شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که دوران اینترنت دایال‌آپ ، به این سرعت جایش را به اینترنتی بدهد که به جای باز کردن تصاویر چندکیلوبایتی در چند دقیقه، فیلم‌های چندگیگابایتی را دانلود کند.
تا چند سال پیش، برخی از مسوولان معتقد بودند فناوری اطلاعات و اینترنت، جزو کالاهای لوکس است و اینترنت ۱۲۸ کیلوبیتی برای دسترسی مردم کافی است. اما اکنون، کمتر کسی از اهمیت استفاده از اینترنت غافل است و فناوری اطلاعات به پدیده‌ای ضروری در زندگی افراد تبدیل شده است. طی سال‌های گذشته، روند استفاده از اینترنت از سرعت‌های کیلوبیتی در اینترنت دایال‌آپ، رفته‌رفته جای خود را به فناوری ADSL داد که سرعتی به مراتب بیش‌تر داشته و سرعت‌هایی تا ۵۲۱ کیلوبیت بر ثانیه و حتی ۱۶ مگابیت را هم پوشش می‌داد و اکنون نوبت به فیبر نوری است که سرعت‌هایی به مراتب بالاتر را برای کاربران به ارمغان آورد.
در حال حاضر، انواع سرویس‌های موجود اینترنت در ایران، به‌دلیل داشتن ویژگی‌های متمایز از هم، برای کاربران با شرایط مکانی و موقعیتی متفاوت ارائه می‌شود. سرویس‌های پرسرعت فراهم‌شده از سرویس‌های ثابت تا نقطه به نقطه و درنهایت همراه را شامل می‌شوند که هر سرویس نیز در خود دارای انواع مختلفی سرویس‌های متمایز از هم است که کاربران اینترنتی بسته به شرایط و نیاز خود می‌توانند مناسب‌ترین سرویس را انتخاب کنند.
اینترنت دایال‌آپ اما در دهه ۸۰ در ایران، بیش‌ترین استفاده را داشت و کاربران با خرید کارت‌های اینترنتی به شبکه‌ی جهانی وصل می‌شدند. پس از دایال‌آپ، دسترسی به فناوری ای‌دی‌اس‌ال فراهم شد که البته در ابتدا برای همه کاربران قابل استفاده نبود اما به تدریج به‌طور کلی جایگزین دایال‌آپ شد و در کنار آن هم، اینترنت بی‌سیم از جمله وایمکس مورد استفاده قرار گرفت. فیبر نوری با سرعت‌های چند ده مگابیتی و بالاتر هم جدیدترین فناوری است که اگرچه هنوز در ایران فراگیر نشده اما کاربرانی دارد.
تفاوت سرویس‌های پرسرعت چیست؟
یکی از انواع اینترنت پرسرعت، اینترنت ثابت است که اینترنت‌های ADSL، VDSL و FTTX را شامل می‌شود؛ این دسته به یک مکان مشخص و محدوده جغرافیایی خاص یا بستر فیزیکی محدود هستند و خارج از این محدوده‌ی مشخص، امکان استفاده از این سرویس وجود ندارد.
اینترنتADSL مخفف Asymmetric Digital Subscriber Line است و جزو قدیمی‌ترین سرویس‌های اینترنت در جهان است که با استفاده از خطوط تلفن ثابت و بدون ایجاد مزاحمت برای تماس‌های صوتی (اتفاقی که در دایال‌آپ رخ می‌داد)، اطلاعات را از مراکز مخابراتی به روی مودم می‌آورد. اتصال اینترنت ADSLرا می‌توان روی خطوط تلفن ثابت ایجاد کرد و نیازی به کابل‌کشی و نصب خطوط جدید ندارد.
اینترنت ADSL ارزان و نسبت به انواع دیگر اینترنت پهن‌باند در دسترس و راه‌اندازی سریع و ساده‌تری دارد؛ با وجود این، محدودیت‌هایی از جمله سرعت دانلود کمتر از ۲۴ مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود کمتر از دو مگابیت روبه‌روست. هم‌چنین سیم‌های تلفن، فاصله از مرکز مخابرات، بستر خطوط تلفن شهری روی سرعت و کیفیت آن تاثیرگذار است و برای مثال افرادی که به سرویس‌دهنده یا مرکز مخابراتی نزدیک‌ترند، از امکانات بهتری برخوردار می‌شوند.
