گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس- مرضیه حسن‌پور؛ «معرفت و بصیرت در کنار علم‌آموزی و پژوهش» سال‌های سال در میان دانشجویان ایرانی نهادینه شده است.
همان‌طور که دانشجویان کشورمان در 16 آذر سال 32 ذات استکبارستیزی خود را نشان دادند، حالا این ویژگی ۶۵ ساله شده است و همچنان دانشجویان ما ۱۶ آذر را به عنوان روز استکبارستیزی در دانشگاه‌های کشور گرامی می‌دارند و دانشجویان در این روز برنامه‌های نمادین بسیاری در زمینه مقابله با استکبار در دانشگاه‌ها برگزار می‌کنند.
این روز، به یاد سه دانشجو (مصطفی بزرگ‌نیا و احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی) که هنگام اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا، در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۳۲ (حدود چهار ماه پس از کودتای ۲۸ مرداد همان سال) در دانشگاه تهران کشته شدند، گرامی داشته میشود.
پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، سازمان‌های سیاسی تشکیل دهنده جبهه ملی، برای دوره کوتاهی در یک ائتلاف ضعیف، تحت نام نهضت مقاومت ملی به مقاومت سیاسی دست زدند و تظاهرات‌ها و اعتصاب‌های پراکنده‌ای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، از جمله در تاریخ ۱۶ مهر و ۲۱ آبان، در اعتراض به محاکمه مصدق برگزار شد.
چند هفته پس از این وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا (که در زمان نخست‌وزیری مصدق قطع شده بود) از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون نایب ریاست جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد. این موضوع بهانه لازم برای اعتراضات را فراهم کرد و در ۱۶ آذر به سفارش نهضت مقاومت ملی، دانشجویان فعال به سخنرانی در کلاسها پرداختند و ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فرا گرفت.
نیروهای امنیتی در دانشکده فنی، اقدام به شلیک تیر کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده به نامهای احمد قندچی، آذر (مهدی) شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌نیا شد.
وقایع آذر ۱۳۳۲، نمایانگر واکنش دولت کودتا به فعالیتهای دانشجویی بود و به دنبال آن سرکوب نظام‌مند تمامی اشکال دیگر مخالفت‌ها، روی داد.
۱۶ آذر روز دانشجو نامیده شد و در واقع ۱۶ آذرماه به معیار خوبی برای ارزیابی میزان نفرت از حکومت استبدادی و توانایی و نفوذ مخالفان در بین روشنفکران، تبدیل شد.
به عقیده دانشجویان ایرانی، 16 آذر پرچمی بلند برای مبارزه با استبداد و نشانی برای تحقیر استعمار است تا دیگر احدی به خود اجازه ندهد از سر جهل یا وادادگی، بیگانه را بر جوان ایرانی مقدم بدارد.
امروز قدرت علمی و دفاعی دانشجویان و دانشگاهیان ایرانی چنان شکوه و اقتداری برای جامعه اسلامی به همراه داشته که دشمنان سرسخت نیز راهی جز کرنش و تعظیم در برابر این موفقیت بزرگ ندارند.
اما همین ذات استکبارستیزی و هویت ملی و مذهبی جوانان ایرانی نیز سبب شده تا برنامه‌های تهاجم فرهنگی دشمن نیز در کشور ما بیشتر اجرا شود و دانشجویان هم در نوک پیکان این تهاجم هستند که دانشگاه‌ها و در رأس آن وزارت علوم برای این موضوع نیز برنامه‌ریزی دارند تا در کنار تحصیل و پیشرفت علم و فناوری، هویت ملی و مذهبی دانشجویان کشورمان نیز حفظ و البته تقویت شود.
البته اجرای این برنامه‌ها نیاز به حمایت و توجه از سوی مسؤولان بالادستی دارد چرا که معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه‌ها به دلیل جنبه تربیتی و فرهنگ‌سازی که برای جامعه و کشور دارند باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرند.
این حوزه می‌تواند منش زندگی کردن برای حضور مؤثر در جامعه و در ورای آن ایجاد جامعه سرافراز و مقتدر را در دانشجویان شکوفا کند پس باید به این مهم توجه کرد.
