مدیر کشوری برنامه کنترل سل و جذام وزارت بهداشت گفت: سال گذشته تنها ۱۲ نفر بیمار جدید مبتلا به جذام داشته‌ایم که از این تعداد ۶ نفر ایرانی و همگی بالاتر از ۱۵ سال سن داشتند.
دکتر مهشید ناصحی در آستانه روز جهانی پیشگیری و حمایت از بیماران مبتلا به جذام در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: این روز آخرین یکشنبه ماه ژانویه است و شعار امسال به مناسبت این روز جهانی «جذام آنچه که شما فکر می‌کنید، نیست» در نظر گرفته شده است، این شعار بر بی دلیل بودن ترس از جذام اشاره می‌کند تا افکار و باورهای غلط عمومی درمورد بیمار و بیماری جذام اصلاح شود.
شناسایی ۱۲ مبتلا به جذام در کشور در ۹۸
۶ نفر ایرانی بودند
وی در خصوص آمار ابتلا به جذام در سال ۹۸، اظهار کرد: سال گذشته تنها ۱۲ نفر بیمار جدید مبتلا به جذام داشته‌ایم که از این تعداد ۶ نفر ایرانی و همگی بالاتر از ۱۵ سال سن داشتند؛ به عبارتی کودک مبتلا به جذام نداشتیم. ولی متاسفانه ۴ مورد از این ۶ نفر بیمار جدید ایرانی به قدری تاخیر در مراجعه و تشخیص داشتند که با معلولیت درجه دو شناسایی شده اند. لازم به ذکر است که وزارت بهداشت و سیستم بهداشتی زیرمجموعه آن، در خصوص درمان بیماران غیر ایرانی، نیز با هدف جلوگیری از انتقال آن به سایر افراد، خدمات را رایگان و مشابه بیماران ایرانی ارائه می کند.
چالش شناسایی دیرهنگام بیماران و ایجاد معلولیت
وی افزود: تشخیص دیرهنگام بیماری در افراد می‌تواند به دنبال مراجعه دیرهنگام بیماران به مراکز درمانی به دلیل نا آگاهی آنها از علائم اولیه جذام (که ممکن است ابتدا تنها با یک لکه پوستی بدون درد و خارش و پوسته ریزی شروع و تدریجا پیشرفت کند) اتفاق بیفتد و یا در مراحل پیشرفته بیماری که دچار معلولیت می‌شوند به دلیل ترس از طرد شدن توسط مردم و خانواده به تعویق بیفتد. همچنین زمانی که موارد بیماری به قدری در یک کشور کاهش یابد که شانس مشاهده حتی یک بیمار مبتلا به جذام در طول مدت تحصیل رشته پزشکی برای یک پزشک وجود نداشته باشد، به دلیل عدم کفایت مهارت تشخیصی پزشکان در زمینه تشخیص این بیماری، احتمال مغفول ماندن بیمار مراجعه کننده می‌تواند وجود داشته باشد و ما در کشورمان با طیفی از تمامی این چالش‌ها روبرو هستیم.
ناصحی تاکید کرد: البته برای کاهش مشکل مهارتی پزشکان، تلاش شده با گنجاندن دوره آموزشی جذام برای متخصصین پوست در طول دوره تخصص آنها، تعیین و بازآموزی حداقل یک فوکال پوینت بالینی جذام از میان اعضای هیات علمی هر یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور (بعنوان ارائه مشاوره)، آموزش پزشکان خانواده استان‌های اندمیک، انجام بیماریابی فعال در افراد خانواده بیماران شناسایی شده (البته با حفظ محرمانگی اسرار بیماران)، بازآموزی تکنسین آزمایشگاهی جذام در دانشگاه های علوم پزشکی کشور و تشکیل فعال کمیته فنی کشوری جذام برای بررسی موارد مشکوک مشاوره شده از سوی فوکال پوینت های دانشگاهی، این چالش به حداقل ممکن برسد. اما برای آموزش عمومی و ارتقاء آگاهی و نگرش جمعیت عمومی نسبت به این بیماری نیازمند کلیه رسانه های فیزیکی و مجازی مورد وثوق مردم هستیم.
جذام مرگ آفرین نیست
او در خصوص ثبت موارد این بیماری در ایران از زمانی که سیستم ثبت آمار و اطلاعات جذام در کشور به وجود آمده تا کنون، بیان کرد: کل تعداد موارد ثبت شده بیماری جذام در ایران تا کنون ۱۱ هزار و ۸۸۴ مورد بوده است که از این تعداد ۹ هزار و ۲۰ مورد درمان کامل شده و بهبود یافته‌اند، و ۲ هزار و ۴۴۱ نفر فوت کرده‌اند که البته علت فوت آنها ابتلا به جذام نبوده؛ چراکه جذام مرگ‌آفرین نیست بلکه به علت کهولت سن یا مشکلات دیگر جان خود را از دست داده‌اند. همچنین ۴۱۰ مورد نیز به دلایل گوناگون غیبت از درمان داشتند و اطلاعی از آنها در دسترس نیست.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص افزایش احتمال ابتلا به کرونا در میان مبتلایان به جذام، تاکید کرد: به صورت علمی مطالعاتی در این خصوص صورت نگرفته است اما موردی هم از ابتلای مجذومین به کرونا گزارش نشده است و نمی‌توان گفت جذام سبب افزایش احتمال ابتلا به کرونا می‌شود.
