رئيس مرکز تحقيقات ويروس‌شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي گفت: براي مقابله با ويروس‌هاي جهش‌يافته شايد فقط يک يا دو نوع واکسن فعلي در جهان موثر باشند.
عليرضا ناجي با اشاره به چرخش گونه‌هاي مختلف ويروس کرونا در دنيا، اظهار کرد: در چند ماه اخير چهار گونه متفاوت و جديد ويروس از خانواده کرونا ويروس‌ها در دنيا شناسايي شده است. وي با اشاره به اينکه اخيراً ژاپن يک سويه جديد از ويروس کرونا را در چهار مسافري که از برزيل وارد توکيو شده‌اند، شناسايي کرده است، افزود: کرونا ويروسي که اخيراً ديده شده با مدل‌هايي که در انگليس و آفريقا شناسايي شده متمايز است. رئيس مرکز تحقيقات ويروس‌شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي يادآور شد: تاکنون مشخص شده انواع جديد کرونا ويروس‌هاي انگليسي، آفريقاي جنوبي و برزيلي نسبت به سويه‌هاي شناسايي شده در اوايل همه‌گيري قابليت شيوع و گسترش بيشتري دارند.
گونه‌هاي مختلف کرونا خاستگاه خانوادگي
وي با بيان اينکه گونه‌هاي مختلف کرونا خاستگاه خانوادگي و خويشاوندي جداي از يکديگر دارند اظهار کرد: ممکن است اين گونه‌هاي جديد جهش‌هاي مشترکي داشته باشند ولي هر کدام جهش‌هاي خاص و ويژه خود را نيز دارند. استاد تمام ويروس شناسي پزشکي خاطرنشان کرد: مهمترين نوع ويروس جهش‌يافته کرونا 501.V2 نام دارد، اين ويروس براي نخستين بار ماه اکتبر در آفريقاي‌جنوبي شناسايي شد و پس از آن به چند کشور ديگر از جمله بريتانيا و فرانسه منتقل شد، قابليت انتشار بسيار بالا و عفونت‌زايي بيشتر از جمله ويژگي‌هاي اين گونه جديد است.
وي در ادامه با اشاره به گونه جهش‌يافته 501.v1 ويروس کرونا که اکنون VOC 202012/01 ناميده مي‌شود نيز توضيح داد: اين گونه جهش‌يافته نيز پس از شناسايي در جنوب انگليس به سرعت در سراسر انگلستان گسترش يافت و هم‌اکنون در بيش از 60 کشور سراسر جهان از جمله ايران شناسايي شده، قابليت انتشار بسيار بالا نيز يکي از مهمترين ويژگي‌هاي اين واريانت است.
بيماري‌زايي وخيم ويروس جهش‌يافته
ناجي با تاکيد بر اينکه به نظر مي‌رسد ويروس جهش‌يافته بريتانيايي بيماري‌زايي وخيم‌تري را ايجاد کرده خاطرنشان کرد: بيماري‌زايي در اين گونه جديد ويروس کرونا خصوصاً در گروه‌هاي سني پايين‌تر افزايش پيدا کرده است به شکلي که در ايران هم موج جديدي از بيماري در جوان‌ترها و افراد زير 20 سال مشاهده مي‌شود.
گونه جهش يافته کروناي آفريقاي جنوبي يکي ديگر از مواردي بود که وي به آن اشاره کرد و گفت: به طور کلي موج دوم کرونا در دنيا به اين واريانت مربوط مي‌شود به شکلي که علاوه بر تغييراتي که در موتاسيون 501.v1 اين گونه ايجاد شده، دو متاسيون ديگر نيز در ژن اسپايک اين ويروس تغيير کرده، که نتيجه مطالعات اوليه در مورد نوع جهش يافته ويروس کرونا در آفريقاي جنوبي نشان مي‌دهد اين گونه از نوع شناخته شده ساير ويروس‌هاي کرونا مسري‌تر است. ناجي، مهمترين تفاوت ژنتيکي کروناي آفريقاي‌جنوبي با بريتانيايي را حذفي در موقعيت 69 و 70 ويروس بريتانيايي عنوان کرد و افزود: در ويروس جهش‌يافته آفريقاي جنوبي اين حذف‌ها در پس زمينه ژن اسپايک ويروس ديده نمي‌شود.
