دکتر هامون سبطی، دبیر کارگروه آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت به پرسشهایی درباره آخرین وضعیت برگزاری کنکور پاسخ داد.
آیا کنکور دو مرحله ای شده است؟
خیر، فقط انتخاب رشته‌های دانشگاهها، در دو مرحله اتفاق خواهد افتاد اما همانند سال های گذشته، کنکور سراسری فقط در تیرماه 98 برگزار میشود.
پس چه تغییری در کنکور رخ داده است که موجب سوءبرداشت برخی رسانه ها شده است؟
از اردیبشهت امسال، آموزش و پرورش طی مصاحبه‌ها و فعالیت های رسانه ای گوناگون، شعار حذف کنکور را بسیار مطرح کرده است که در عمل نتیجه‌ای جز تشویش ذهن دانش آموزان و افزودن بر اضطراب خانواده ها و داغ تر شدن بازار سوداگران اموزشی نداشته است. اما به دور از هیاهو ماجرا از این قرار است که در سال 97 وزارت علوم در ۸۷ درصد از رشته-محل‌های مراکز آموزش عالی (اعم از دولتی، آزاد،غیرانتفایی و...) بدون توجه به رتبه کنکورِ داوطلبان و فقط بر اساس سابقه تحصیلی سال سوم دبیرستان آنها، اقدام به پذیرش دانشجو کرده است و این وظیفه ای بود که در قانون سنجش و پذیرش دانشجو بر عهده وزارت علوم گذاشته شده بود و وزارت علوم آن را به موقع به انجام رسانید.
در همین قانون، وظیفه وزارت آموزش و پرورش برگزاری امتحانات نهایی در هر یک از سه سال دوره متوسطه دوم بوده و هست که در مصاحبه ها و اطلاعیه هایی، مدیران وزارت آموزش و پرورش برگزاری آزمون ها در سه سال پایانی را منتفی دانستند و تاکنون به وظیفه قانونی خود عمل نکرده اند که علت اصلی آن میتواند هزینه بسیار بالای برگزاری امتحانات نهایی در سه پایه آموزشی باشد که حدود 500 میلیارد تومان یا بیشتر در هر پایه تخمین زده میشود. اگر قرار باشد امتحانات نهایی در سه سال پایانی برگزار شود، مبلغی بالغ بر هزار و پانصد میلیارد تومان نیاز است و باید تامین بودجه شود، برخلاف کنکور که اولا از هر سه سال پایانی دوره متوسطه سوالاتش طرح می شود، ثانیا هزینه ای بسیار کمتر و حدود 30 میلیارد تومان برمی دارد.
ناقص بودن سوابق تحصیلی و محدود شدن آن به یک سال از سه سال باعث شده است که در هر درسی حدود بیست هزار نمره ۲۰ از طرف وزارت اموزش و پروش به عنوان سابقه تحصیلی به سازمان سنجش اعلام شود! و باتوجه به این که عمده رقابت این یک میلیون داوطلب کنکور برای دستیابی به حدود پانزده هزار صندلی در دانشگاههای دولتی و آزاد است، بدیهی است که با چنین سوابق تحصیلی امکان رتبه بندی داوطلبان و تعیین افراد شایسته تر برای ورود به رشته'محل های خاص وجود ندارد و این امری بدیهی است.بنابراین، در رشته های خاص بویژه علوم پزشکی و مهندسی حذف کنکور فعلا ممکن نیست.
پس از کش و قوس بسیار و فعالیت‌های جدی دیده بان عدالت و شفافیت، برخی از نمایندگان فرهیخته مجلس و فعالان آموزشی خیرخواه، در دومین جلسه اضطراری شورای سنجش و آموزش ، با توصیه کمیسیون آموزش مجلس و نامه بیش از صد و هفتاد نماینده مجلس و پیگیری های شبانه روزی ده ها هزار دانش آموز و خانواده ها که حتی به امامان جمعه نیز متوسل شده بودند،آموزش و پرورش مجبور شد از شعار کارشناسی نشده حذف کنکور در عمل عقب نشینی. اما در اقدامی تبلیغاتی آنچه را که در سال گذشته بدون هر نوع هیاهو رخ داده بود به عنوان دستاوردی مهم مطرح کرده است و آن این که: در هشتاد و پنج درصد رشته ها، کنکور حذف شده است.
با توضیحات یاد شده، روشن است که این امری سابقه‌دار بوده و هیچ اتفاق و یا دستاورد جدیدی نیست و باید بدانیم که در سال 98 احتمالا این میزان 85درصد به حدود 90 درصد خواهد رسید، یعنی فقط دستیابی به ده درصد رشته محل ها که متقاضیان بسیار زیادی داشته و دارد نیازمند شرکت در کنکور است. البته خانواده های محترم باید توجه داشته باشند که این ده درصد حدود صدهراز رشته-محل را شامل میشود، از جمله تمامی رشته های پزشکی و علوم پزشکی نظیر پرستاری، فیزیوتراپی، اتاق عمل و ... همچنین مهندسی های کامپیوتر، عمران، معماری و ...، رشته های حقوق، روان شناسی ،حسابداری و کارشناسی های هنر و درواقع تمامی رشته هایی که در سال‌های گذشته میدان رقابت داوطبان کنکور بوده است همچنان وابسته به رتبه کنکور خواهندبود.
