به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، صنایع نساجی و پوشاک ایران در سال‌های نه چندان دور یعنی در اواخر دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه ۱۳۸۰ از جمله صنایع پر رونق کشور به شمار می‌رفته، اما این صنایع به مرور در چند سال اخیر رونق خود را از دست دادند و کارخانه‌های این بخش از صنعت، یکی پس از دیگری یا تعطیل شدند و یا با حداقل ظرفیت خود در حال کار هستند.
از عمده‌ترین مسائل اثرگذار بر این صنعت واردات پوشاک قاچاق از چین و ترکیه بوده است، طوری که با حجم گسترده واردات پوشاک از این کشورها به جرات می‌توان گفت، کمتر فروشگاه عرضه کننده پوشاک را امروز می‌توان یافت که اثری از پوشاک وارداتی قاچاق در آن یافت نشود.
علاوه بر واردات پوشاک قاچاق مسائل مختلفی از جمله کمبود نقدینگی، ضعف در برندسازی و قدیمی بودن ماشین آلات و تکنولوژی هم بر مشکلات تولید‌کنندگان و فعالان این صنعت اضافه شد و در حالی که این صنایع ظرفیت اشتغال‌زایی فراوان و درآمدزایی صادراتی بالایی دارد، در حال از بین رفتن است.
بنابراین در رابطه با مسائل و مشکلاتی که در حوزه صنایع نساجی و پوشاک وجود دارد، میزگردی با عنوان «تبیین مشکلات پیش روی خودکفایی در صنعت پوشاک و مقابله سازمان یافته با برخورد با برندهای پوشاک قاچاق» با حضور تعدادی از دست‌اندرکاران این صنعت برگزار شد.
در این میزگرد مهدی رهبری نایب رئیس انجمن صنایع پوشاک ایران، بهرام شهریاری نایب رئیس اتحادیه تولید و صنعت نساجی و پوشاک ایران، مجید افتخاری عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و فروش پوشاک ایران و حسن نیل فروش زاده دبیر کل انجمن صنایع نساجی ایران حضور داشتند که در ادامه بخش دوم این گفت‌وگو آمده است:
البته در بخش اول این گفت‌وگو مسائلی از جمله حجم گردش مالی صنعت نساجی، گرانی مواد اولیه، مشکلات واردات مواد اولیه، هزینه اجاره بهای فروشگاه‌ها برای عرضه پوشاک ایران و خارجی و مشکلات صادراتی مطرح شد.
- فارس: مگر تعداد فروشگاه‌های شناسایی شده عرضه کننده کالای پوشاک قاچاق چقدر است که این افراد اعلام کرده‌اند اگر اجازه فعالیت به آنها داده نشود امنیت به خطر می‌افتد؟
- شهریاری: حدود 150 فروشگاه شناسایی شده است ما علیرغم اینکه تعداد این فروشگاه زیاد نیست ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به شدت از سوی برخی مقام‌های دولتی برای متوقف کردن طرح مبارزه با پوشاک محرز قاچاق تحت فشار است.
افتخاری عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و فروش پوشاک ایران و شهریاری نایب رئیس اتحادیه تولید و صنعت نساجی و پوشاک ایران
افتخاری: در سالی که مقام معظم رهبری آن را به عنوان سال حمایت از کالای ایرانی مطرح کرده‌اند، عده‌ای کمر تولید داخلی را شکستند و برای من بسیار جالب است که عده‌ای به جای حمایت از کالای ایرانی به شدت از کالاهای قاچاق وارداتی حمایت می‌کنند.
افتخاری: متخلفان این حوزه بیش از 20 تا 30 نفر نیستند، اما با ارتباط گیری با جاهای مختلف از جمله وزارت صنعت سعی دارند تا موضوع را امنیتی جلوه دهند.
- فارس: شنیده شده که دارندگان برخی از مراکز تجاری، فروشگاه‌های خود را برای عرضه برندهای ایرانی اجاره نمی‌دهند، این موضوع صحت دارد و اگر درست است، دلیل آن چیست؟
- شهریاری: بله درست است برخی از برندهای ایرانی اکنون 6 ماه است که در نوبت کرایه یک واحد تجاری برای عرضه محصولات خود هستند.
