سوگل دانائی- بعد از ایجاد کمپین «سه شنبه‌های بدون خودرو»، بار دیگر نگاه‌ها به سوی خیابان‌های شهر معطوف شد. خیابان‌هایی که پیشتر با معضل ترافیک خودروهای شخصی دست و پنجه نرم می‌کردند و حالا قرار بود بار حضور دوچرخه و وسایل نقلیه عمومی را هم به دوش بکشند. در میان تصاویری که از کمپین‌های بین المللی مشابه و نمونه ایرانی منتشر می‌شد اما تصاویری به چشم می‌خورد که نشان می‌داد خیابان‌های کلانشهرهای اروپایی مسیرهای مشخصی برای حضور انواع وسایل نقلیه عمومی تعبیه کردند. مسیرهایی که اصطلاحا به «خیابان کامل» شهرت دارند. طرح خیابان کامل اما در پایتخت هم قرار است اجرایی شود و در برنامه سوم توسعه هم از آن سخن به میان آمده است. در همین راستا با رییس کمیته TOD شورای شهر تهران به گفت‌وگو نشستیم و درباره انتقاداتی که به کمپین سه شنبه‌های بدون خودرو و خیابان‌های کلانشهرها وارد شده از او جویا شدیم.

مشروح گفت‌وگوی خبرنگار اجتماعی خبر فوری با شهربانو امانی در ادامه آمده است.

*یکی از انتقاداتی که به دوچرخه سواری در شهر وارد است، و حتی ناجا این انتقاد را هم وارد کرده است که خیابان‌های تهران قابلیت حضور دوچرخه را ندارد. از طرف دیگر شهروندان تهرانی با معضل ترافیک درگیر هستند و به نظر می‌رسد که از دوچرخه استقبال خواهند کرد٬ این TOD و خیابان‌های کامل چگونه می‌تواند به حل این معضل کمک کند؟

در نظرسنجی‌هایی از که مردم تهران داشتند بیش از ۹۰ درصد مردم بحران ترافیک و آلودگی هوا درگیر هستند. در کشورما ۱۱۷  سال قبل ماشین به کشور وارد شد. همین شد که به تدریج اشتیاق برای سرعت در خیابان‌ها زیاد شد. تعداد ماشین‌ها افزایش پیدا کرد، به همان میزان تعداد ماشین‌های از رده خارج شده هم زیاد شد. به تبع آن معضل ترافیک و آلودگی هوا هم افزایش پیدا کرد. بزرگراه‌ها و زیرگذرها در راستای کاهش این معضلات به وجود آمدند اما موفق نبودند. مثلا حتی بزرگراهی مانند صدر هم ایجاد شده بودند اما هرچه تلاش کردیم مشکل ترافیک و آلودگی هوا حل نشد. TOD اما یعنی توسعه شهری مبتنی بر حمل و نقل عمومی.  این مساله در حال الگوسازی است و طبق تحقیقات در ۸ شهر بزرگ کشور هم قابلیت اجرایی دارد. 

*چه قدر در اجرایی کردن این الگو موفق بودیم؟

کارشناسان آماده هستند گزارش بدهند از ابتدای شورای پنجم و بعد از آن تا به امروز با ایجاد کمیته TOD در شورای شهر تهران زیر نظر کمیسیون عمران این مساله دنبال شده است.

*خیابان کامل هم در این الگو آمده٬ آیا خیابان کامل می‌تواند معضل ترافیک را حل کند؟

در برنامه توسعه سوم، خيابان كامل در تبصره ٣ ماده ٥٢ آورده شده است. درباره این مساله باید گفت تا پایان برنامه، ما در هر منطقه باید یک خیابان کامل ایجاد کنیم. اگر عزم و اراده هم باشد بهم ریختگی و این بی قوارگی شهر تهران با ایجاد خیابان‌های کامل از بین می‌رود. خیابان کامل یعنی ما بتوانیم خیابان را به تمام مودهای حمل و نقل تبدیل کنیم؛ یعنی تردد خودرو، دوچرخه و سایر وسایل نقلیه در خیابان راحت باشد و عابران پیاده هم بتوانند به راحتی در پیاده روها تردد کنند. از مغازه‌ها فروشگاه‌ها و سایر اماکن بازدید کنند.

