شهرستان کلیبر، از توابع استان اذربایجان شرقی است که به بهشت گمشده ی ایران شناخته می شود. این منطقه دارای جاهای دیدنی بسیاری از جمله تاریخی،مذهبی، طبیعی و فرهنگی است که هر ایرانی حتما باید ببیند.
شهر کَلیبَر، در شمال غربی کشور، یعنی آذربایجان یکی از اصیل‌ترین و بکرترین مناطق گردشگری ایران زمین است. درجای جای این منطقه می‌توان شگفت انگیزترین و زیباترین مکان‌ها را یافت که چه از لحاظ تاریخی و چه طبیعی درارای ارزش زیادی هستند. در این مقاله به معرفی این جاهای دیدنی کلیبر می‌پردازیم.
معرفی شهرستان کلیبر
شهرستان کلیبر، در آذربایجان شرقی و در کوهپایه واقع شده است. این شهرستان زیبا، در ۸۱۲ کیلومتری شمال غرب تهران، ۲۱۰ کیلومتری شمال شرق تبریز و ۶۳ کیلومتری شمال غرب اهر قرار دارد. آب و هوایی بسیار جان بخش و پاک چشم انداز‌هایی را بوجود آورده که به آن‌ها خواهیم پرداخت. مجاورت کلیبر با مناطق حفاظت شده‌ی خاص و ارسباران آن را به یکی از مهم‌ترین نقاط گردشگری منطقه تبدیل کرده است.
ارسباران، الماس شمال غرب کشور درهمسایگی ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. منطقه ارسباران یکی از ذخایر زیست محیطی مهم جهان است و در آن جا می‌توان مرال؛ گونه‌ای در خطر انقراض (گوزن بومی ایران که به گوزن قرمز یا گاو کوهی نیز شناخته می‌شود)، خرس قهوه ای، پلنگ و ... را مشاهده کرد. از پوشش گیاهی این منطقه‌ی ارزشمند می‌توان به علفزار‌های آلپی، دشت‌های نیمه خشک و مراتع و جنگل‌های انبوه اشاره کرد. ارسباران را بومیان قره داغ نیز می‌خوانند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل سفر به مشگین شهر
مردمان این منطقه دارای فرهنگ و قومیت بسیار اصیل و خاصی هستند. زبان و لهجه‌ی آذری، موسیقی دلنواز خاص این منطقه که به «عاشیق» معروف است از جمله دیدنی‌های فرهنگی این منطقه هستند.
جاهای دیدنی کلیبر
همانطور که گفتیم منطقه‌ی کلیبر هم از لحاظ مراکز گردشگری تاریخی و هم طبیعی بسیار غنی است. در ادامه جاهای دیدنی کلیبر و ارسباران را مرور می‌کنیم:
۱ - قلعه کلیبر: قلعه بابک که با نام‌های دژ بابک، قلعه جمهور و قلعه بذ نیز معروف است، به گفته‌ی تاریخ شناسان به دوران ساسانیان بازمی گردد. قلعه بابک در واقع محل سکونت بابک خرم‌دین سردار ایرانی بوده است.
۲ - قلعه پیغام: در جنوب شهرستان کلیبر قرار دارد. قلعه پیغام، در کوهپایه و در نزدیکی رودخانه کیلیبر بنا شده است. متاسفانه به علت عدم توجه مسئولین و دستبرد‌ها و حفاری‌های غیراصولی، این قلعه آسیب‌های بسیاری دیده است. قلعه پیغام را منسوب به دورانی اشکانی می‌دانند و گویا به منظور حفاظت از شهر کلیبر ساخته شده است.
۳ - پل خداآفرین: این پل در شهرستان خداآفرین و بر روی رودارس ایجاد شده است. خداآفرین درواقع دو پل مجزا بوده که متاسفانه یک ازآن‌ها از بین رفته است. این دوپل با فاصله‌ی ۸۰۰ متر از یکدیگر و با ویژگی‌های سازه‌ای متفاوتی در مناطق قره داغ و قره باغ ساخته شده اند.
