به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مشکلات کم آبی و خشکسالی در جهان و به ویژه در ایران که یک سوم میانگین بارش جهان را دارد، مسأله‌ساز شده و در صورتی که راهکارهای درستی برای آن در نظر گرفته نشود، می‌تواند تهدیدی برای امنیت غذایی کشور باشد و تولید غذا را در آینده با مخاطراتی همراه سازد. بنابراین لازم است، ضمن بررسی چالش‌ها و مشکلات موجود راهکارهایی هم برای مقابله با این بحران در آینده داشته باشیم.
در این زمینه با اسکندر زند معاون سابق وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سابق سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت‌وگویی انجام دادیم.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، در پاسخ به اینکه راهکارهای مقابله با خشکسالی و کم‌آبی در کشور چیست، گفت: خشکسالی ایران از 2 هزار سال پیش تا الان بوده است و ایران در زمان ساسانیان کشور خشکی بوده و چند تا تدبیر در این زمینه انجام داده‌ایم؛ نخست اینکه قنات‌ها را ایجاد کردیم که بیلان آبی را ثابت نگه داشت.
معاون سابق وزیر جهاد کشاوزری افزود: کار دوم این بود که زندگی با آب سبز بوده و در حقیقت نوع زندگی عشایری در پاسخ به شرایط خشک کشور بوده است و کار سوم استفاده از الگوی غذایی کم آب‌بر بوده که هم گیاهان و هم حیوانات که مردم استفاده می‌کردند، کم‌آب‌بر بودند. آن زمان گاو هلشتاین نداشتیم، یا خیلی محصولات پر آب‌بر استفاده نمی‌کردیم.
رئیس سابق سازمان تات گفت: این مطالعه تاریخی به ما نشان می‌دهد که ما سازگاری با خشکی را در کشور طی سال‌های گذشته داشته‌ایم و در 50 سال اخیر ما با آمدن سدها، تکنولوژی، چاه‌های آب، موتور پمپ‌های آب همه اینها را فراموش کردیم و فکر کردیم که مشکل ما حل شده است و یک دفعه غفلت کردیم و این غفلت 50 ساله باعث شد که ما کلاً از ذخایر خودمان استفاده کنیم. بنابراین ما همان راهی را که پیشینیان ما انجام دادند، باید انجام دهیم، تاریخ مثل آینه بغل ماشین می‌ماند و باید عقب را نگاه کنیم تا خوب جلو برویم.
زند با بیان اینکه روش پیشینیان ما سازگاری با شرایط خشک بوده است و ما باید سازگاری با شرایط خشک را همچنان در اولویت قرار دهیم، گفت: باید به ازای هر مقدار بارندگی، خشکی و یا کم آبی که داریم، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و تکنولوژی در بخش کشاورزی و دانش در بخش کشاورزی را افزایش دهیم.
وی ادامه داد: کشاورزی گذشته ما آب مبنا بوده و زمین مبنا نبوده است. کشاورزی ما دانش مبنا بوده و منبع مبنا نبوده، بنابراین ما راهکارمان در آینده دانش‌بنیان کردن تکنولوژی و سرمایه‌گذاری بیشتر و سازگاری با شرایط است.
*آیا کشور وارد ترسالی شده است؟
از معاون سابق وزیر جهاد کشاورزی سوال شد که گفته می‌شود، خشکسالی‌های ایران بعد از 20 سال به اتمام رسیده و با توجه به اینکه فاز مثبت اقیانوس اطلس شمالی که پس از 20 سال آغاز شده کشور ما وارد دوره ترسالی شده است، گفت: آنچه که از اقلیم بلندمدت ما برمی‌آید، ما در کشور موج‌هایی از خشکسالی و موج‌هایی از ترسالی را داشتیم.
رئیس سابق سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی گفت: به نظر من باید آمارهایی که برخی مطرح می‌کنند و هم آمارهای موجود را داشته باشیم و منتظر پایداری این وضعیت برای حداقل چند سال آینده داشته باشیم تا بتوانیم قضاوت از ورود کشور به ترسالی را مطرح کنیم و من فکر می‌کنم، نیاز به مستندات بیشتری و زمان زیادی است تا وضعیت مشخص شود.
