به گزارش مشرق، امروز (چهارشنبه یکم دیماه) یکی از روزهایی بود که دو عنصر مهم دولت یعنی رئیس جمهور و رئیس دفترش علیه انتقادها و ایرادات نمایندگان مجلس حسابی تاختند.
رئیس جمهور در نشست هیات دولت امروز ضمن اینکه به اهمیت لایحه بودجه تاکید کرد گفت که «در لایحه بودجه جای ادبیات غیر اقتصادی و غیرکارشناسی و اتهامات نیست؛ کسی در بودجه این گونه حرف نمی‌زند».
روحانی با بیان اینکه من ۲۷ سال است با بودجه سر کار دارم و برای اولین بار امسال ادبیاتی می‌بینم که ناپسند است، گفت: نمایندگان مجلس باید بدانند که ما باید با هم همکاری کنیم و مردم از ما همکاری می خواهند و هر دوی ما نماینده و وکیل مردم هستیم و باید با هم کنار هم باشیم.
واعظی هم که از نشست هیات دولت بیرون آمد تقریبا موضع مشابه رئیس خود را داشت و او نیز ضمن انتقاد از نمایندگان منتقد به بورس به انتقادهای نمایندگان به لایحه بودجه ۱۴۰۰هم طعنه‌ای زد و گفت: «حدود ۴۰ سال است دولت های مختلف به مجالس مختلف بودجه می دهند. این اولین سالی است که بعد از انقلاب شاهد این هستیم که از روزی که بودجه را فرستادیم نمایندگان همینطور دارند مصاحبه و تبلیغ می کنند».
نمایندگان چه انتقاداتی به بودجه دارند؟
اما بد نیست به موضع و انتقادهای نمایندگان به بودجه ۱۴۰۰که روحانی و واعظی از آن دلخور هستند اشاره‌ای بکنیم.
قالیباف: توقع داشتیم دولت اصلاحات مناسبی در بودجه انجام دهد
قالیباف رئیس مجلس در نظق ۳۰دیماه خود با انتقاد از ایرادات بودجه ۱۴۰۰ تاکید می کند که «همانگونه که کسری بودجه بزرگترین چالش سند بودجه بوده و باید حل شود، در حوزه سرمایه گذاری که در حال حاضر سرمایه گذاری قابل توجهی هم نداریم، باید از ظرفیت بازار سرمایه و بورس استفاده کنیم.»
رئیس قوه مقننه با بیان اینکه در کمیسیون تلفیق تمام تصمیمات به گونه ای اخذ می شود که موجب تورم زایی و رشد نقدینگی نشود، ادامه داد: ما توقع داشتیم دولت اصلاحات مناسبی در بودجه انجام دهد که به دلیل بی توجهی به این موضوع مجلس ورود کرد.
نادران: دولت حداقل ۴ نرخ برای ارز در بودجه پیش بینی کرده است
الیاس نادران هم پنجشنبه هفته گذشته(۲۵دیماه) در نشست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب ضمن انتقادات متعدد فنی و تخصصی نسبت به بودجه ۱۴۰۰برای مثال می‌گوید: « ارزی که دولت در بودجه برای درآمدهای ارزی در نظر داشته ۱۷۵۰۰ تومان بوده نه ۱۱۵۰۰ هزار تومان و اثر وضعی ۸ میلیارد دلار این را به ۱۱۵۰۰ تومان رسانده است. در همین بودجه دولت قیمت های دیگری هم داده و مثلا جدول داده و نوشته این جدول باید به نرخ بازار و نیمایی حساب شود و این هم یک نرخ دیگر است و دولت حداقل ۴ نرخ برای ارز در بودجه پیش بینی کرده است».
نادران با اشاره به اینکه پنهان‌کاری دیگر دولت این است که گفته بودجه را در سقف ۸۴۱ هزار میلیارد تومان بسته‌ام، تصریح کرد: ارقامی که دولت بنا بوده درآمد محاسبه کند و منابع باید نوشته میشد ولی دولت یک حکم نوشته و هیچ ردیف بودجه‌ای برایش نگذاشته که به استناد آن حکم، پول را خرج کند و مصادیق خرجش هم چون در طرف منابع چیزی نبوده در طرف هزینه هم چیزی نمی‌نویسد و این یعنی تقریبا هر اختیاری برای هرکاری دارد. بیش از ۱۷۵هزار میلیارد تومان هم اینگونه منابع بود.
وی با بیان اینکه دولت به مردم می‌گوید، من نفت را در سقف ۱۹۹هزار میلیارد تومان بستم و مجلس سقف برداشت از بودجه نفت را در مجلس نمی‌بیند، گفت: جمع برداشت از منابع نفتی مطابق پیشنهاد دولت ۳۹۴ هزار میلیارد تومان است نه ۱۹۹هزار میلیارد تومان؛ و این هم خلاف واقع دیگریست که به مردم گفته‌اند.