مهمترين نگراني جامعه علمي
رئيس مرکز تحقيقات ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، مهمترين نگراني جامعه علمي و محققان را ميزان اثرگذاري واکسن‌هاي مقابله با کرونا ذکر کرد و هشدار داد: جهش‌هاي کرونا مي‌تواند برنامه‌هاي واکسيناسيون را تحت تأثير قرار داده و شرايط را پيچيده‌تر کند. وي با اشاره به اينکه تحقيقات جديد نشان مي‌دهد براي مقابله با ويروس کروناي جهش يافته آفريقاي جنوبي شايد يک يا دو نوع واکسن فعلي در جهان که کفايت ايمني‌زايي بالايي دارند مؤثر باشند و نياز مبرمي به طراحي و توليد واکسن‌هاي جديدتر وجود دارد توضيح داد:
به گفته پژوهشگران، بقيه واکسن‌ها که کفايت ايمني‌زايي پاييني دارند نمي‌توانند به راحتي در مقابل جهش‌هاي اين ويروس مقاومت لازم را در بدن افراد ايجاد کنند چرا که جهش‌هاي نوع جديد ويروس کوويد، معروف به 501Y.v2 يا B1351، مقاومت بسيار بالاتري نسبت به انواع غير جهش يافته ويروس کرونا در برابر آنتي بادي و پادتن‌ها خنثي کننده دارد. ناجي در ادامه از جهش تازه کرونا در بيمارستاني در باوارياي آلمان خبر داد و افزود: اين سويه جديد با کمک تست‌هاي کرونايي روي بيماران شناسايي شد و متخصصان در حال تحقيق و مطالعه درباره اين گونه جديد و به دنبال آن اثرگذاري و مقاومت ژنتيکي واکسن‌ها در برابر آن هستند.
هر چند ممکن است اطلاعات درستي درباره پايداري واکسن‌ها و ايمني حاصل از آن نداشته باشيم اما با توجه به امنيت و کم خطر بودن واکسن‌ها در مقايسه با عفونت‌هاي طبيعي ناشي از کرونا، همچنان اجراي برنامه واکسيناسيون يکي از مهمترين مواردي است که مي‌تواند ايمني در برابر کرونا را در بالاترين سطح محقق کند
نگراني درباره جهش‌هاي مختلف کرونا
رئيس مرکز تحقيقات ويروس‌شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با بيان اينکه نگراني درباره جهش‌هاي سوي هاي مختلف کرونا همچنان وجود دارد خاطرنشان کرد: کشف و شناسايي چندين گونه جهش‌يافته کرونا از جمله انگليسي، آفريقاي جنوبي و برزيلي، در جامعه بين‌المللي موجي از بيم و نگراني را درباره قدرت سرايت بيشتر و ابهاماتي پيرامون اثربخشي واکسن‌هاي توليد شده در مقابل اين گونه‌هاي جديد اين ويروس، برانگيخته است.
ناجي با اشاره به اينکه کاهش مقاومت پادتن‌ها مستقيماً اثربخشي واکسن‌ها را کاهش مي‌دهد تاکيد کرد: در حال حاضر شرکت‌هاي دارويي و واکسن سازي تحقيقات گسترده‌اي را در اين حوزه آغاز کرده‌اند. شرکت مدرنا با انجام آزمايشات لازم به اين نتيجه رسيده است که واکسن آنها کفايت 89 درصدي در برابر واريانت هاي جديد بريتانيايي را دارد.
اما به دليل هشدارهاي انجمن‌هاي علمي مبني بر شواهد کاهش 6 الي 8 برابري عملکرد بعضي از آنتي بادي‌هاي خنثي کننده در برابر سويه جديد آفريقاي جنوبي، دست به طراحي واکسن جديدي بر عليه واريانت‌هاي جديد زده که در حال حاضر در حال انجام کارآزمايي باليني آن به روش‌هاي کوتاه مدت و بلند مدت هستند. از طرفي ميزان اثر بخشي واکسن‌هاي جانسون- جانسون و آسترازنکا-آکسفورد در آفريقاي جنوبي در برابر واريانت آفريقاي جنوبي با کسب اطلاعات در بين جمعيتي بالغ بر 40 هزار نفر در آفريقاي جنوبي که قبلا در کارآزمايي باليني اين 2 کمپاني شرکت کرده بودند نيز آغاز شده است و اطلاعات آن در چند روز آينده به اطلاع عموم خواهد رسيد.
عفونت ما را در برابر کرونا ايمن نمي‌کند
رئيس مرکز تحقيقات ويروس‌شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، با اعلام اين مطلب که نتيجه تحقيقات گواه اين مهم است که ايمني جمعي ناشي از عفونت طبيعي کرونا نمي‌تواند تضميني براي کاهش بار بيماري باشد خاطرنشان کرد: به طور مثال به رغم همه‌گيري 76 درصدي کرونا در شهر مأنوس ايالت آمازون برزيل باز هم ويروس کوويد 19 به صورت لجام‌گسيخته‌اي در اين کشور در حال چرخش است و همچنان قرباني مي‌گيرد.