*اکنون کدام یک از خیابان‌های ما قابلیت تبدیل شدن به خیابان کامل را دارند؟ ما تجربه ایجاد خیابان سی تیر را داشتیم که سنگ فرش شد و برای عابر پیاده مناسب بود اما بدلیل همین مساله ترافیک باز به خیابان ماشین رو تبدیل شد. 

باتوجه به الگوی خیابان های ما و باتوجه به الگوی ‌TOD، مشخصا خیابان مطهری قابلیت تبدیل شدن به خیابان کامل را دارد. درخصوص بحث خیابان سی تیر چه بسا اگر طرح پیشنهادی را از مردم نظرخواهی می‌کردند و در حین اجرا از نظر آن‌ها استفاده می‌کردند چه بسا با کیفیت بهتری پیش می‌رفت و الان به قول شما این مشکل ایجاد نمی‌شد. 

*این طرح‌ها چه قدر مشارکت مردم را می‌طلبد؟ مردمی که مسوولان معتقدند باید راهکار سلبی برای اجبار آن‌ها به اجرای قانون وجود داشته باشد. 

ما هم در تربیت نسل نگاهمان به مردم نگاه از بالا به پایین است چه در حوزه شهرسازی.  آن چیزهایی که ما درباره آنها قانونگذاری کردیم و تصمیمات ما چه در حوزه خرد و چه در حوزه مدیریت ملی، اگر از مردم  پیشتر درباره آن‌ها نظر خواهی می‌کردیم چه بسا نتایج بهتری کسب می‌کردیم. به عبارت بهتر هرچه فاصله بین تصمیم گیران و تصمیم سازان از بالا به پایین نباشد و آموزش شهروندی صورت گیرد نه راهکار سلبی اتفاق بهتری رخ می‌دهد. به قول ضرب المثل قدیمی هرکسی قبله خانه خودش را بهتر می داند این به این معناست که مردم پتانسیل و راه حل مساله را خودشان را بهتر می دانند.

*از این بحث که فاصله بگیریم٬ شما تجربه حضور در کمپین سه شنبه‌های بدون خودرو یا استفاده از وسایل نقلیه عمومی را در این مدت داشتید؟ 

 من در زمانی که نماینده مجلس هم بودم با مترو تردد می کردم. با مشکلات آن هم آشنا هستم. به طور مثال تونل های مترو ساخته شده متاسفانه سالیان سال تجهیز نشده است. بسیاری از این مسایل حمایت دولت را می‌طلبد. در بودجه 98 فرصت مغتنمی است که مشکلات شهری حل شود.

*بسیاری به این کمپین انتقاد کردند زیرا مطالبه گری با آن همراه نبود مثل همین مسایل مربوط به نبود مسیر درست برای حضور دوچرخه. 

گاهی می‌شود از جز به کل رسید٬ گاهی از کل به جز و گاهی از هر دو. این هم همین است باید همه دست به دست هم دهیم. با حضور و مطالبه گری خود مردم می‌توان مسیر دوچرخه آماده کرد٬ مسیر پیاده روی ایجاد کرد باید استفاده کرد و بعد هم خواست که مسیر وسایل حمل و نقل عمومی افزایش پیدا کند.

* من هنوز پاسخم را درباره حضور شما نگرفتم.

من در دوره حضورم در شورا یک بار به این کمپین پبوستم و با وسیله نقلیه عمومی عازم کار شدم٬ در دوران حضورم در مجلس بیشتر از این وسایل استفاده می‌کردم اما حالا بدلیل جلسات متعدد در طول یک روز امکانش کمتر است به هر حال طب خورده منع رطب نمی کنه. اما هفته گذشته از بازار بازدید کردم٬ مسیر بی آرتی و مشکلات پله برقی و سکوی آن را دیدم همچنین موانعی که در پیاده‌روها برای عبور موتور سواران ایجاد شده بود در صورتی که این موانع بیشتر برای کم توانان مشکل ایجاد کرده بود تا موتور سواران زیرا آن‌ها بالاخره مسیر خود را پیدا کرده بودند!