* هزینه اجاره مغازه برای برندهای ایرانی گران‌تر از برندهای خارجی
- افتخاری: دارندگان مراکز تجاری بابت کرایه یک مکان تجاری 7 تا 8 درصد میزان فروش را از عرضه کننده دریافت می‌کنند، اما یک مغازه را با هزینه سنگین یعنی به ازای هر متر مربع 500 هزار تومان تا یک میلیون تومان اجاره دریافت می‌کنند.
در تمام دنیا برای اعطا فضا به برندهای خارجی محدودیت وجود دارد و به عنوان مثال 40 تا 50 درصد یک مجتمع تجاری برای عرضه در اختیار برندهای خارجی قرار می‌گیرد، اما در کشور ما هیچ محدودیتی وجود ندارد و اتفاقا به صورت عکس عمل می‌شود.
این مسئله در دوره وزارت نعمت زاده بر وزارت صنعت هم از سوی ما فعالان و دست‌اندرکاران حوزه پوشاک مطرح شد و وی گفت تابه حال به این مساله فکر نشده است و لازم است که قانونی در این ارتباط وجود داشته باشد.
نیل فروش زاده : یکی از مشکلات دیگر ما در این صنعت این است که کالای قاچاق بدون نام و نشان و بدون ثبت و فاکتور رسمی وارد کشور می‌شود و این کالا بدون پرداخت مالیات عرضه می‌شود، اما برای کالای تولید داخل به تبع قوانین حاکم بر کشور هزینه‌های زیادی وارد می‌شود.
- فارس: آقای رهبری شما به عنوان یک تولید کننده که در یک دوره‌ای صادر کننده پوشاک هم بوده‌اید، بفرمایید که بین شرایط گذشته و کنونی چه تفاوت‌هایی وجود دارد که اکنون صنعت پوشاک تقریبا از چرخه تولید خارج شده و رو به نابودی است؟
- رهبری: از سال 68 تا 76 یعنی در دوران بعد از جنگ تمام ملت با همت کشور را ساختند و این سازندگی در بخش پوشاک هم اتفاق افتاد، به طوری که نساجی‌ها با تمام توان خود کار کردند و ملت هم از تولیدات داخلی در این بخش استفاده کردند و هیچ کسی هم به دنبال استفاده از پوشاک خارجی نبود و به طور کلی فضای بسیار خوبی بر صنعت نساجی، پوشاک و مصرف پوشاک کشور حاکم بود.
در دوران سازندگی دولت برای جمع‌آوری نقدینگی و جلوگیری از بزرگ شدن غول نقدینگی بانک‌های خصوصی را ایجاد کرد و این نقدینگی توسط بانک‌ها در صنعت سرمایه‌گذاری شد و بین 17 تا 19 درصد هم به سپرده‌های مردم سود تعلق گرفت. البته این بهره سال یک درصد کاهش یافت و تا پایان 8 سال به 11 درصد رسید.
البته در آن زمان این کار تصمیم درستی بود که پول‌های مردم جمع‌آوری و به صنعت منتقل شود.
نتیجه این اقدامات شکوفایی صنعت پوشاک در سال‌های 76 تا 84 بود و ما فعالان صنعت پوشاک این مسائل را در آن دوران با چشمان خود مشاهده کردیم.
* صادرات پوشاک ایرانی به کشورهای اروپایی
در آن دوران صنعت پوشاک کشور تمام نیاز کشور را تامین می‌کرد و مازاد آن به کشورهای مختلف از جمله کشورهای اروپایی صادر میشد، به طوری که سالانه میزان صادرات پوشاک ما 150 میلیون دلار بود.
در دوران شکوفایی صنعت پوشاک، با کاهش بهره بانکی صنعت‌گر با آرامش کار می‌کرد و قیمت تمام شده کالا هم پایین بود و به همین دلیل تولید روز به روز افزایش می‌یافت. با افزایش تولید هم صادرات روز به روز پررونق تر میشد و ارز به کشور وارد میشد و این چرخه همدیگر را تکمیل می‌کرد.
اما در سال 84 سازمان برنامه و بودجه منحل شد و به جای اینکه بهره بانکی روند کاهشی داشته باشد، افزایشی شد و واردات بدون برنامه آزاد شد و خلاصه اینکه از سال 85 شرایط تولید پوشاک تغییر کرد و با مشکلات زیادی مواجه شد.
