خبرگزاری فارس، گروه اجتماعی: مجید سجادی‌پناه استاد دانشگاه طی یادداشتی به نقد کاهش توسعه در قبال افزایش بودجه پرداخت که در ادامه به آن می‌پردازیم.

سرانجام بودجه با لحاظ کردن  سه فاکتور تحریم ، اشتغال و بهبود فضای کسب و کار تصحیح و با رقم ۴۰۷ هزار میلیارد تومان تقدیم مجلس شد، گفت:  تحقق درآمدهای پیش بینی شده در آن،  به خصوص ۱۵۷ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی به دلیل ورود به یک رکود عمیق در سال آتی، که به زودی گریبان مالیات دهندگان را  رها نخواهد کرد  و همچنین تحقق ۱۴۹ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی، که  هم به لحاظ قیمت و هم به لحاظ میزان فروش متأثر از تحریم های گسترده است، با رفع معافیت های خریداران نفتی توسط امریکا در سال آینده تشدید خواهد شد و امکان پذیر  بودن آنها را  در هاله ای از ابهام فرو می برد.

صرف نظر از این بیش‌برآوردها که همیشه جوازی بوده است، برای تثبیت شدن هزینه های جاری دولت،  این نکته قابل تأمل است که بودجه امسال نسبت به سال ۹۰ که بالغ بر ۸۲  هزار میلیارد تومان بوده به بیش از ۵ برابر افزایش یافته است و این مورد نیازمند پاسخ  اساسی است که  آیا هم‌تراز با این رشد بودجه ،  «توسعه» نیز در این کشور  پنج برابر شده است یا خیر؟!  که حتما پاسخ به این سوال منفی است. 

فربه شدن دولت به این میزان،  نه تنها مغایر اصل ۴۴ یعنی کوچک سازی دولت بوده است ، بلکه باعث شده است هر ایرانی ۵ میلیون تومان سالانه  بابت مخارج دولت از جیب خود پرداخت کند (بودجه پیشنهادی تقسیم بر جمعیت) و این همان مهر تأییدی است که بر پیشانی  «گران اداره کردن کشور» ضرب می‌شود. 

امروز عددی معادل هشت و نیم میلیون نفر (کارکنان ، بازنشستگان و مستمر بگیران ) بر سر سفره این بودجه نشسته و ارتزاق می کنند و این در کنار بودجه دفاعی ، بهداشتی و سلامت چیزی معادل ۸۰ درصد کل بودجه جاری کشور را می‌بلعد و هرگونه توصیه به صرفه جویی در این «هزینه های اجباری» که بعضاً هر ساله با کمبود اعتبار نیز مواجه می شوند، کاملا  بی معنا است.

به نظر می‌رسد صرفه جویی، همان طوری که در عرصه کشاورزی با اصلاح «الگوی مصرف» ممکن می شود ولی فائو سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، به تازگی اعلام کرده بود که ایرانی‌ها در مصرف محصولات کشاورزی خود،  ۳۵ درصد ضایعات دارند و این به معنی دور ریختن غذا برای  ۹ میلیون نفر انسان گرسنه است. با همان سیاق نیز می توان ادعا کرد که صرفه جویی در  نظام اداری  با «اصلاح الگوی کار» که همان افزایش بهره‌وری است ممکن خواهد بود.

به روایت مرکز آمار ایران هر شاغل ایرانی کمتر از سه ساعت کار می‌کند و ادامه این روند هرگز باعث نمی‌شود که ۳۳ درصد بهره‌وری که به عنوان مهم‌ترین منبع داخلی برای پیشران «رشد اقتصادی ۸ درصدی» کشور در نظر گرفته شده است، محقق شود.  بهره وری حلقه مفقوده بودجه سال ۹۸ است که باید روح آن در تهیه و تصویب اش تماماً قد، حضور داشته باشد.

این عنصر کمیاب (بهره وری) صرفا از معدن آموزش مدیران و کارکنان کشور قابل استخراج است. زیرا وجود  بیش از ۵۰ درصد یقه سفید در بدنه دولت به هیچ وجه امکان حمل این بار سنگین امانت را (خدمتگزاری به این مردم شریف)  به او نمی‌دهد. و بخش خصوصی ۱۳ درصدی هم  به اندازه ای قدر‌ت‌مند نیست که بتواند خلأ حضور چنین دولت بزرگی را به خوبی  پر کند.

۸۱ هزار پروژه عمرانی در استان ها و بیش از ۶  هزار پروژه  ملی که تکمیل آنها بیش از ۲۰ سال زمان خواهد برد نیز محتاج نگاه مدیران توسعه یافته است  و هر سالی که این پروژها  دیرتر افتتاح می‌شوند ، نه تنها  ۱۲ درصد  هزینه تمام شده آنها افزایش می یابد، بلکه ۲میلیون نفر افرادی که در آنها  شاغل هستند را نیز سردرگم می‌کند. زیرا آنها هر ساله  با چشمان خود نظاره گر این واقعیت هستند که آنچه در مقابل کسر بودجه جاری این کشور ذبح شرعی می‌شود، همان بودجه عمرانی است و این مجموعه عظیم به دلیل فقر مهارت مدیران دولتی در آستانه بیکار شدند.

چشم برهم گذاشتن دولت در مقابل بهره وری و توسل به نظام بانکی برای تامین منابع داخلی، قطعا بدهی های او را از ۲۵۰ هزارمیلیارد تومان فعلی فراتر خواهد برد و نرخ سود مترتب بر آن نیز هر ساله گلوی او را بیشتر می‌فشارد و دولت نباید به فروش اوراق داخلی نیز دل ببندد زیرا تجربه نشان داده است آن نیز در نهایت نصیب بانک‌ها خواهد شد. بنابراین  کم‌هزینه‌ترین راه همان افزایش بهره‌وری است.

برنامه ششم توسعه  نیازمند تربیت ۲۰۰ هزار مدیر دولتی در سطح پایه ، میانی و ارشد بود که باید سخت‌گیرانه به آموزش سپرده می‌شدند ولی مأسفانه این مهم به دست فراموشی سپرده شده است؛ به گونه‌ای که امروز قادر نیستیم سهم بهره‌وری مجموعه های آن مدیران را در بودجه کل کشور شاهد باشیم، مگر نه این است که این بودجه معادل یک پنجم برنامه ششم توسعه است.

اشکالی ندارد ۳ سال دیگر تا پایان برنامه زمان داریم؛ به شرط آنکه همین امروز اقدام کنیم تا مشمول این جمله قیصر امین پور نشویم که  «خیلی زود دیر می شود».

خدایش بیامرزد.

انتهای پیام/