به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، سال ۲۰۱۸ میلادی، سالی پر تلاطم و پر حادثه برای جهان بود و در این میان قاره آسیا هم از این قاعده مستثنا نبود؛ در همین راستا سفر‌ها و رایزنی‌های بسیاری بین ایران و این کشورها انجام گرفت. از تعیین کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر تا نشست‌های آستانه برای باز گرداندن صلح و ثبات به کشور سوریه، همه از جمله اتفاقاتی است که در سال ۲۰۱۸ در آسیا اتفاق افتادند که دستگاه دیپلماسی ایران هم به نوعی در آن دخیل بود، در ادامه تعدادی از اتفاقات مهم سال گذشته آورده شده است.
تکلیف سهم ایران از دریای خزر چه شد؟
شاید از مهم‌ترین موضوعاتی که امسال مطرح شد، سهم ایران از دریای خزر بود که در این رابطه نظرات متفاوت زیادی وجود داشت؛ برخی با استناد به قرارداد بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی مبنی بر ۵۰- ۵۰ بودن سهم دو طرف از خزر، اعتقاد داشتند نصف دریای خزر سهم ایران است و مابقی باید بین ۴ کشوری که پس از فروپاشی شوروی بوجود آمده‌اند تقسیم شود و اظهار می‌کردند که شوروی دچار فروپاشی و تجزیه شده، بنابراین ۵۰ درصد سهم این کشور باید بین ۴ کشور جدید تقسیم شود. در مقابل عده‌ای هم این امر را قبول نداشته و اظهار می‌کنند سهم ایران در هیچ زمانی نصف دریای خزر نبوده و طلب کردن این مقدار از دریای خزر غیر ممکن است، زیرا وارد آب‌های سرزمینی کشورهای دیگر می‌شویم. در همین راستا و برای بررسی این موضوعات، امسال نشست‌هایی برای تعیین کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر تشکیل شد که آخرین آن در شهر آکتائو قزاقستان با شرکت کشورهای ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان برگزار شد. اما در نهایت پس از نشست ظریف اعلام کرد نه در گذشته سهم ایران ۵۰% بوده و نه امروزه ۱۱% است و اعلام کرد سهم ایران از این دریاچه در آینده اعلام خواهد شد؛ همچنین در مورد بهره برداری از منابع این دریاچه هم قرار بر این شد منابع مشترک یا مورد اختلاف کشورها، اصل بر این باشد که دو یا سه کشور ذینفع در این خصوص با یک‌دیگر توافق و نسبت به بهره برداری از منابع نفتی اقدام کنند و البته اظهار کرد تنها سهم روسیه و قزاقستان مشخص شده و برای سایر کشورها هنوز سهمی تعیین نشده است.
نشست‌های «آستانه»، در آستانه صلح سوریه
هشت سال از آغاز جنگ داخلی سوریه گذشته است و در این مدت، نشست‌های مختلفی برای بازگرداندن صلح، ثبات و امنیت به این کشور انجام شده که یکی از آنها نشست آستانه است. در این نشست ۳ کشور ایران، روسیه و ترکیه شرکت می‌کنند و تا کنون در شهرها و کشورهای مختلفی مانند سوچی روسیه، آستانه قزاقستان، تهران، ژنو سوئیس و... در سطوح کارشناسان، ورزاء امور خارجه و سران کشورها برگزار شده است. به عقیده برخی کارشناسان این نشست، موثرترین اقدام جهانی در راستای برقراری صلح در سوریه بوده است. جابری‌انصاری دستیار ویژه ظریف در رابطه با اقداماتی که در نشست آستانه انجام گرفته، اظهار کرد: یکی از کار‌هایی که در این روند انجام شد، ایجاد مناطق کاهش تنش در مناطق تمرکز عمده جمعیتی سوریه بود و عملا بدون اینکه رویارویی با تروریسم خاتمه یابد که تا امروز ادامه پیدا کرده و تا پایان بحران سوریه ادامه خواهد یافت، تلفات انسانی را در نبرد‌های جاری کاهش داد.
روسای جمهور سه کشور ایران، روسیه و ترکیه برای نخستین بار در آذر ۱۳۹۶ در چارچوب روند آستانه در سوچی روسیه گردهم آمدند و سپس در فروردین ۱۳۹۷ در آنکارا این نشست را برگزار کردند. سومین نشست در سطح سران نیز در شهریور ماه امسال در تهران با محوریت ادلب برگزار شد. به گفته جابری انصاری، ادلب از مناطق باقیمانده چهارگانه کاهش تنش است. ادلب که استانی است در شمال سوریه، از این حیث حائز اهمیت است که تروریست‌هایی که از مناطق دیگر سوریه رانده شده بودند، در ادلب جمع شده‌اند.
