به گزارش مشرق، سخنان حجت الاسلام احمد جهان‌بزرگی، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مناظره زنده برنامه «زاویه» بازتاب‌های فراوانی را در رسانه‌ها به‌دنبال داشت. در همین رابطه روزنامه‌های صبح امروز در گزارش‌هایی به این موضوع پرداخته‌اند که بخش‌های مهم آن در ادامه از نظر می‌گذرد.
جهان گفت‌وگو را کوچک نکن!
روزنامه فرهیختگان نوشت: «مسئولی که در خانه نشسته و شاید پای منقل هم باشد، جایی سر نمی‌زند و وزرایش نمی‌توانند با او تماس بگیرند، این مسئوله؟» گفتن این جمله توسط احمد جهان‌بزرگی در برنامه هفته گذشته «زاویه» کافی بود تا سیل مخالفت‌ها از سمت گروه‌های مختلف به‌سوی او سرازیر شود؛ گروه‌هایی که ذاتا همسو هم نبودند، اما هرکدام به دلایل خودشان با این جملات مخالفت کردند. دفتر رئیس‌جمهوری تهدید به شکایت کرد و مخالفان رئیس‌جمهور هم از پاس گل دادن و ایجاد شرایط مناسب برای مظلوم‌نمایی روحانی انتقاد کردند.
جالب اینکه استفاده از واژه منقل پیش از این توسط خود رئیس‌جمهور صورت گرفته بود: «برخی فکر می‌کنند یک منقلی وجود دارد و یک قطعنامه‌ای که آن را درونش می‌اندازیم و آتش می‌گیرد!» او این جمله را در واکنش به منتقدان برجام گفته بود.
نکته مهم اینجاست که جهان‌بزرگی اما یک خطای انسانی و فردی نکرد، بلکه به ساحت گفت‌وگو و مناظره لطمه زد. رفتارهای اینچنینی و گفتارهای سخیف و زننده، شأن و جایگاه گفت‌وگو را پایین می‌آورد. حتی به دیگرانی که دل‌شان مباحثه در فضای جدی و آرام می‌خواهد لطمه می‌زند.
زاویه با اجرای حبیب ازغدی چندسالی است به‌منظور گفت‌وگوی اندیشه‌ای و عمیق‌تر درباره مسائل روز پخش می‌شود و باوجود قابل‌نقدبودنش در بخش‌های مختلف اما ویژگی‌های مثبت زیادی دارد که مهم‌ترینش باز نگه‌داشتن باب گفت‌وگو است. شبکه چهار معروف است به بینندگان اندک، اما ویدئوی این برنامه آنقدر دست‌به‌دست شده که دیگر شبکه چهار و برنامه زاویه مشهور شده‌اند.
آقای جهان‌بزرگی! لطفا جهان گفت‌وگو را کوچک نکن. دولت نشان داده که دلش لک می‌زند برای چنین خطاهایی که تا مدت‌ها سوار بر موج آن شود و از پاسخگویی درباره خطاهای خودش فرار کند و این فضا الان برایش به‌وجود آمده است. کاش مقامات دولتی و شخص رئیس‌جمهور می‌آمدند و درباره عملکردشان مناظره کرده و از تک‌گویی‌های طولانی پرهیز می‌کردند.
برخورد دوگانه دولت و حامیانش در مواجهه با توهین
روزنامه کیهان نیز نوشت: فارغ از ماجرای فوق و حواشی پیش‌آمده ذکر چند نکته خالی از لطف نیست.
اولاً استفاده از ادبیات توهین‌آمیز در انتقاد از مسئولین- به‌ویژه آنکه انتقاد از رسانه ملی و در نقد رئیس‌جمهور مطرح شده باشد- محکوم و به‌دوراز اخلاق و منطق است.
ثانیاً نکته قابل‌تأمل پاسخ به این سؤال است که چه کسی یا چه کسانی بسترساز بروز و ظهور چنین ادبیاتی بوده و هستند؟ لازم به یادآوری است که رئیس‌جمهور محترم، خود در این زمینه ید طولایی دارد چه آنکه هنوز از یاد کسی نرفته است که جناب روحانی منتقدان را «بی شناسنامه»، «بی‌سواد»، «بیکار»، «بی‌عقل»، «متوهم» و «بزدل سیاسی»، «فحاش»، «هتاک»، «دروغ‌گو»، «ساده‌لوح» و... خطاب می‌کردند.