بنابراین در آن زمان یعنی وقتی سازمان برنامه و بودجه منحل شد و جریان پول را نتوانستند کنترل کند جریان قاچاق هم بیشتر شکل گرفت.
* سرکوب نرخ ارز واردات را به صرفه کرد
علاوه بر این مسائل در آن سال‌ها نرخ ارز سرکوب شد و چندین سال نرخ ارز را ثابت نگه‌داشتند و این مسئله منجر به صرفه‌دار بودن واردات و به ویژه واردات قاچاق شد و همچنین یارانه‌های انرژی برداشته و بهره پول که قرار بود روز به روز کم شود افزایش یافت و از 11 درصد به 26 درصد رسید و به مروز زمان تولید کننده بیشتر و بیشتر تحت فشار قرار گرفت و محصولش گران و گران‌تر شد و واردات به واسطه ثابت بودن نرخ ارز ارزان ماند و ثبت و ربط نشد و مالیات نداد و هزینه‌های گمرکی را پرداخت نکرد و دائما با این شرایط قاچاق رونق گرفت. بنابراین طبیعی است در این شرایط هر صنعتی از جمله صنعت پوشاک به زمین بخورد و نتواند روی پای خود بایستد.با وجود تمام این مشکلات تولید کننده باید هزینه‌های مختلف از جمله پرداخت مالیات و افزایش هزینه‌های کارگری را بپردازد و انرژی را هم گران خریداری کند.
* چگونگی نفوذ برندهای خارجی به بازار پوشاک ایران
البته جریان دیگری هم اتفاق افتاد و اینکه در این شرایط ،خارجی‌ها به بازار ما نفوذ کردند و اتفاقا دولت‌های مختلف برای حضور تولید‌کنندگان و برندهایشان در بازارهای دیگر از جمله ایران به آنها سوبسید دادند و حتی دولت‌هایشان پرداخت اجاره مکان‌های عرضه آنها را بر عهده گرفتند تا این تولید‌کنندگان سکوهای عرضه را پرکنند.
دولت‌های خارجی برای نفوذ تولید‌کنندگانشان به بازارهای دیگر با پرداخت اجاره بهای مکان‌های عرضه به آنها سوبسید می‌دهند.
در دوران شکوفایی صنعت پوشاک، صنعت نساجی کشور تمام مواد اولیه را به غیر از زیپ لباس تامین می‌کرد و اتفاقا تمام مواد اولیه صنعت پوشاک هم از داخل تامین میشد و بدون استفاده از مواد وارداتی خارجی ما توانستیم پوشاک ایرانی را به کشورهای مختلف از جمله ایتالیا صادر کنیم.
اما با آزاد شدن بدون ضابطه واردات و با واردات اجناس درجه سوم و چهارم و استوک تولید کننده داخلی دیگر نتوانست تولیداتش را به فروش برساند و به مرور تولید پوشاک ایرانی به رکود رفت و در این شرایط حتی صنعت نساجی به عنوان تولید کننده مواد اولیه هم وارد رکود شد، چون دیگر خریداری نداشتند.
* فارس: با توجه به رکود در صنعت پوشاک در شرایط فعلی چه اقداماتی می‌تواند این صنعت را از رکود خارج کند؟
- رهبری: حل این مسئله خیلی ساده است، همان طور که شب می‌خوابیم و صبح بلند می‌شویم جریان این کشور نرخ ارز را به سه برابر افزایش می دهد و از چیزی هم نمی‌ترسد همین جریان باید به همین ترتیب نرخ بهره بانکی را به 6 درصد کاهش دهندو با این کار نباید از چیزی بترسد زیرا جریان پول به سمت تولید حرکت خواهد کرد و مشکل نقدینگی حل می‌شود و قیمت تمام شده کالای تولیدی ما هم 15 درصد کاهش می‌یابد. تا زمانی که بهره بانکی 20 تا 25 درصد است صنعت رشد نمی کند و رشد صنعت غیر ممکن است، زیرا با این شرایط به صورت اتوماتیک، قیمت تمام شده پوشاک ما از کشوری مثل ترکیه 15 تا 20 درصد گران‌تر می‌شود.
