فریدون شعبانی اجرای طرح‌های تحولی آموزش و پرورش را نیازمند اقدامات اساسی و بنیادی برشمرد و اظهار کرد: در گام نخست نیازمند تعلیم، پروراندن و همچنین به روز کردن معلمان در راستای اجرای چنین طرح هایی هستیم که این وظیفه به ‌عهده دانشگاه فرهنگیان و موسسات آموزش عالی است.

وی با معرفی گام های بعدی در نیل به طرح تحول یادآور شد: استفاده از نیروهای جوان، خلاق و با انگیزه به جای به کارگیری و دعوت از افراد بازنشسته و همچنین اتخاذ تمهیدات اصولی در حوزه تالیف و تدوین کتب کمک درسی و آموزشی، می تواند به تحکیم و تقویت طرح تحول بیفزاید.

مزیت طرح مهارت یادگیری به جای مشق شب

شعبانی، جایگزینی مهارت و یادگیری به جای مشق و تکالیف شب را مفید توصیف و خاطرنشان کرد: در این طرح بخشی از فعالیت های یادگیری به صورت تمرینی در جهت آموزش و یادگیری مهارت های اساسی نظیر خواندن، نوشتن، دانش ریاضی، مشاهده کردن، سخن گفتن، گزارش دادن و غیره در کلاس درس یا محیط مدرسه در تعامل معلم و دانش آموز انجام می شود.

این کارشناس آموزش ابتدایی با تشریح وظایف معلمان در این طرح تصریح کرد: معلم در زمان رسمی کلاس، پس از آموزش و شناسایی دشواری های یادگیری دانش آموزان، تکالیفی را جهت تثبیت و تعمیق یادگیری تعیین کرده و بخشی را نیز در قالب تکالیف مهارت محور که مرتبط با مهارت های مورد نیاز محیط واقعی زندگی در خارج از کلاس درس است به دانش آموزان ارائه می‌کند.

این محقق و پژوهشگر حوزه آموزش، ضمن تاکید بر رتبه بندی در مقاطع ابتدایی، هدف معلم در کلاس درس را تشخیص میزان توانایی و مهارت نوشتن دانش آموزان عنوان کرد و افزود: این امر باید در کلاس، توسط خود معلم و نیز تحت نظارت وی با توجه به مقدار حجم مطالب آموزشی که برای دانش آموزان در کتاب های درسی گنجانده شده است شکل گیرد.

شعبانی درباره انجام تکالیف درسی در کلاس گفت: در انجام تکالیف مهارت محور دانش آموز می تواند بازخوردهای مناسب را از معلم دریافت کند، به این معنا که معلم مسئول کنترل بر نظارت و یادگیری دانش آموزان است.

حذف مشق شب مستلزم تعامل اولیا و مربیان

این کارشناس آموزش ابتدایی با ابراز رضایت از جایگزینی طرح یادگیری مهارت به جای مشق شب گفت: در تحقق اجرای این طرح دو فاکتور معلم و اولیای دانش آموز نقش محوری داشته و تعامل، تبادل و تشریک مساعی بین این دو عامل به انسجام و تعالی آن کمک خواهد کرد.

شعبانی از انعکاس روش آموزشی و میزان مهارت آموزی دانش آموزان به خانواده ها توسط معلمان سخن گفت و خاطرنشان کرد: معلمان باید میزان یادگیری و نقاط قوت و ضعف دانش آموزان را با اولیا و والدین آنان در میان گذاشته تا خانواده ها نیز در جریان فعالیت ها و روند آموزشی معلم و فرزندان خود قرار گیرند.

این محقق و پژوهشگر تعامل هرچه بیشتر بین اولیا و مربیان را سبب تقویت پایه دانش و یادگیری دانش آموزان به ویژه در مقاطع ابتدایی دانست و افزود: مسئله دیگر در رابطه با تکالیف درسی خارج کلاس و مدرسه این است که باید از تکرار مطالب اضافی و یا تکالیف و تمرین بیشتر در خانه اجتناب شود.

