عطر نان تنوری، چای هیزمی، دوشیدن شیر از گاو و گوسفند، پوشیدن چوخا و شولا، نشستن روی جاجیم و نمد محلی جادوی اقامت در واحدهای بومگردی است اگرچه این واحدها در مقابل هتل‌ها، بی‌ستاره هستند.
کافی است به‌جای سفر به شمال و اقامت در هتل و مهمانسرا تصمیم بگیرد به روستا سفر کنید و ماندن در واحدهای بومگردی را تجربه کنید. خانه‌های کاه‌گلی با سقف‌های چوبی، پنجره‌هایی رو به جنگل و کوهستان و کومه‌های چوبی و خشتی که یادگاری از زندگی پیشینیان است.
در این اقامتگاه‌ها علاوه بر اسکان، با غذاهای محلی همان منطقه از شما پذیرایی می‌شود، زمان پختن نان محلی یا دوشیدن شیر محلی می‌توانید حضور داشته باشید و در صورت تمایل خودتان تجربه کنید، گشت در مسیرهای طبیعت‌گردی در اطراف منطقه می‌تواند یکی از تجربیات جالب در پاییز و حتی در زمستان باشد.
۱۰۰ واحد بومگردی در گوشه و کنار مازندران فعال شده است و روستائیان مهربان مازندران، به رقابت با هتل‌های مدرن آمده‌اند و قرار گذاشته‌اند با نان محلی، پیاله‌های عسل، ماست و سرشیر و کره و مربا و... پذیرای روستاگردها باشند.
سفره‌های رنگینشان را پهن کرده‌اند تا گردشگران نگران طعم و مزه‌ای نباشند و بی‌تردید «بادمجان قلیه»، «انار دون»، «آش‌ترش»، «آش دوغ»، «نازخاتون»، «هلی غورو» خوشمزه است. آن‌ها «چادرشب»، «چوخا»، «شولا»، «کوشیر»، «جاجیم»، جوراب و کلاه پشمی، شمد و سبدهای چوبی، زنبیل‌های حصیری، نمد، کوزه و ظروف سفالی را آماده کرده‌اند تا انتخاب کنید و به سوغات ببرید.
عباسی مدیر یک مجموعه بومگردی در حوالی ساری می‌گوید: از زمانی که فعالیت خود را آغاز کردم برای من مهم جذب مسافر و گردشگر توسط مجموعه نبوده است بلکه معتقدم هدف باید حضور گردشگر در مازندران و منطقه باشد تا اقتصاد مازندران رشد کند.
به باور وی، در بومگردی نباید در ساختار طبیعت تغییری ایجاد کرد، خوشبختانه راه‌اندازی مجموعه ما سبب شد در دیگر مناطق استان نظیر رامسر چند نفر این کار را انجام دهند، البته باید در نظر داشت عده‌ای هم با فرصت‌طلبی، اماکن خود را اقامتگاه بومگردی جا می‌زنند، درحالی‌که شرایط لازم را ندارند. البته باید در نظر داشت عده ایی هم با فرصت طلبی، اماکن خود را اقامتگاه بومگردی جا می زنند، در حالی که شرایط لازم را ندارند
کلچال در غرب مازندران و شهرستان تنکابن نیز به همت جوانی به نام کامران گلیج احیاشده و نامش را از مکانی که در قدیم به‌وسیله سه سنگ ساخته می‌شد و در وسط سنگ‌ها زغال یا هیزم ریخته و بر روی آن غذا می‌پختند، به ودیعه گرفته است.
وی می‌گوید: این مکان از پدربزرگم به ما به ارث رسیده است، با مشورت خانواده خانه قدیمی پدربزرگ را احیاء و این واحد بوم گردی را ایجاد کردم و در حال حاضر ۶ نفر در این واحد مشغول به کار هستیم و روستاییان نیز محصولات تولیدی خود را در این مکان بفروش می‌رسانند.