در آخرین نشست آستانه که در قزاقستان ۷ دی ماه برگزار شد، نماینده‌های ایران، روسیه، ترکیه و نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه حضور داشتند که با محوریت تدوین قانون اساسی جدید سوریه برگزار شده بود اما در نهایت قرار شد پایان کار به سال جدید موکول شود. در این نشست نماینده ایران، دستیار ویژه وزیر امور خارجه کشورمان، حسین جابری انصاری بود. تا کنون ۱۱ نشست تحت عنوان آستانه برگزار شده است.
چالش‌های ایرانیان مقیم گرجستان، از شایعه تا واقعیت
شاید بتوان عنوان عجیب‌ترین و بحث برانگیز‌ترین اتفاق سال را به رفتار پلیس‌های مرز زمینی گرجستان و فرودگاه تفلیس این کشور با اتباع ایرانی داد! در آبان ماه سال ۱۳۸۹ قرارداد لغو روادید بین ایران و گرجستان به امضاء رسید. از آن زمان تا کنون ایرانیان زیادی برای ثبت شرکت، زندگی، تحصیل و یا تفریح به این کشور سفر می‌کردند. اما اخیرا خبرهایی مبنی بر بدرفتاری، دیپورت و یا ریجکت اتباع ایرانی از گرجستان به گوش رسید. بعلاوه، ایرانیانی هم که در آنجا زندگی می‌کنند گلایه کردند که با وجود یک دهه اقامت، زندگی و تحصیل در آن کشور اقامتشان دائمی نشده و یا از تمدید اقامت برخی از آنها با بهانه‌های مختلفی امتناع شده. آذر ماه گذشته، عده‌ای از ایرانیان مقابل سفارت گرجستان در تهران تجمع کرده و به وضعیتشان اعتراض کردند که سفیر این کشور به میان آنها آمد و وعده داد که وضعیت را پیگیری خواهد کرد؛ در این میان برخی اظهار می‌کردند بهانه‌ی نیروهای امنیتی برای ممانعت از ورود ایرانیان، ناقص بودن مدارکشان است ولی به گفته مسافرین این ادعا صحت ندارد؛ حتی در این میان خانمی حدودا ۳۵ ساله بود گه به گفته خود، بیش از ۲۰ ساعت در فرودگاه تفلیس بازداشت بوده و مورد ضرب و شتم و تزریق قرار گرفته بوده است. پس از این اتفاقات بهرام قاسمی سخنگو دستگاه دیپلماسی کشورمان از ایرانیان خواست تا ارائه ضمانت دولت گرجستان از سفر‌های غیر ضروری به این کشور خودداری کنند و پس از آن و با پیگیری وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سفارت کشورمان در تفلیس، بنا شد تا قرارداد لغو روادید بین دو کشور بازنگری و تکمیل شود که در ۴ دی ماه این جلسه با حضور سیدجواد قوام‌شهیدی سفیر کشورمان در تفلیس، برگزار شد. در این نشست بنا شد تا مقامات ایرانی به همراه همکاران گرجستانی برای افزایش آگاهی مسافران ایرانی درباره مقررات تردد از مرز گرجستان، فعالیت اقتصادی و تحصیل در این کشور تلاش بیشتری بکنند.
ایران و آسیا، در سال ۲۰۱۸
بی شک ۲۰۱۸ میلادی سالی پر حادثه بود، از جنگ یمن و سوریه در خاورمیانه تا خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک؛ اما در این گزارش تلاش شد ۳ مورد از مهم‌ترین اتفاقاتی که بین ایران و آسیا افتاد را بیاوریم. در نهایت سرنوشت دو مورد اول یعنی رژیم حقوقی دریای خزر و سهم ایران پس از ۲۶ سال همچنان نامشخص مانده و تکلیف آن به آینده موکول شد. در مورد صلح سوریه هم با وجود اینکه نتیجه قطعی گرفته نشد، اما این کشور با افقی روشن به استقبال سال جدید رفت؛ محمدرضا رئوف شیبانی سفیر سابقمان در سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار خوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اوضاع سوریه اظهار کرد: سوریه یک بحران پیچیده و چند وجهی را در هفت سال گذشته تجربه کرده است، اما در شرایط فعلی دولت و ارتش سوریه نزدیک به ۷۰ درصد از خاک کشورشان را از دست تروریست‌ها خارج کرده و موفق شده‌اند سیطره امنیتی خود را بر این مناطق حاکم کنند. البته در شرایط میدانی ۳ یا ۴ موضوع همچنان به عنوان عوامل استمرار بحران وجود دارد؛ یکی از آنها منطقه ادلب است که تنها استان باقیمانده در اختیار گروه‌های تروریستی و معارضین مسلح سوری محسوب می‌شود. حال گفته می‌شود که قرار است در یک الی دو هفته نخست امسال مذاکرات آستانه از سر گرفته شود تا هر چه زودتر سوریه به صلح و ثبات برسد.
گزارش از رهادخت رستگار
انتهای پیام/