نادران به نقل قولی از بیژن زنگنه اشاره کرده و می‌گوید: «از آقای زنگنه پرسیده شد، این ۹۰۰ هزار بشکه چگونه به یکباره ۲.۳ میلیون بشکه می‌شود؟ آقای «زنگنه گفت ما این را به این شرط نوشتیم که نظام برود و تحریم‌ها را بردارد» و این یعنی با دست خودمان کشور را در شرایطی قرار بدهیم که تسلیم نظام سلطه شویم و مذاکره اصلا مسئله نیست».
به جای نزاع داخلی، آماده همکاری هستیم
احسان خاندوزی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دیگر نماینده اقتصاددان مجلس بود که در پیامی با اشاره به شروط اعلام شده از سوی مقام معظم رهبری برای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی توسط دولت گفت: جدا از پیامهای اقتصادی خطرناک، حکم ۲۳ آذر رهبر معظم انقلاب درباره قاعده استفاده بودجه ۱۴۰۰ از منابع نفتی (واریز سهم ۳۸درصدی صندوق برای بیش از ۱ میلیون بشکه صادرات) دلیل دیگری است بر اینکه لایحه بودجه فعلی، قابل تایید نیست.
این ادبیاتی هست که عموم نمایندگان مجلس درمورد لایحه بودجه ۱۴۰۰به کار برده‌اند و اینکه رئیس جمهور از غیرکارشناسی بودن انتقادات نمایندگان به بودجه می‌گوید، در حالی است که ۴۸ نماینده مجلس یازدهم تخصص اقتصاد یا رشته‌های مرتبط با اقتصاد را دارند.
آیا فقط مجلس انقلابی منتقد بودجه۱۴۰۰ است؟
اینکه اکثریت مجلس یازدهم را شخصیت‌های اصولگرا یا انقلابی تشکیل می‌دهد طبیعی است این شائبه را ایجاد کند که موضعگیری این نمایندگان عموما رنگ و بوی سیاسی دارد ولی این تنها اصولگرایان نیستند که به بودجه ۱۴۰۰ معترضند و اقتصاددانان اصلاح‌طلب هم بعضا از تعابیری برای این بودجه استفاده می‌کنند که شاید از نظر روحانی و واعظی بسیار فاجعه باشد.
مومنی: رای منفی به کلیات بودجه کافی نیست
مجلس به کلیات بودجه رای مثبت داد ولی فرشاد مومنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که شخصیتی نزدیک به اصلاح‌طلبان دارد در مورد لایحه بودجه ۱۴۰۰ می‌گوید: « بر اساس گزارش‌ها و اظهارات مقامات رسمی در طی سه دهه گذشته از دل سیاست‌های اقتصادی نادرست بر محور بسته سیاست‌های تعدیل ساختاری در اقتصاد ما، با بی‌سابقه‌ترین سطوح ناکارآمدی، اتلاف منابع و فساد روبرو بوده‌ایم.
به نظر می‌رسد اگر نمایندگان مجلس بخواهند در این مسیر به معنای دقیق و ملی کلمه اصلاحی پدیدار کنند؛ راه حل این مسئله رای منفی دادن به کلیات بودجه به تنهایی نیست بلکه اگر نمایندگان مجلس بخواهند نسبت به بحران انبوه عدم شفافیت‌ها بی‌اعتنا باشند و عملا در دام عدم شفافیت حرکت کرده باشند و بسترهای لازم برای اصلاح سیاست‌ها و استراتژی‌ها در دستور کار قرار نگرفته باشد و بدون جایگزین نهادی مناسب تر، کشور را حداقل تا شش ماه اول ۱۴۰۰ بلاتکلیف نگاه می‌دارند و بسترها را برای شدت بخشی به بی‌برنامگی و فسادهای ناشی از آن فراهم تر می‌کنند».
مومنی می‌افزاید: «آنچه که از ظواهر ارقام و اعداد رسمی بودجه استنباط می‌شود آن است که چنین چارچوبی به معنای تن در دادن به استمرار بی‌ثباتی‌ها، اخذ مالیات تورمی ظالمانه بیشتر از فقرا و تشدید فشارها بر تولیدکنندگان و افزایش چشمگیر هزینه‌های تولید است.
این استاد اقتصاد با هشدار نسبت به عواقب بودجه ۱۴۰۰ می‌افزاید: «احتمال تلاطم شدید در بازار سهام، فرو افتادن بیشتر دولت در باتلاق بدهی و بی‌ثباتی نرخ ارز جدی است که از دل آن آمیزه‌ای از بحران شدت یافته آینده فروشی، ناکارآمدی و فساد پیش بینی می‌شود. اگر بخواهیم مبانی این ماجرا را به خوبی توضیح دهیم تا نمایندگان مجلس به صرف احساسات گام بر ندارند؛ می‌گوییم برگردید و به بسترهای تاریخی اسیر شدن کشور و دولت به معنای حکومت در آینده فروشی نگاه کنید».