با وجود دریافت بهره‌های بانکی معاف از مالیات جوانان ما خانه‌نشین و خوش‌گذران شده‌اند و به جای کار کردن پول‌های خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری می‌کنند و سود آن را دریافت می‌کنند.
البته یکی از مسائلی دیگری که می‌تواند این صنعت را از رکود خارج کند توسعه طراحی است، این در حالی است که در چند سال اخیر به این مقوله توجه چندانی نشده است.
* ارائه طرحی برای رسیدن مواد اولیه به دست مصرف‌کننده بدون حضور دلالان
- رهبری: همچنین برای رونق این صنعت باید برای تامین مواد اولیه اقداماتی صورت گیرد که این مواد به صورت مستقیم به دست تولید کننده برسد و سیاست‌های اتخاذ شود تا دست دلالان کوتاه شود و طرح‌های هم برای کنترل مواد اولیه و رسیدن آن به دست مصرف‌کننده واقعی از سوی انجمن ارائه شد.
ما مشکلات عجیب و غربی برای صدور جواز کسب داریم و جواز کسب بدون در نظر گرفتن تخصص داده می‌شود، در حالی که در کشورهای دیگر دنیا این گونه نیست و اگر دوره‌های تخصصی کاری گذرانده نشده باشد، جواز کسب داده نمی‌شود. این در حالی است که امروزه بر هر فردی جواز کسب داده می‌شود.
باید از ازدیاد جواز کسب در هر صنعتی از جمله صنعت پوشاک جلوگیری شود، زیرا با تعدد بی‌اندازه واحدهای عرضه اجناس بنجل زیاد می‌شود و در نهایت دود آن به چشم تولید کننده می‌رود.
همچنین باید کاملا مشخص شود که چه مساحتی از واحدهای عرضه پوشاک به برندهای خارجی و برندهای داخلی تعلق می‌گیرد.
در ضمن از آنجا که مساله برندینگ در دنیا بسیار مطرح است، ما باید در هر جواز کسب که به یک واحد عرضه پوشاک داده می‌شود، نوع برندی که قرار است آن واحد عرضه کند را مشخص کنیم و این کار می‌تواند تا حدودی زیادی از عرضه پوشاک قاچاق جلوگیری کند.
در هیچ جای دنیا بدون مجوز از یک برند امکان عرضه آن کالا توسط یک واحد صنفی وجود ندارد.
شهریاری نایب رئیس اتحادیه تولید و صنعت نساجی و پوشاک ایران و رهبری نایب رئیس انجمن صنایع پوشاک ایران
- فارس: تاثیر مناطق آزاد در ورود پوشاک قاچاق به سرزمین اصلی چگونه بوده است؟
- رهبری: فلسفه به وجود آمدن مناطق آزاد این بوده که مواد اولیه تولید بدون بورکراسی و عوارض وارد منطقه آزاد شود و بعد از تولید، کالای تولیدی صادر شود، اما این موضوع اتفاق نیفتاد و کم‌کم مناطق آزاد به منطقه‌ای برای واردات تبدیل شد و کالاهای وارداتی به این مناطق از جمله پوشاک به سرزمین اصلی راه یافت.
شهریاری: البته به تازگی مسائلی مطرح است، مبنی بر اینکه برندهای پوشاک ایرانی در این مناطق اقدام به تولید کنند و در همان جا هم اقدام به خرده فروشی کنند.
افتخاری: رویکرد ایجاد مناطق آزاد کمک به صادرات بود، اما متاسفانه این رویکرد بعد از مدتی تغییر کرد و این مناطق به درگاه واردات قاچاق به کشور تبدیل شدند.
اکنون در جزیره قشم 15 هزار واحد صنفی فعال است، این در اصل این واحدها عرضه کننده کالا از جمله پوشاک هستند و اغلب هم پوشاک وارداتی را عرضه می‌کنند.
* درخواست یک نماینده مجلس برای واردات پوشاک به منطقه آزاد
افتخاری: حتی بنده اطلاع دارم که یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی سال گذشته با ارسال نامه‌ای به آقای بانک دبیر شورای عالی مناطق آزاد صراحتا از وی خواسته بود تا اجازه واردات پوشاک از ترکیه به یکی منطقه آزاد را بدهد.