اخیرا «پروفسور اردکانی» از بنیانگذاران هواشناسی ایران اعلام کرد:«خشکسالی ایران بعد از ۲۰سال به اتمام رسید این خشک سالی که در سال ۱۳۷۷ به خاطر فاز مثبت اقیانوس اطلس شمالی آغاز و باعث شد که بادهای باران آور که از این اقیانوس وارد ایران می‌شود و دارای رطوبت و سرما بود، متوقف شود.
۲۰سالی بود که نیمه جنوبی از این بادهای مدیترانه ای محروم بود و بارانهای کمی که نصیب جنوب می شد، از دریای سرخ بود وگرنه در این ۲۰سال خیلی اندک باران مدیترانه‌ای داشتیم.
اما اکنون ۶ماهی هست که اقیانوس اطلس به شدت روند منفی را طی می‌کند نتیجه این روند ان است که امسال از اواسط فروردین هوای خنک نصیب ایران شده و تا اواسط خرداد هم ادامه داشت، به خاطر همین سرد شدن اقیانوس اطلس در غرب در این مدت بارانهای زیادی نصیب غرب ایران شد و در ادامه این روند امسال تابستان را هم با چند درجه خنک تر طی کرریم و در نیمه دوم تابستان هوا کامل خنک شد و در پاییز بارانهای بسیار زیادی نصیب ایران می شود که پاییز ایران به احتمال زیاد پدیده النینیو رقم خواهد خورد و اما زمستان بسیار سرد و پر بارشی در راه ایران است که در دهه شصت نظیر ان اتفاق افتاده است، بیشتر روزها صبح تا قبل از ظهر منطقه گرمسیری با یخبندان روبرو می شود و این روند پر بارشی ۲۰تا۴۰سال ادامه می یابد.»
* بر اساس یک تحقیق در دانشگاه مشهد ایران فعلا از مضرات خشکسالی تغییر اقلیم رنج می‌برد
وی در پاسخ به اینکه آیا امکانی وجود دارد که تغییر اقلیم باعث ترسالی در کشور شود، چون دو نگاه وجود دارد، اینکه تغییرات آب و هوایی و اقلیم می‌تواند برخی کشورها را با خشکسالی و برخی را با افزایش بارندگی مواجه کند، گفت: بله، درست است تغییر اقلیم در برخی مناطق باعث ایجاد خشکسالی و در برخی مناطق باعث ترسالی می‌شود.
زند در پاسخ به اینکه آیا تأثیر آن درباره ایران بررسی شده است، گفت: در ایران پروژه‌ای را در دانشگاه مشهد حدود 10 سال پیش شروع کردند و اثرات تغییر اقلیم در کشاورزی در 1400 را پیش‌بینی کردند و همکاری که من با آنها داشتم، برایندش این بود که به طور کلی کشور ما از تغییر اقلیم بیشتر از پیامدهای خشکسالی آن ضرر می‌بیند.
وی ادامه داد: این برآوردهای مدل‌سازی در دانشگاه مشهد انجام شده است، اما در برخی مناطق جهان شاهد هستیم که تغییر اقلیم آنها را به سمت ترسالی برده است. آنچه که مسلم است از پیامدهای تغییر اقلیم یکی حرکت‌های افراطی است که می‌بینیم مانند خشکسالی‌های شدید، ترسالی‌های شدید، طوفان‌های شدید، زلزله‌های شدید، نشست‌های شدید وقتی که این افراط‌گری‌ها را زیاد می‌بینید، یکی از پیامدهای تغییر اقلیم است، شاید خشکسالی‌ها و ترسالی‌های جدی هم یکی از اثرات تغییر اقلیم باشد.
وی در پاسخ به اینکه آیا این پیش‌بینی‌ها مربوط به گذشته یا زمان حال است یا اینکه پیش‌بینی از وضعیت آینده کشور است، گفت: این مدلسازی‌ها که در دانشگاه مشهد صورت گرفته، یک پیش‌بینی از وضعیت آینده کشور را به خاطر تغییر اقلیم مشخص کرده است.
این سوژه توسط مخاطبان فارس من پیشنهادداده شده و توسط خبرنگار فارس پیگیری شده است.
انتهای پیام/ب