درمان رایگان جذام در کشور
ناصحی در خصوص پوشش بیمه‌ای درمان جذام، بیان کرد: در سال ۱۹۸۱ درمان چند دارویی جذام در جهان معرفی شد و از ۴ سال بعد از آن دارو توسط سازمان جهانی بهداشت به صورت رایگان برای بیماران تامین شده است. سازمان مزبور با حمایت یک شرکت دارویی، همه ساله و بر اساس آمار سالانه بیماران، داروهای ضد جذام را به کشورها اهدا می‌کند و ما نیز داروها را رایگان دریافت کرده و رایگان در اختیار بیماران قرار می‌دهیم.
وی در ادامه جذام را یک بیماری کاملا قابل درمان با منشأ عفونی معرفی کرد و گفت: میکروب جذام که یک باکتری میله‌ای شکل است ویژگی‌های خاص و جالبی دارد؛ بطور مثال دمای مناسب برای رشد آن ۳۰ تا ۳۳ درجه است و از آنجایی که دمای بدن انسان به صورت متعارف ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، میکروب بیشتر تمایل دارد بافت‌های سردتر بدن مانند پوست، اعصاب محیطی و راه‌های هوایی فوقانی را درگیر کند و به همین دلیل است که علائم اولیه بیماری نیز در همین بافت‌ها هویدا می‌شود.
بازه زمانی ۳ تا ۵ ساله برای بروز علایم جذام
وی با اشاره به دیر تکثیر بودن عامل این بیماری است، اظهار کرد: تکثیر یک میکروب جذام و تبدیل آن به دو میکروب حدود دو هفته زمان می‌برد و لذا از زمانی که باکتری جذام وارد بدن فرد می‌شود به طور متوسط سه تا پنج سال به طول می‌انجامد تا علایم بیماری ظاهر شود. از سوی دیگر میکروب‌های جذام برای زنده ماندن و تکثیر نیازمند حضور در داخل سلول‌های زنده بدن میزبان بوده و با خروج از بدن، در مدت زمان کوتاهی از بین می‌روند. به همین جهت بیماری جذام اگرچه در زمره بیماری‌های با منشأ عفونی قرار دارد، اما از کم سرایت‌ترین این بیماری‌ها محسوب می‌شود.
لکه های پوستی بدون آزار...
ناصحی با تاکید بر اینکه برخلاف تصورات اشتباه موجود، جذام همیشه با معلولیت و خورده شدن بینی یا انگشتان دست یا پا همراه نیست، گفت: عوارض و معلولیت‌های جذام زمانی اتفاق می‌افتد که بیماری بسیار دیرهنگام تشخیص داده شود. تظاهرات بالینی بیماری معمولا با یک یا چند لکه پوستی بدون آزار، که هیچ گونه درد، خارش و پوسته‌ریزی نداشته و تدریجا بروز می‌کنند، آغاز می‌شود. به همین خاطر این لکه‌ها غالبا مورد توجه واقع نمی‌شوند و حتی اگر در قسمت‌هایی از بدن بروز کرده باشند که در معرض دید فرد قرار ندارد، ممکن است فرد اصلا متوجه آن نشده و بیماری سال‌ها بعد و پس از بروز معلولیت‌های ناشی از تخریب اندام‌های محیطی تشخیص داده شود.
ایمنی اغلب انسانها نسبت به جذام
وی افزود: بر خلاف باور عمومی مبنی بر سرایت بالای بیماری جذام، ۹۰ تا ۹۵ درصد آحاد بشر هرگز جذام نمی‌گیرند، به عبارت دیگر اغلب انسانها نسبت به جذام ایمنی ذاتی دارند، به این معنا که حتی اگر میکروب این بیماری وارد بدن آنها شود، قادر به ایجاد بیماری نخواهد بود. مخزن بیماری، انسان است و در بیماری که به واسطه دیر تشخیص داده شدن جذام، دچار معلولیت شده است، بیماری جذام او را می‌توان با تجویز درمان به طور کامل برطرف کرد؛ ولی متأسفانه معلولیت ناشی از آن دیگر قابل بازگشت نیست. موضوعی که همواره مورد تاکید ما است توجه به این امر است که اگر فردی در گذشته جذام داشته و درمان کاملی دریافت کرده، اما معلولیت دارد، به هیچ عنوان نمی‌تواند عاملی برای سرایت به دیگران باشد.