ثالثاً گرچه توهین از سوی یک کارشناس محکوم است اما توهین از سوی مسئولان ارشد آن‌هم توهینی که خطاب به منتقدان خود باشد- محکوم‌تر است.
و رابعاً «توهین» به همه افراد محکوم است و نه‌فقط رئیس‌جمهور. از همین رو سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا دولت و حامیانش در برخورد با توهین‌کنندگان دوگانه رفتار می‌کنند؟ و اساساً چرا هنگامی‌که به منتقدان توهین می‌شد سکوت اختیار کرده بودند؟ آیا صرفاً توهین به رئیس‌جمهور، «توهین» محسوب می‌شود؟ بی‌تردید با پاسخ به این سؤالات است که می‌توان به عمق برخورد دوگانه دولت و حامیانش در قبال «توهین» پی برد.
شبکه ۴ حاشیه‌ساز نبود
روزنامه وطن امروز نیز در گزارشی نوشت: یکی از نکات قابل تأمل درباره توهین زننده یکی از میهمانان برنامه زاویه، این است که برای سال‌ها صداوسیما از سوی مخالفان و منتقدانش در موضع متهم قرار گرفته، تنها به خاطر اینکه به مجال و محل گفت‌وگو تبدیل نشده است. فارغ از اینکه این ادعا تا چه اندازه درست یا نادرست است، مساله اساسی این است که رویکرد مدیریتی برنامه‌های چند ماه گذشته در شبکه چهارم سیما که قاعدتاً شبکه‌ای با تم گفت‌وگو و بحث است؛ به تهدید تبدیل شده و اساسا به فرآیند گفت‌وگو ضربه زده است.
اما موردی در بیانیه روابط عمومی شبکه ۴ در این ارتباط مطرح شده است که قابل نقد است. در این بیانیه آمده است که اتفاق مذکور برخلاف رویه برنامه زاویه و شبکه ۴ بوده است. حال آنکه اتفاقا چندی پیش سخنان و آمارهای بی‌پایه یکی از میهمانان همین برنامه باعث شد حاشیه‌هایی جدی برای این شبکه ایجاد شود و این در حالی است که شبکه ۴ پیش از این، اتفاقا یکی از شبکه‌های شریف و باسابقه تلویزیون در امر مناظره و گفت‌وگوهای علمی و فلسفی بوده و روند فعلی به هیچ وجه یادآور توفیق‌های گذشته و رویه عاقلانه این شبکه نیست.
یکی از موارد دیگری که پس از این برنامه در رسانه‌ها مطرح شد، واکنش پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود. این پژوهشگاه در نامه‌ای رسمی اعلام کرده است: میهمان برنامه زاویه عضو هیات علمی پژوهشگاه نیست. در اطلاعیه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آمده است: «در اقدامی غیرحرفه‌ای و اشتباه نسبت به سِمَت علمی نامبرده، جعل عنوان صورت گرفته و ایشان عضو هیات علمی پژوهشگاه معرفی شده در حالی که هیچ‌گونه رابطه استخدامی با مجموعه ندارد». موضوعی که در نوع خود پدیده عجیبی است که برنامه زاویه نسبت به آن بی‌توجهی کرده است.
طی ماه‌های اخیر هزینه‌سازی و حاشیه‌پردازی‌های زرد برای رسانه ملی آن هم در شبکه‌ای که فلسفه تشکیل آن بحث و تبادل‌نظر درباره مسائل فکری و گفتمانی رایج در جامعه بوده است، تبدیل به یک رویه شده است.
مشی زاویه، نقد مودبانه است
حبیب رحیم‌پورازغدی، سردبیر و مجری برنامه زاویه، در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم در مورد صحبت‌های جنجالی برنامه اخیر زاویه می‌گوید که به عنوان مجری، تلاشش را برای خارج نشدن گفت‌وگو از فضای اندیشه‌ای و مودبانه به خرج داده است. رحیم‌پور بیان می‌کند: بنده به‌عنوان سردبیر برنامه دو بار در طول این گفت‌وگو تذکر دادم و گوشزد کردم که مهمانان نباید به دیگران اهانت کنند و گفت‌وگوی علمی را به سیاست‌زدگی بکشانند اما به هر حال «زاویه»، زنده است و امکان بازبینی و تدوین ندارد.
