجرایی می‌شود.رفیعی درباره نظارت‌های مجلس بر روند اجرای قانون هوای پاک و برخورد با دستگاه‌های اجرایی کم‌کار در این حوزه هم می‌گوید: «نظارت‌های مجلس دقیق، کارشناسی و شفاف خواهد بود و نتایج آن را هم به مردم اعلام خواهیم کرد».