این کارشناس آموزش ابتدایی در پاسخ منفی به پرسشی مبنی بر تنبل شدن دانش آموزان به دلیل حدف مشق شب اظهار کرد: بعضی مهارت ها در دوره ابتدایی خاصه پایه اول حتماً باید در مدرسه و کلاس انجام گیرد مانند مهارت "دست ورزی" که لزوما باید در حضور معلم و زیر نظر مستقیم او کار شده و روی تخته تکرار گردد.

شعبانی با ذکر مثالی در تشریح این مطلب گفت: در نوشتن حرف الف برخی دانش آموزان آن را از بالا به پائین و روی خط زمینه ترسیم کرده و بعضی بالعکس آن عمل می کنند و این بیانگر تفاوت در نحوه نوشتن اعداد و حروف توسط دانش آموزان است که می توان این مهم را با کار در کلاس تحت نظر معلم آموزش داد تا شیوه صحیح نگارش با ممارست در کلاس شکل گیرد.

این محقق و پژوهشگر با تصریح اینکه تکالیف کلاس باید با توجه به نقاط قوت و ضعف هر دانش آموز اعم از تیزهوش و برجسته تا عادی و ضعیف ارائه شود، گفت: به عنوان مثال در نوشتن نگاره یا لوحه به طور میانگین برای هر دانش آموز 10 تا 15 دقیقه زمان لازم است، بنابراین معلم می تواند با استفاده از دستورالعمل ها دانش آموزان را بر حسب توانایی و مهارت در نوشتن دسته بندی کند.

وی در ادامه اضافه کرد: با مشخص شدن میزان توانایی و مهارت هر دانش آموز در اجرای تکالیف درسی با بهره گیری از متد و دستورالعمل های پیشرفته، دست معلم برای اختصاص زمان به دانش آموزان متوسط، ضعیف و قوی باز خواهد بود.

مزایای ارتباط عاطفی معلم با دانش آموز

وی ارتباط نزدیک و چهره به چهره دانش آموز با معلم در القای مطالب را مهم ارزیابی کرد و افزود: حرکت، صدا، نگاه و حتی عواطف معلم در امر یادگیری و مهارت دخیل است اما در شیوه های نوین آموزشی و استفاده از وایت برد یا تخته هوشمند برای دانش آموزان مقاطع اول این مزایا وجه تشریفاتی پیدا کرده و کیفیت آموزشی سابق را ندارد.

این محقق و پژوهشگر با بیان مثال شیرمادر و شیر خشک به مقایسه شیوه آموزشی گذشته و امروز پرداخت و تصریح کرد: ارتباط و آموزش معلم با استفاده از حرکات، نواها و انتقال حس عاطفی به دانش آموزان و همچنین استفاده از روش سنتی و نوشتن با گچ و مداد که سبب هماهنگی چشم و دست در پیشبرد مهارت دست ورزی دانش آموزان به ویژه پایه اول می شود نسبت به شیوه های نوین کنونی بسیار موثرتر بوده و باید مجدد در طرح تحول به کار گرفته شود.

تکالیف متناسب با نیاز شاگردان

شعبانی با انتقاد از نامتناسب بودن برخی تکالیف درسی با نیازهای کودکان و شاگردان خاطرنشان کرد: پایه‌های دبستان باید تکلیف را به صورت خواندن شعر، بازی و فعالیت‌های تعاملی مانند ساختن کاردستی و غیره دریافت کنند تا با استفاده از این ابزارها، موضوعات به دانش آموز تفهیم شده و ملکه ذهن آنها شود.

وی با تشریح متد آموزشی کشورهای پیشرفته در حوزه تعلیم و تربیت و نیز نقش اثرگذار این روش ها در ذهن کودک اظهار کرد: اغلب تکالیف درسی دانش آموزان در موسسات، آموزشگاه ها و مدارس انجام گرفته و همچنین دانش‌آموزان موظفند این فعالیت‌ها را در مدرسه و در کنار دوستان شان انجام بدهند.