وی با بیان اینکه مشرب زاویه بر گفت‌وگوی منتقدانه اما مودبانه است؛ سخنان مطرح شده توسط یکی از مهمانان برنامه را غیر قابل قبول دانسته و ادامه می‌دهد: ما اهانت به هیچ فردی را برنمی‌تابیم و بنده دو بار در اثنای اجرای این قسمت نسبت به گفته‌های ناپسند ایشان واکنش نشان دادم و امیدوارم حجت‌الاسلام جهان‌بزرگی هم از ریاست جمهوری و بینندگان زاویه عذرخواهی کنند.
سعه صدرمان را بالا ببریم
ازغدی در پایان صحبت‌هایمان از مسؤولان می‌خواهد سعه‌صدرشان را بالا ببرند و نگذارند تنها مناظره زنده علوم انسانی در ایران، قربانی دعواهای سیاسی شود. او می‌گوید: امیدوارم که تنها مناظره زنده علوم انسانی ایران، دوام داشته باشد و بتواند آزادی بیان علمی را دور از اهانت و هتک در صداوسیما توسعه دهد و فضای علوم انسانی کشور را مسأله‌مندتر کند.
هدف ما توسعه ادب و آداب گفت‌وگو است
مسعود معینی پور، مدیر شبکه ۴ نیز به روزنامه جام جم گفت: زاویه برنامه‌ای معتبر، ریشه‌دار و با سابقه معلوم در حوزه علوم انسانی و مباحث انتقادی است که بی‌طرفی خودش را بارها ثابت کرده است. برنامه‌ای که به دنبال ایجاد زمینه گفت‌وگو و جدال احسن است.
این در تمام دنیا یک اصل است که رسانه به طور کلی محل بیان آزاد نظرات نسبت به اتفاقاتی‌است که رخ می‌دهد اما با این وجود ما از نظری که در برنامه زاویه مطرح شده حمایت می‌کنیم؟ قطعا نه! شخصیت حقیقی همه افراد از باب اخلاق و مسلمان بودن‌مان قابل احترام است چه برسد به آنکه آقای روحانی شخصیت حقوقی هم دارند و این بعد یعنی شخصیت جمهوری اسلامی.
نکته دیگر این است که آیا می‌توانستیم از گفته شدن این حرف پیشگیری کنیم؟ خیر، نمی‌توانستیم چون در انتخاب مهمانان‌مان درست عمل کردیم. در برنامه زاویه دو نفری را انتخاب کردیم که نسبت به موضوعی که درباره‌اش گفت‌وگو می‌شد، صاحب اثر، کتاب و مقاله بودند، سال‌هاست سخنرانی و تدریس می‌کنند و هر کدام کرسی دارند. حال اینکه یکی خلاف نزاکت، شئون علمی و اخلاق نقد عمل کرده و حرف نامربوطی زده، باید خودش تاوان حرف خودش را دهد و رسانه هم سریع خط خودش را مشخص کند.
اما کسانی که از این آب گل‌آلود، ماهی سیاسی می‌گیرند و می‌خواهند به رسانه و صدا و سیما فشار بیاورند، در نظر بگیرند که اگر هر کدام از آنها از ابتدائیات و مقدمات رسانه مطلع بودند متوجه می‌شدند که نوع کنشگری آنها می‌تواند میزان انتقادپذیری، تحمل و میزان تلاش‌شان برای ایجاد انسجام ملی را نشان دهد.
به عنوان یک شهروند از دولتمردان خواهش می‌کنم در گیر و دار این اتفاقات خود را محدود و محصور نکنند و جهان بزرگ‌تری را با خدمت صادقانه به مردم و جبران ضعف‌ها برای خود بگشایند تا مشمول رضایت خدا و مردم باشند و خاطره خوبی از خود در اذهان به جا گذارند. رسانه ملی آنچنان که پیش از این تلاش کرده در کنار دولت است تا منافعش شامل حال مردم شود و نظام در ابعاد مختلف روز به روز قدرتمند تر شود.