گفته شده است که به جای یک دفترچه انتخاب رشته قرار است، دو دفترچه انتخاب رشته در طول سال از سوی سازمان سنجش منتشر شود و داوطلبان حق دوبار انتخاب رشته داشته باشند، آیا این واقعیت دارد؟
بله، پیشتر هم گفتم که این واقعیت دارد و از جمله اقدامات مثبتی است که امسال با پیشنهاد وزارت اموزش و پروش و همکاری وزارت علوم عملی میشود. اتفاق خوب دیگری که امسال شاهد آن هستیم منع ورود تست نامه‌ها، آزمون‌نامه ها و حل المسایل‌ها به مدارس کشور در دوره ابتدایی است که البته باید با دقت و جدیت بیشتری پیگیری شود.
بنابراین شما پیش بینی می کنید با این انتخاب رشته دومرحله ای، از تعداد دواطلبین کنکور و اضطراب های ناشی از کنکور و حواشی آن، تا چه اندازه کاسته می شود؟
متاسفانه نه چندان زیاد، حداقل امسال، زیرا همچنان که گفته شد دانش اموزان نظام جدید آموزشی به دلیل برگزار نشدن امتحانات نهایی در پایه های دهم و یازدهم (در سال های ۹۶ و ۹۷) فاقد هر نوع سابقه تحصیلی قابل اسنتاد هستند. دفترچه انتخابِ رشته های بی نیاز از کنکور، احتمالا آخر همین ماه در اختیار داوطلبان قرار خواهد گرفت، اما نیمی از داوطلبان که در نظام جدید آموزشی تحصیل می کنند، فاقد سوابق تحصیلی استاندارد هستند، پس امکان اعاام نتایج این انتخاب رشته، موکول میشود به تیر یا مرداد سال آینده، یعنی پس از برگزاری تنها امتحان نهایی آنها در خرداد 98، پس نمی‌توانیم امیدوار باشیم که امسال بخش چشمگیری از دانش اموزان با شنیدن خبر قبولی خود در رشته- محل های بی نیاز از کنکور، شرکت در کنکور سال ۹۸ را رها کنند.
پس می‌توان امیداور باشیم که در کنکور 99 و پس از آن، با این دو مرحله ای شدن انتخاب رشته از فشار و استرس کنکور سراسری کاسته شود؟
فقط می‌توانیم امیدوار باشیم، چون دو مشکل بزرگ وجود دارد که تنها با همراهی و تدبیر وزارت علوم قابل حل است. مشکل اول این است که طبق آیین‌نامه فعلی، اگر داوطلبی در یکی از رشته های دانشگاه های دولتی پذیرفته شود، در صورتی می تواند در رشته دیگری در دانشگاههای دولتی تحصیل کند که یکسال از زمان انصرافش از رشته قبلی گذشته باشد. شما فرض کنید داوطلبی در سال 98، یکی از رشته-محل های دانشگاه های دولتی را بر اساس دفترچه انتخاب رشته بهمن ماه، انتخاب کرده و بر اساس سوابق تحصیلی اش، در آن دانشگاه پذیرفته شود، طبق قانون فعلی، این داوطلب چه در آن رشته ثبت نام کند و سرکلاس هایش بنشیند و چه خیر، پذیرفته شده به حساب می آید (زیرا حق انتخاب را در این مورد از داوطلبان دیگر گرفته است) اما بسیار محتمل است که این داوطلب در کنکور سراسری 99 نیز شرکت کند و رتبه خوبی را کسب نماید و در یکی از رشته های پر متقاضی مانند پزشکی یا حقوق یا... نیز قبول شود. باتوجه به این قانون قبولی دوم او، بیهوده است و امکان تحصیل را در ان رشته خاص و پر متقاضی نخواهد داشت.
مورد دوم مشکل نظام وظیفه است که البته این مورد برخلاف مورد قبلی، فقط گریبان گیر پسران است. نظام وظیفه در هر سال، فقط برای قبولی در یک رشته معافیت تحصیلی صادر می‌کند، بنابراین انصراف از رشته ای که داوطلب ما بهمن ماه در آن پذیرفته شده است و ثبت نام در رشته ای که همین داوطلب باتوجه به رتبه کنکورش در مهرماه در آن قبول شده است، حتی اگر با همکاری وزارت علوم، از دید سازمان سنجش و دانشگاهها بدون مانع شود از دید سازمان نظام وظیفه (برای مشمولان پسر) ترک سربازی به حساب می آید و امکان ثبت نام برای این داوطلب در آن رشته-محل های خاص وجود نخواهد داشت.
اینها مواردی است که به جای استفاده ی تبلیغی، باید هرچه سریع تر به آنها مرداخت و راه حل را ارائه و اعلام کرد. در این زمینه از سازمان محترم سنجش خواهشمندیم که نهایت انعطاف و همکاری را همچون گذشته با جوانان کشور و آینده سازان میهن اسلامی داشته باشد.