راغفر: درآمدهای بودجه ۱۴۰۰ موهوم هستند/دولت بعدی را در تله قرار می‌دهد
حسین راغفر دیگر اقتصاددان که او نیز شخصیتی نزدیک به اصلاح طلبان دارد درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ می‌گوید: «نکته نخست در مورد بودجه‌ی ۱۴۰۰ این است که، درآمدهایی که خیلی از آنها موهوم هستند و قطعاً محقق نمی‌شوند وجود دارد. جایی ۳۱۷۶ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده اما هم ردیف مقابل آن، هزینه‌ها ۶۳۷۰ میلیارد تومان است. دقیقاً هزینه‌ها دو برابر منابع درآمدی است که بسیاری از آنها قابل تحقق نیست. افزایش فروش نفت از یک میلیون بشکه در سال ۱۳۹۹ به ۲.۳ میلیون بشکه نفت به عنوان صادرات در نظر گرفته شده و بدین ترتیب درآمدی که برای افزایش فروش نفت در نظر گرفته شده ۳۱۳ درصد افزایش دارد.
وی یکی دیگر از ویژگی‌های بزرگ این بودجه را این می داند که استقراض دولت و بازپرداخت بدهی‌های آن عملاً دولت سیزدهم را کاملاً در یک تله قرار می‌دهد به نحوی که قرار است در سال ۱۴۰۰ بالغ بر صد هزار میلیارد تومان بدهی ایجاد شود، تصریح می کند: «این بدهی‌ها، اوراق مشارکت یک ساله، دو ساله و سه ساله هستند و بنابراین باید انتظار داشت دولت بعدی تا سال ۱۴۰۳ بدهی‌هایی که دولت قرار هست در سال ۱۴۰۰ بوجود بیاورد عملاً تعهد پرداخت اصل و فرع این بدهی‌ها به عهده‌ی دولت بعدی خواهد بود».
آیا دولت روحیه همکاری با مجلس دارد؟
روحانی چند هفته است که به طور پیوسته موضع یکی به نعل و یکی به میخ در پیش گرفته و در عین اینکه بر همکاری مجلس و دولت تاکید دارد، خانه ملت را با تعابیری عجیب و غریب مورد تاخت و تاز قرار می دهد.
بلدم که به شعارها جواب بدهم/کنار هم باشیم
برای مثال او امروز(چهارشنبه) ضمن تاکید بر اینکه بودجه جای ادبیات سیاسی نیست و جای ارقام و اعداد و محاسبه و برنامه‌ریزی و حساب و کتاب سال آینده هست و جای شعار نیست، تصریح کرد: من بلدم که به همه آن شعارها جواب بدهم ولی اصلاً مردم این ها را از ما نمی خواهند و مردم بودجه خوب و زندگی بهتر و معیشت بهتر می‌خواهند.
او هم چنین در جای دیگر می‌گوید «در لایحه بودجه جای ادبیات غیر اقتصادی و غیرکارشناسی و اتهامات نیست؛ کسی در بودجه این گونه حرف نمی‌زند»، تاکید دارد که «نمایندگان مجلس باید بدانند که ما باید با هم همکاری کنیم و مردم از ما همکاری می خواهند و هر دوی ما نماینده و وکیل مردم هستیم و باید با هم کنار هم باشیم».
رئیس جمهور پیش از این نیز در ۲۴دیماه ضمن بیان اینکه آنچه «در مجلس تصویب می‌شود، باید لایحه دولت باشد نه طرح مجلس و پیشنهاد نمایندگان» گفته بود: «لایحه بودجه، بودجه است و در آن نباید قانونگذاری انجام بگیرد».
البته در کنار این ادبیات تحکم آمیز خطاب به مجلس، روحانی در این جلسه نیز گفته بود «البته ما با مجلس و مجلس با ما باید همکاری کنیم و دلمان می خواهد بودجه طوری در بیاید که مطلوب جامعه و مردم و به نفع مردم است».
دولت: همکاری کنیم ولی باید...
بررسی نوع مواضع روحانی در این چند مدت و البته موضع تند امروز واعظی (که البته به نقش او در دولت پیشتر در اینجا پرداخته شده)، هرچند در صحبت گاهی بارقه هایی از همکاری با مجلس دارد ولی عموما دولت سعی دارد به نوعی تفوق قوه‌ای خود بر مجلس را به اثبات رسانده و در سایه این تفوق لایحه بودجه ۱۴۰۰ را با کمترین اصلاح ممکن به تصویب برساند.
آن هم لایحه بودجه‌ای که به باور نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی غیر اصولگرای خارج از آن ایرادات بسیاری دارد و قطعا درصورت عدم اصلاح جدی، بسترساز مشکلات متعدد اقتصادی و بودجه‌ای در سال‌های آینده خواهد بود.