ایرانیان شهره بوده‌اند به سنت‌های زیبا و آیین‌های مفهومی، رسومی که یلدا یکی از تاریخی‌ترین آن بشمار می‌رود.
اما انگار امسال این رسم شیرین و دیرینه در معرض برخی مشکلات و سوء استفاده‌ها قرار گرفته تا مسائل مالی بر این سنت دیرینه سایه افکند.
ماجرا از ارز شروع شد، از دلالانی که با اقتصاد ملی و زندگی مردم بازی کردند، از بازارهایی که گاها کنترلش سخت می‌شود و در نهایت داستان به آخر نزدیک شد و با حذف دلالان، اقدامات قوای مختلف و حتی مجازات و اعدام سلطان سکه روزهای آرام بازار برای مردم و دولت پیش بینی می‌شد.
تا اینکه رفته رفته به شب یلدا نزدیک می شویم و التهاب دیگری بازار را در بر می گیرد، امروز دیگر ارز، برجام، تحریم، ترامپ و دهها واژه تکراری دیگر نقل محافل نیست، امروز 'پسته' در محاورات روزمره مردم حرف اول را می زند و همه جا سخن از این خوشمزه به ظاهر دست نیافتنی است.
از دوران کودکی یاد گرفته ایم 'یلدا' را با آجیل های خوشمزه سپری کنیم، آنقدر خوب یاد گرفته ایم که انگار بلد نیستیم 'یلدا' ی بی آجیل را تجربه کنیم، بگذریم از اینکه اعتقاد به سنت آجیل خوران در شب یلدا تا چه اندازه درست و ضروری است چرا که برخی همچنان پایبند به سنت ها هستند و بدون شک نباید نظر شخصی افراد در این مورد را زیر سوال برد.
اما آنهایی که به آجیل شب یلدا اعتقاد دارند دو دسته هستند: دارا و ندار. تکلیف گروه اول مشخص است و دسته دوم نیز این روزها در تب و تاب قیمت گیری و پیگیری نمایشگاههای یلدا هستند که البته برخی از این نمایشگاهها هم نه از نظر قیمت و نه کیفیت چنگی به دل نمی زند.
مساله مهم در خصوص چگونگی نظارت و کنترل بازار است، بازاری که در لرستان برای بیش از ۶۰ هزار واحد صنفی اش تنها ۵۰ بازرس فعالیت می‌کنند.
بدون شک اقدامات دولتی و قضایی برای برخورد با متخلفان و سودجویان لازم و ضروری است، اما خود مردم تا چه اندازه بازرس بازار هستند، خریداران تا چه میزان در مقابل گرانفروشی‌ها مقاومت کرده و کمیپین های متعدد 'نمی‌خریم' را در عمل اجرایی کرده‌اند.
بسیاری معتقدند مردم نقش مهمی در کنترل بازار دارند چرا که امروز در حالیکه برخی فروشندگان از جمله عرضه کنندگان آجیل، قیمت های سرسام آور را برای سودجویی های خود اعمال می کنند می توان با خرید نکردن از آنان تا حدودی از دامن زدن به افزایش قیمت‌ها جلوگیری کرد.
متاسفانه هستند فروشندگانی که انصاف را در لابلای آجیل می فروشند و تنها به فکر انباشت سود خود هستند، سودی که با خالی شدن جیب اقشار مختلف، جیب های بی سر و ته آنان را سنگین تر می‌کند.
در توجیه عدم یکسانی قیمت و بالا بودن نرخ آجیل گفته می شود فقط کالاهای اساسی نرخ مصوب دارند که از طریق شبکه و مجازی معینی عرضه می شوند و قیمت مابقی اقلام از جمله آجیل و پسته نیز تابع عرضه و تقاضا است و با توجه به قیمت های فاکتور خرید بررسی می شوند.
به نظر می رسد بازار گرم دسرهای رنگین و ژله های انار شب یلدا هم نتوانسته از اصرار برخی برای نخریدن و یا دست کم خرید معقولانه آجیل بکاهد و این مغزهای خوراکی همچنان پیشتاز پذیرایی های شب یلدا هستند.
یلدای امسال هم با پسته و آجیل یا بدون آن می گذرد اما باید دید تا چه اندازه مردم می توانند در مقابل سودجویان مقاومت کرده و دست کم از برخی فروشندگان که نرخ های غیرواقعی دارند و تنها هنر آنان جلب مشتری با ویترین‌های رنگین و مغازه های سرشار از لوستر است، کمتر خرید کنند.
البته دولت و مردم باید به نحوی رفتار کرده و آنچنان در این مورد تصمیم گیری کنند تا ۲ ماه دیگر که به خریدهای نوروزی نزدیک می شویم باز هم بازار دلالان و سودجویان داغ نشود، بازاری که انگار عده‌ای عادت کرده‌اند قیمت‌ها را با افزایش تقاضا بالا ببرند.
رفتار عمومی مردم در این برهه بسیار مهم است، چرا که در صورت بها دادن به افزایش غیرقانونی نرخ‌ها و خرید به هر قیمتی، راه برای سودجویی‌های بیشتر باز می شود و چرخ بازار را بر وفق مراد سودجویان خواهد چرخاند.