۴ - عمارت طومانیانس: یک بنای بسیار زیبا در میان دشتی پهناور و در زمان قاجار ساخته شده است. این عمارت دو طبقه، با مقرنس‌های شاهکار خود از بی نظیرترین بنا‌های آن زمان بوده است. عمارت طومانیانس، دارای یک ایوان و چهار برج و است به سبک قلعه‌های قرن نوزدهم اروپایی معماری شده است.
۵ - قلعه پشتو: پشتاب نام دیگر قلعه پشتو است که در فاصله‌ی میان دو روستای پشتاب و کوجان و در قله‌ای در ارتفاع ۳۰۰۰ متری واقع شده است نقش نظامی و دفاع از شهر را داشته است.
از دیگر بنا‌های تاریخی و جاهای دیدنی تاریخی کلیبر می‌توان به قلعه آوارسین در روستای آوارسین، مسجد کبیر،مقبره شاه قاسم و حمام قدیمی، قلعه وینه (متعلق به ارامنه‌ی کلیبر)، قصر آینالو، کلیسای استپانوس که به ثبت جهانی رسیده است، آق بوش و برج امید از دوران زرتشت پیامبر نیز اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی کلیبر
۱ - پارک جنگلی مکیدی: این پارک درواقع بخشی از جنگل بکر مکیدی است که تا سال‌ها پیش تنها موجودات آن گیاهان و جانوارانی ازجمله خرگوش‌ها بودند. اما امروزه با توجه به تسهیلات و برنامه ریزی‌های دولت، به یک تفرجگاه و نقطه‌ی گردشگری تبدیل شده است.
۲ - پارک ملی ارسباران: این پارک یک منطقه‌ی حفاظت شده است که گونه‌های کمیاب گیاهی و جانوری در آن نگهداری می‌شود. پارک ارسباران، زیستگاه ۲۲۰ گونه پرنده ۵ گونه خزنده و ۳۸ گونه ماهی است. علاوه بر آن پستانداران عظیم الجثه‌ای همچون کل و ۲۲ گونه‌ی دیگر، ۴۸ گونه دوزیست نیز در این منطقه‌ی زیبا می‌زیند.
۳ - منطقه حفاظت شده آینالو: این منطقه در شمال غربی کلیبر و در نزدیکی ساحل ارس قرار دارد. قدمت اینالو به دوران یخبندان کره زمین میرسد و یکی از خاص‌ترین مناطق زیستگاهی کره زمین محسوب می‌شد. این منطقه کاملا حفاظت شده است و امکان ورود به ان وجود ندارد. تنها می‌توانید از کناره‌های حصار‌ها به تماشای گونه‌های حیوانی بپردازید.
سایر جاهای دیدنی کلیبر در دسته بندی طبیعی به شرح زیر است:
آبگرم قلعه کندی
چشمه آب گرم موتاللیق
درخت چنار کوانق
ییلاق ایل بسطاملو
رود ارس
چشمه ثریا
دشت گل
آبشار آسیاب خرابه
ییلاقات عشایر ارسباران، از بکرترین و غنی‌ترین جاهای دیدنی کلیبر که هرگز نباید از دست داد
روستای علی اّباد
و ...
فرآورده‌ها و سوغات کلیبر
مهم‌ترین تولید کلیبر که برگرفته از طبیعت زیبای این شهرستان است زغال اخته می‌باشد. زغال اخته نه تنها به صورت خالص و تازه در این منطقه به فراوانی وجود دارد بکله فراورده‌های آن مثل انواع ترشی، شربت، لواشک و ... نیز از جذابیت‌های کلیبر است. زغال اخته به قدری با فرهنگ و هویت این شهرستان گره خورده که همه ساله جشنواره زغال اخته در آنجا برگزار می‌شود.