استفاده از کتب کمک آموزشی به شرط و شروط

این کارشناس بازنشسته اداره آموزش و پرورش با بیان اینکه در کشورهای پیشرفته از تدریس کتاب های کمک درسی و آموزشی، حل المسائل، و عناوین مشابه اجتناب می گردد، گفت: حتی در موارد نادری که چنین کتاب هایی تألیف می شوند، از وجود خود معلمان و نظرات آنان جهت کارشناسی در تدوین کتب استفاده می شود.

شعبانی استفاده از معلمان و پژوهشگران مطرح در حوزه آموزش جهت تدوین کتب کمک درسی و آموزشی را سودمند برشمرد و تصریح کرد: این امر  سبب شده تا ایرادها، عیوب و نواقص کمتری در حوزه چاپ و تألیف مطالب وجود داشته باشد.

لزوم استفاده از افراد نخبه به عنوان معلم

این محقق و پژوهشگر از توانایی مربیان سخن به میان آورد و با تاکید بر استفاده از افراد نخبه و ممتاز دانشگاه ها به عنوان معلم اظهار کرد: بهره برداری از فارغ التحصیلان رشته های آموزشی در زمینه تخصصی مرتبط در اکثر کشورهای پیشرفته و دارای نظام آموزشی برجسته و کارآمد حائز اهمیت بوده و اجرایی می شود چراکه استفاده از این ظرفیت ها بر افزایش کیفیت آموزش و پرورش در کشور به شکل مستقیم تاثیر می گذارد.

شرایط معلم شدن در ژاپن

شعبانی مراحل انتخاب معلم در کشور ژاپن را بسیار متفاوت توصیف و اظهار کرد: در این کشور برای انتخاب معلم پنج نفر کاندیدا شده و در اتاقی با شیشه های نامرئی قرا می گیرند به طوری که اولیا دانش آموزان قادر به دیدن معلم و ناظر به فعالیت آن هستند.

وی در ادامه افزود:این معلمان پس از تدریس به دانش آموزان در اتاق مخصوص مورد امتحان و نظر سنجشی قرار گرفته که در نهایت بهترین فرد از نظر مهارت، شخصیت، سنجش روانی و گزینش های مربوطه انتخاب و به عنوان معلم معرفی می گردد.

کارشناس آموزش ابتدایی انجام چنین تمهیداتی را نشان دهنده اهمیت جایگاه معلم در کشور ژاپن دانست و تاکید کرد: این مراحل بیانگر این است که چه فاکتورها و معیارهایی برای انتخاب و صلاحیت معلمان باید در نظر گرفته شود تا اعتماد اولیا به امر تعلیم و تربیت را دوچندان نماید.

تناسب بین معلمان و سطح مقطع آموزشی

شعبانی از متناسب بودن انتخاب افراد برای تدریس در مقاطع مختلف سخن گفت و ادامه داد: در دنیای کنونی همگام با پیشرفت های تکنولوژی و روی کار آمدن انواع سرگرمی های متنوع به خصوص فضای مجازی، لازم است افرادی گزینش شوند که اگر در دوره ابتدایی تدریس می‌کند علاوه بر داشتن روحیه ای متناسب با دانش‌آموزان دبستانی، سن و سال متناسبی نیز داشته باشد.

وی با بیان مزایای معلم خوش روحیه، با اخلاق و مهربان تصریح کرد: چنانچه معلمی کودکان را شایسته احترام دانسته و نگاه مهربان خود را بین تمام بچه‌ها تقسیم کند خواهد توانست روح دانش آموزان را تسخیر و شاد کرده و دنیای جدیدی از روابط و تعامل با دوستان و همسالان را در اختیار آنها قرار دهد.