یک نماینده مجلس صراحتا به آقای بانک دبیر شورای عالی مناطق آزاد نوشته بود با توجه به نزدیک شدن به شب عید و افزایش تقاضا بیشتر است، اجازه بدهید از کشور ترکیه فلان قدر پوشاک وارد کنیم.
باید واردات به مناطق آزاد مدیریت شود و واردات برخی کالاها به این مناطق ممنوع شود، زیرا مناطق آزاد از هدف اصلی خود خارج شده است.
- فارس: افزایش نرخ ارز فرصت صادرات را افزایش داده است؟
افتخاری: ما در سال‌های گذشته چندین بار در مقاطع مختلفی افزایش نرخ ارز را تجربه کرده‌ایم که این افزایش در مقطعی تبدیل به مزیتی برای صادرات می‌شود که باید از آن استفاده کرد، زیرا به دنبال افزایش نرخ ارز، دستمزد پایین و نرخ انرژی پایین نسبت به سایر کشورها برای ما به مزیت به وجود می‌آورد و در یک فرصت یکی دو ساله شرایط خوب صادراتی را برای ما به وجود می‌آورد که باید از آن استفاده کرد.
برای توسعه صادرات پوشاک هم سیاست‌گذاری ویژه لازم نیست، بلکه تنها شرایط باید برای تولید کننده و عرضه کالاها در بازارهای خارجی مثل برگزاری نمایشگاه‌ها در کشورهای مختلف فراهم شود که متاسفانه دولت هیچ کمکی برای برگزاری نمایشگاه‌ها در خارج از کشور انجام نمی‌دهد.
در سال‌های گذشته فرصت‌های مختلفی را برای صادرات از دست داده‌ایم، به عنوان مثال حدود دو - سه سال پیش با اختلافاتی که بین کشور روسیه و ترکیه پیش آمد فرصت مناسبی برای صادرات پوشاک به این کشور به وجود آمد، از آن استفاده نشد.
امروز کشورهای مختلفی در اطراف ما از جمله عراق، افغانستان و سوریه وجود دارند که می‌توانند بازار خوبی برای صادرات پوشاک ایرانی به حساب آیند، اما لازم از با برگزاری نمایشگاه‌های مختلف توانمندی خودمان را در بخش پوشاک به آنها معرفی کنیم، به همین دلیل لازم است در این بخش دولت حمایت‌هایی را انجام دهد. در حال حاضر دولت‌های کشورهای خارجی هزینه برگزاری نمایشگاه‌ها در کشورهای دیگر را پرداخت می‌کنند، در حالی که این اتفاق برای ما نمی‌افتد.
اگرچه در هیچ کجای دنیا بدون اخذ مجوز از یک برند، امکان عرضه آن کالا توسط یک واحد صنفی وجود ندارد، اما در ایران این امکان وجود داشته است.
این در حالی است که برخی از صنایع قدرتمند ما از جمله پتروشیمی‌ها برای برگزاری نمایشگاه‌های مختلف از تخفیفات ویژه‌ای برخوردارند، اما در مورد پوشاک این اتفاق نمی‌افتد. حتی چند وقت پیش که نمایشگاه پوشاک برگزار شد تا روز سوم برگزاری این نمایشگاه هیچ وزیری و حتی وزیر صنعت برای بازدید از نمایشگاه نیامد و علت این گونه مسائل بی‌توجهی به صنعت پوشاک است.
* بازار پوشاک سوریه را از دست ندهیم
امروز باید هر چه سریع‌تر و قبل از ترکیه و عربستان به بازار سوریه وارد شویم و این بازار را از دست ندهیم، زیرا با برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری دقیق به راحتی در صنعت پوشاک می‌توان یک میلیون شغل ایجاد کرد.
سرمایه‌گذاری برخی کشورها برای بازسازی سوریه ناشی از هدف‌گذاری آنها برای بدست آوردن بازارهای صادراتی آنها است بنابراین ما هم باید به موقع و درست در این رابطه اقدام کنیم.