این جوان از این کار بسیار رضایت دارد و روستائیان را تشویق می‌کند تا با احیای خانه‌های قدیمشان، به اقتصاد خانوار و روستایشان کمک کنند و در قالب بومگردی به گردشگرانی که به کلچال می‌آیند، فرهنگ، صنایع‌دستی، آداب و پوشش و زیبایی‌های طبیعت را نشان دهند.
تب بومگردی و ایجاد واحدهای بومگردی در مازندران رو به رشد است و اعتقاد متولیان میراث فرهنگی، آموزش دهیاران و آگاه‌سازی آن‌ها در خصوص ضرورت گرفتن پروانه یکی از دلایل افزایش تعداد اقامتگاه‌های بومگردی دارای پروانه است.
مهران حسنی معاون میراث فرهنگی مازندران با بیان اینکه در سال‌های اخیر ذائقه گردشگران ورودی به مازندران از دریا و جنگل به سمت گردشگری روستایی تغییر کرده است، ادامه می‌دهد: از طریق فعالیت‌های بوم گردی، غذاهای محلی، نوشیدنی‌ها، سفره‌آرایی بومی، صنایع‌دستی، آداب‌ورسوم و آیین‌ها، موسیقی و فرهنگ فولکلوریک مناطق به نمایش گذاشته می‌شود.
به گفته وی، از حدود سه هزار روستا در مازندران بیش از نیمی از آن‌ها قابلیت گردشگری و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی را دارند و تفویض اختیار صدور مجوزهای بوم گردی به دهیاران و بخشداری‌ها به توسعه این واحدها کمک زیادی خواهد کرد.
حسنی می‌گوید: ایجاد واحدهای بوم گردی در روستاها، علاوه بر حفظ بافت تاریخی و سنتی روستاها، باعث اشتغال‌زایی جوانان، افزایش حضور گردشگری و درآمد پایدار در روستاهای استان خواهد شد.
مهرماه امسال هفت مجموعه بومگردی در شهرستان‌های نکا، سوادکوه، تنکابن و سوادکوه شمالی به لیست تأسیسات گردشگری استان اضافه شد و با افتتاح این هفت مجموعه تعداد تأسیسات بومگردی در مازندران به ۹۰ مجموعه رسیده است.
سیف‌الله فرزانه مدیرکل میراث فرهنگی مازندران می‌گوید: بوم گردی یا گردشگری در اقامتگاه‌های سنتی، شکلی جدید از صنعت گردشگری رواج یافته در کشورمان است که در آن افراد به‌جای حضور در هتل‌های گران‌قیمت و اماکن شلوغ راهی اماکن سنتی و کم‌هزینه‌تر و درعین‌حال آرامش‌بخش می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: خانه‌هایی که برای این طرح انتخاب می‌شوند به‌صورت عمده دارای بافت کاملاً سنتی، بدون هرگونه امکانات و لوازم جدید، برخوردار از بخاری‌های هیزمی، سماورهای نفتی، کرسی، بشقاب‌های چوبی و همه ابزار قدیمی هستند تا همان فضا و شرایط سنتی زندگی سبک قدیمی برای گردشگران بوم‌گرد تداعی شود.
به تأکید وی، باید در برخورد میان گردشگران و بومیان منطقه دقت شود تا سنت بومی دستخوش تغییرات نشود.
امروزه ذائقه گردشگر به‌جای اقامت در هتل‌های چند ستاره به سمت زندگی در کنار روستائیان و مکان‌های قدیمی متمایل شده است و این اقامتگاه‌های بوم گردی ظرفیت و فرصتی طلایی برای استان‌هایی مانند مازندران است تا جاذبه‌های طبیعی و بکر خود را به همگان بشناسانند؛ اما رسیدن به این هدف‌ها مستلزم زیرساخت‌های بیشتر است.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای بومگردی نوع تأثیرشان بر محیط‌زیست است. ازآنجایی‌که اقامتگاه‌ها منطبق بر معماری سنتی منطقه ساخته می‌شوند با داشتن کمترین تأثیر مخرب زیست‌محیطی کاملاً در راستای رابطه صحیح با طبیعت ساخته می‌شوند.