اما اینترنتVDSL مخفف Very-high-bitrate Digital Subscriber Line و روی بسترهای کابل‌های شبکه است. بنابراین برخلاف ADSL از خطوط تلفن ثابت شهری برای انتقال اطلاعات استفاده نمی‌کند و نیاز به کابل‌کشی دارد. البته سرعت دانلود روی اینترنت VDSL نزدیک به پنج برابر سرعت دانلود ADSL است و سرعت آپلود آن نیز ۱۰ برابر ADSL است.
فناوری VDSL از نزدیک‌ترین کافوی نوری (صندوق توزیع خطوط مشترکین که ورودی آن فیبرنوری و خروجی آن کابل مسی است) به مشترک سرویس می‌دهد، بنابراین فاصله‌ی کاربران از مرکز مخابراتی تفاوتی ایجاد نمی‌کند و تمامی مشترکان یک سرعت اینترنت را دریافت می‌کنند اما نکته‌ای که می‌تواند روی سرعت اینترنت تاثیرگذار باشد، کیفیت کابل‌های مسی و تداخل است.
اینترنت فیبر نوری (FTTx) مبتنی بر کابل‌های فیبر نوری است و از کابل‌های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی‌کند و کابل‌های فیبرنوری انتقال‌دهنده اطلاعات هستند. به دلیل استفاده اینترنت فیبر نوری از سیگنال‌های نوری، کیفیت و سرعت بیش‌تری نسبت به ADSL و VDSL دارد و می‌تواند یک کیفیت و سرعت را بدون در نظر گرفتن فاصله کاربر تا سرویس‌دهنده ارایه دهد. فیبر نوری می‌تواند سرعت‌های دانلود و آپلودی بالغ بر یک گیگابیت ارائه دهد.
یکی دیگر از انواع اینترنت پرسرعت، سرویس‌های ثابت بی‌سیم است که انواع ADSL، TD-LTE، وایمکس و اینترنت نقطه به نقطه بی‌سیم را شامل می‌شود. این دسته از سرویس‌ها همان اینترنت پرسرعت ثابت هستند، با این تفاوت که در همان حوزه مکانی قابلیت اتصال بی‌سیم را دارند و هم‌چنین امکان اتصال چند دستگاه، به‌صورت همزمان را فراهم می‌کنند.
اینترنت TD-LTE حداکثر سرعت آزمایشگاهی ۱۱۰ مگابیت بر ثانیه را دارد و حداکثر سرعت عملیاتی آن هم، ۴۰ مگابیت بر ثانیه برآورد شده است. محدودیت این سرویس قطع سرویس در صورت جابجایی بین آنتن‌ها، کاهش کیفیت سرویس با افزایش فاصله کاربر از آنتن و یا وجود اختلال‌های رادیویی، تعرفه بالاتر به دلیل نوع سرویس، هزینه نصب و نگهداری بالا و استفاده اختصاصی از فرکانس رادیویی است.
در کنار سرویس‌های اینترنت ثابت، اینترنت همراه است که حتی در مواردی از اینترنت ثابت هم پیشی گرفته و سرعت بیش‌تری ارائه می‌دهد. خدمات این سرویس‌های همراه روی گوشی‌های تلفن همراه یا سایر تجهیزات سیم‌کارت‌خور مانند تبلت‌ها قابل دریافت است و خدماتی از قبیل اینترنت نسل دو، نسل سه و چهار ارائه می‌دهد.
این سرویس‌ها، قابلیت استفاده در تمامی نقاط تحت پوشش اپراتور خود را دارند، اما به دلایلی همچون دوری از شبکه پوشش شهری اپراتور خود ثبات قطعی سرعت و کیفیت سرویس وجود ندارد. دارندگان پروانه این سرویس، اپراتورهای دارنده پروانه ارائه خدمات تلفن همراه (MNO) شرکت‌های دارنده پروانه MVNO (اپراتورهای مجازی) هستند. حداکثر سرعت این سرویس به‌صورت آزمایشگاهی ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه و به‌صورت عملیاتی ۱۵ مگابیت بر ثانیه است.
از محدودیت‌های این سرویس هم می‌توان به کاهش برد مفید آنتن‌دهی با افزایش فاصله کاربر از آنتن و یا وجود اختلال‌های رادیویی اشاره کرد؛ هم‌چنین امکان اختلال در کیفیت سرویس به علت پدیده‌های جوی و موانع فیزیکی از قبیل ساخت‌وساز و تعرفه بالاتر به‌خاطر حجم مصرفی نسبت سرویس ثابت از نقاط ضعف سرویس‌های همراه برای جذب مشتری است.