برای اطلاع بیشتر از برنامه‌های دانشگاه‌ها در روز دانشجو و مسؤولیت این روزهای دانشجویان در برابر ملت ایران با غلامرضا غفاری معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم به گفت‌وگو نشستیم.
در متن گفت‌وگوی ما با غفاری می‌خوانید:
* آمار برنامه‌های روز دانشجو در دانشگاه‌ها
* ۱۶ آذر برگ ممتاز تاریخ دانشجویی است
* آزادیخواهی، عدالت و استقلال ۳ محور اصلی روز دانشجو است
* خوشبختانه امروز عِرق و هویت ملی و مذهبی در میان دانشجویان وضعیت مطلوب دارد
* توجه و حمایت از دانشگاه‌ها می‌تواند در ایجاد فضای بانشاط کمک کند
فارس: فردا ۱۶ آذر و روز دانشجوست که هر ساله دانشگاه‌ها این روز را گرامی می‌دارند، امسال دانشگاه‌ها برای گرامیداشت روز ۱۶ آذر چه برنامه‌هایی را در نظر دارند؟
غفاری: در ارتباط با روز دانشجو باید بگویم که هر ساله دانشگاه‌ها برای گرامیداشت ۱۶ آذر فعال هستند و تمام دانشگاه‌ها برنامه‌های خاصی دارند و تا دو روز گذشته که ما گزارش داشتیم درخواست‌های بسیاری برای برگزاری برنامه‌های متفاوت در روز دانشجو از سوی دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی به دانشگاه‌ها ارائه شده است.
تعداد این درخواست‌ها تا دو روز گذشته بیش از 351 برنامه بوده که دانشجویان برای برگزاری برنامه‌ها درخواست کردند و برای 340 مورد مجوز دریافت شده تا برنامه‌ها برگزار شود.
* محدودیتی برای برگزاری برنامه‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها وجود ندارد
فارس: علت اینکه آن تعداد انگشت شمار نتوانستند مجوز بگیرند چیست؟
غفاری: احتمالا نقصی در تقاضاها وجود داشته که شورای نظارت تشخیص داده به این برنامه‌ها مجوز داده نشود.
هیچ محدودیتی برای برگزاری برنامه در دانشگاه‌ها وجود ندارد و تشکل‌های اسلامی ـ سیاسی می‌توانند طبق اساسنامه و آیین‌نامه‌های موجود به دعوت مهمان و برگزاری برنامه بپردازند.
فارس: موضوع برنامه‌ها چیست؟
غفاری: عمدتاً در رابطه با روز 16 آذر و مسائل دانشگاه‌ها است که از سوی تشکل‌های مختلفی که در دانشگاه‌ها فعالیت دارند درخواست داده شده و در روز مورد نظر برگزار میشود.
* ۱۶ آذر برگ ممتاز تاریخ دانشجویی کشور است
فارس: سال ۳۲ دانشجویان کشور علیه استکبار قیام کردند و استکبارستیزی خود را نشان دادند، به نظر شما در مقطع فعلی دانشجویان چه مسؤولیتی در برابر ملت، نظام و کشور ایران دارند؟
غفاری: اساساً برنامه 16 آذر در راستای عدالتخواهی و به نوعی آزادیخواهی که در بین دانشجویان وجود دارد و اینکه استقلال کشور برایشان اهمیت دارد برگزار میشود.
در 16 آذر 32 بحث مبارزه با استکبار، حفظ استقلال کشور و آزادیخواهی از جمله مواردی بودند که دانشجویان را به جنبش واداشتند و به عنوان برگی از تاریخ ایران در دانشگاه‌ها به عنوان یک برگ ممتاز مطرح میشود و هر ساله دانشجویان در این ایام مطالبات آزادیخواهی، عدالت و استقلال کشور را به عنوان محورهای کلیدی در نظر دارند و طبیعتاً در هر دوره‌ای در کنار این سه بحث بخش‌های دیگری نیز مطرح میشود.