وي با بيان اينکه با عفونت طبيعي نمي‌توان جامعه را در برابر کرونا ايمن کرد افزود: سويه‌ها و جهش‌هاي شناسايي شده جديد کرونا در دنيا بر اين مهم تاکيد دارد که نمي‌توان به عفونت‌هاي طبيعي و به دنبال آن ايمني در برابر کرونا دل‌خوش کرد. رئيس مرکز تحقيقات ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، گفت: در واقع تمامي يافته‌ها درباره کرونا اين موضوع را گوشزد مي‌کند که بايد دولت‌ها و مردم اهتمام بيشتري به شروع برنامه واکسيناسيون و توجه بيشتر به موارد کنترلي و رعايت پروتکل‌ها داشته باشند. وي با بيان اينکه رسيدن جامعه به کاهش موارد ابتلا و به دنبال آن افول موارد مرگ‌و‌مير به دنبال عفونت‌هاي طبيعي سرابي بيش نيست برنامه‌ريزي براي اجراي طرح واکسيناسيون عمومي را خواستار شد.
تغييرات جديد در ساختار کرونا
ناجي گفت: چرخش و تغييرات جديدي که در ساختار ژنتيکي کرونا ايجاد مي‌شود مهر تأييدي به اين فرضيه است که به هر ميزان اجازه دهيم ويروس کوويد 19 در جمعيت بيشتري در گردش باشد به همان ميزان فرصت بيشتري براي تغيير در طبيعت خواهد داشت. وي يادآور شد: بيماري‌زايي بيشتر و جولان کرونا مي‌تواند برنامه‌هاي درماني و واکسيناسيون ما را بيش از پيش تحت تأثير قرار دهد.
ناجي با بيان اينکه مراجع ذي‌صلاح بهداشتي، دولت‌ها و کشورها بايد اهتمام بيشتري به تقويت زيرساخت‌هاي حرفه‌اي بهداشت داشته باشند خاطرنشان کرد: اين اهتمام دو جنبه دارد که يک بخش آن مردم هستند که بايد با رعايت بهداشت فردي و اجتماعي و عمل به توصيه‌ها و از طرف ديگر ايجاد فضاي مناسب در اجراي بهداشت اجتماعي توسط دولت، فرصت چرخش کرونا در جامعه کاهش دهند.
وي توجه به برنامه‌هاي درماني، افزايش حداکثري ميزان تست‌هاي اختصاصي کرونا، ايزولاسيون، شناسايي و قرنطينه کردن مبتلايان به کرونا و موارد تماس آنها را راهکار مناسبي براي کاهش بار بيماري در جامعه ذکر کرد و افزود: بايد به دنبال درمان‌هاي مؤثرتر و همچنين برنامه‌هاي مشخصي براي شناسايي و کنترل تردد مبتلايان به کوويد 19 در دستور کار باشد.
شروع برنامه واکسيناسيون
ناجي، شروع برنامه واکسيناسيون در سريع‌ترين زمان ممکن را براي کاهش آمار مبتلايان خواستار شد و افزود: هر چند ممکن است اطلاعات درستي درباره پايداري واکسن‌ها و ايمني حاصل از آن نداشته باشيم اما با توجه به امنيت و کم خطر بودن واکسن‌ها در مقايسه با عفونت‌هاي طبيعي ناشي از کرونا، همچنان اجراي برنامه واکسيناسيون يکي از مهمترين مواردي است که مي‌تواند ايمني در برابر کرونا را در بالاترين سطح محقق کند.
رئيس مرکز تحقيقات ويروس شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، با تاکيد بر اينکه اگر چنانچه روش‌هاي کنترلي با اهتمام بيشتر اعمال شود، چرخش ويروس به ميزان قابل توجهي کاهش خواهد يافت گفت: تنها اقدامات پيشگيرانه مي‌تواند مجال تغييرات ويروس‌ها را کاهش دهد. وي با اشاره به اينکه واريانت‌هاي مختلف کوويد 19 در کشورهايي شناسايي شده که ويروس آزادانه در حال چرخش است، تاکيد کرد: مقايسه آمارهاي ابتلاء به کرونا در کشورهايي نظير انگلستان، برزيل، آفريقا و آلمان زنگ خطر جهش ويروسي خارج از کنترل را به صدا در مي‌آورد.