این مسائل را ما در جلسات رسمی با وزیر صنعت مطرح کرده‌ایم اما آنها فقط به دنبال تشکیل کارگروه‌های مختلف از جمله کارگروه تولید و ... هستند و این کارها یعنی از دست دادن زمان.
* سنگ‌اندازی برای واردات مواد اولیه پوشاک
در شرایط فعلی و جنگ اقتصادی انواع سنگ‌اندازی ها را برای واردات مواد اولیه از جمله مواد اولیه پوشاک انجام شده که واقعا دلیل این مسائل را در سالی که توسط مقام معظم رهبری به نام حمایت از کالای ایرانی مزین شده است نمی‌دانم چیست؟
- فارس: ملزومات برای احیای دوباره این صنعت چیست؟
- نیل فروش زاده: کاهش بهره بانکی و اختصاص تسهیلات با سود 4 درصد به تولید در حال حاضر سود تسهیلات اعطایی بیش از 20 درصد از در حالی که تولید‌کنندگان و رقبای ما در کشور ترکیه تسهیلات با نرخ 4 درصد دریافت می‌کنند.
افتخاری: همانطور که آقای نیل فروش زاده اشاره کرد یکی از ملزومات احیای این صنعت کاهش نرخ تسهیلات است، ضمن اینکه باید اجازه داد تا مواد اولیه این صنعت وارد و به صورت مستقیم در اختیار تولید‌کنندگان قرار گیرد.
همچنین باید بر بازار داخلی نظارت کرد و از فعالیت متقلبان و متخلفان از جمله عرضه کنندگان پوشاک قاچاق جلوگیری شود و نباید بین عرضه پوشاک قاچاق و یا عرضه مواد مخدر تفاوتی وجود داشته باشد، همان طور که عرضه مواد مخدر جرم محسوب می‌شود و این کالا قاچاق است باید با عرضه کنندگان پوشاک قاچاق هم برخورد شود.
مورد بعدی که به عنوان یکی از الزامات احیای صنعت پوشاک باید به آن اشاره شود، برگزاری نمایشگاه‌ها در کشورهای مختلف و حمایت مالی دولت از برگزاری این نمایشگاه‌ها است زیرا تولید‌کنندگان به تنهایی قادر نیستند که هزینه‌های برپایی این نمایشگاه‌ها را بپردازند و نباید با بی‌توجهی به برگزاری این نمایشگاه‌ها بازاری مثل سوریه، عراق و افغانستان و حتی کشورهای تازه استقلال یافته از شوروی را از دست بدهیم.
ایجاد مشوق‌های صادراتی هم بسیار در احیای این صنعت موثر است و واقعا نمی‌دانم دلیل حذف مشوق‌های صادراتی چیست.
شهریاری: نکته مهمی که به عنوان الزام در احیای صنعت پوشاک باید به آن توجه کرد، این است نرخ ارز ثابت نماند زیرا اگر نرخ ارز متناسب با تورم افزایش نیابد، بعد از مدتی شرایط دوباره برای واردات کالا و از جمله پوشاک متناسب و به صرفه می‌شود.
در حال حاضر حدود 60 برند خوب ایرانی آماده عرضه پوشاک به بازار هستند که با جمع‌آوری برندهای خارجی می‌توانند پوشاک مورد نیاز داخلی را تامین کنند.
رهبری: برای احیای صنعت پوشاک باید به بخش خصوصی اعتماد شود و ضریب مالیاتی را کاهش داد، ضمن اینکه تزریق سریع نقدینگی، کاهش بورکراسی و مبارزه با قاچاق هم از جمله عوامل موثر است و شرایط برای کالای قاچاق از لب مرز تا کیسه خریدار باید ناامن شود و در تمام این مسیر با کالای قاچاق مبارزه شود.
براساس آمارهای بین‌المللی ایران در سال 2019 رشد اقتصادی‌اش منفی 4 خواهد بود و برای اینکه صنعت پوشاک جزء این رشد منفی نباشد، باید به مسائلی که راجع به کاهش نرخ سود بهره‌بانکی و تامین نقدینگی و همچنین کاهش هزینه‌های مالیاتی مطرح شد توجه شود ضمن اینکه ارزش افزوده باید از مصرف‌کننده نهایی اخذ شود.
انتهای پیام/ب