* خوشبختانه دانشجویان از نظر عِرق ملی و مذهبی در وضعیت مطلوبی هستند
فارس: شما و دیگر مسؤولان وزارت علوم همواره بر فضای با نشاط توأم با آرامش در دانشگاه‌ها تأکید داشته‌اید، دانشجویان چطور باید این فضا را به وجود بیاورند؟
غفاری: طبیعتاً فضای دانشگاه، فضایی است که از تنوع و تکثر قابل توجهی برخوردار است، دلیلش هم آن است که بهترین‌های یک جامعه در دانشگاه که محل حوزه دانش و مهارت‌آموزی و تجربه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی است، دور هم جمع شده‌اند و دانشجویان در کنار فعالیتهای آموزشی و پژوهشی همواره فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی را هم به عنوان اینکه هم بخش پویا و فعال و جوان جامعه هستند و هم در فضای دانشگاه قرار دارند انجام می‌دهند و مجموعه اینها قشر جوانی را در بر می‌گیرد که در قالب دانشجو بودن به عنوان یک قشر نخبه و قشری که مسائل و موضوعات اطراف خود را درگیر می‌کند و شعوری دارد آنها را به نوعی برمی‌انگیزاند تا به آنچه به عنوان مطلوب یک جامعه باید باشد را انجام دهند.
آنچه انتظار دارند این کمال مطلوب است البته با توجه به اینکه ما با طیف‌های مختلف در دانشگاه مواجهیم ممکن است تفاوت‌هایی را ببینیم اما شور و شعور و تحرک و نشاط در دانشگاه وجود دارد.
ممکن است اختلاف سلیقه‌هایی وجود داشته باشد که این وضعیت به نوعی سبب ایجاد فضای تحرک و پویایی در دانشگاه‌ها میشود.
| | مشارکت دانشجویان و مسئولیت گروهی دانشگاه‌ها نیز در عرصه‌های فرهنگی یک ضرورت به شمار می‌رود |
فارس: البته بعضی خانواده‌ها از اینکه فرزندشان در دانشگاه با تغییر هویت ملی و مذهبی مواجه شود، نگران هستند، این مساله به چه صورت قابل حل است؟
غفاری: بخشی از این مسأله به خود دانشگاه مربوط میشود که دانشگاه برنامه‌هایی را در این زمینه دارد.
البته خوشبختانه امروز عِرق و هویت ملی و مذهبی در میان دانشجویان وضعیت مطلوب دارد ولی طبیعتاً باید نهادها و مجموعه‌های مختلف نیز ورود کنند و بستر و خوراک لازم را در اختیار دانشجویان قرار دهد.
بخشی از آن هم به خانواده‌ها مربوط میشود که البته تغییر و تحولات نسلی هم در این زمینه بی تأثیر نیست چرا که دانشجویان مطلوب‌های دیگری را نسبت به گذشته برای خودشان تعریف می‌کنند و این مساله در طول تاریخ هم وجود داشته است.
خوشبختانه فعالیت‌ها و اقدامات قابل توجه و قابل قبولی در عرصه فرهنگی در دانشگاه‌های کشور انجام شده است، در واقع زمینه‌ها و بسترهای بسیار مناسبی برای دستیابی به اهداف و سیاست‌های فرهنگی وجود دارد که باید این اقدامات بسط بیشتری پیدا کند.
معتقدیم دانشگاه‌ها، سرمایه آفرین هستند و خود نیز دارای سرمایه‌هایی هستند که هر چه مورد توجه و حمایت بیشتری قرار بگیرند، می‌توانند در ایجاد فضای با نشاط و شاداب در دانشگاه‌ها کمک کننده باشند.
سرمایه‌های اجتماعی، اخلاقی و انسانی سه وجه اصلی دانشگاه به شمار می‌رود که تقویت آنها به دانشگاه نشاط می‌بخشد.
مشارکت دانشجویان و مسئولیت گروهی دانشگاه‌ها نیز در عرصه‌های فرهنگی یک ضرورت به شمار می‌رود و لازم است با ایجاد شرایط و بسترهای لازم امکان مشارکت دانشجویان در فعالیتهای فرهنگی را افزایش دهیم.
انتهای پیام/