گزارشها حاکی از آن است که حضور افغانها در شهرهای مرزی ایران با کارت اقامت و بدون گواهی عبور و مرور ممنوع است و تنها با پاسپورت امکان تردد فراهم است.
سوگل دانائی- «اومدم تبریز. هتل به افغان نمیدن.» این شش کلمه نخستین بار از قول فردی که در فضای مجازی خودش را افغان معرفی کرد، منتشر شد. فردی که ادعا میکرد بدلیل افغانستانی بودن، هتلی در تبریز از دادن اتاق به او امتناع کرده است. این شش کلمه اما به قدری اذهان عمومی در فضای مجازی را مکدر کرد که عده ای در پی یافتن راهی برای اقامت، این تبعه افغان در تبریز برآمدند. فرد که در فضای مجازی نام مستعاری داشت در ادامه ادعایش به سوالات مخاطبانی مبنی بر چرایی این اتفاق پاسخ داد. طبق ادعای او، متصدی هتل یا مسافرخانه پس از دیدن گذرنامه او، متوجه افغانستانی بودن او شده و ترجیح داده که در این هتل نباشد. فرد مذکور هم که از این اتفاق شوکه بوده، به تهران بازگشته است.
اتفاق اما از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. نخست صحت آن و در وهله دوم چرایی آن؛ چرایی ذکر این ادعا یا چرایی ندادن اتاق. ادعایی که صحت و سقم آن میتواند بار دیگر فرضیه نژادپرست بودن ایرانیان را سر زبان بیندازد. در ادامه این اتفاق را از زوایای مختلف بررسی میکنیم.
مرز مشترک، توریست میآورد
مساله را کمی متفاوت بررسی و حل کردیم، با طرح این سوال که چرا باید هتلی از دادن اتاق به فردی افغان امتناع کند؟ احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اما در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبر فوری ِ نظر متفاوتی درباره تبریز و امکان گردشگر پذیری آن دارد. اومیگوید: چنین قاعدهای وجود ندارد، تبریز شهر بین المللی است، بدلیل مرز مشترک با کشورهای همسایه سالهاست که ارامنه یا ترکهای آذربایجان در حال تردد به شهر تبریز هستند.
وی همچنین معتقد است: غیر از بعد توریستی، در تبریز رفت و آمدهایی از سایر شهرها برای بعد درمانی وجود دارد. همچنین بسیاری از کارگران از کشورهای خارجی در تبریز، اقامت دارند، در هتلها، پانسیونها و مسافرخانهها.
نماینده مردم تبریز همچنین میگوید: من حاضرم که ماجرا و این مورد را پیگیری کنم و گزارش دهم.
ورود افغانها با کارت اقامت ممنوع
یک مهاجر افغانستانی اما احتمالا بهتر میتوانست از ریز قوانین مربوط به سکونت خودشان ما را مطلع کند، محمدرضا هاشمی، یک مهاجر افغانستانی است که از قضا در ایران تحصیل میکند و به همین دلیل به جای کارت اقامت، پاسپورت دارد. او در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبر فوری میگوید: عبور و مرور در شهرهایی که در مرز ایران قرار گرفتند برای افغانستانیهایی که کارت اقامت دارند، ممنوعیت دارد.
او در ادامه صحبتهایش اشاره میکند: مهاجران افغانستانی که به صورت قانونی در ایران هستند، یا کارت اقامت دارند و زیر نظر وزارت کشور ایران هستند، یا تحصیل می کنند و زیر نظر پلیس اقامت هستند. رفتن به مناطق آزاد یا شهرهای مرزی برای افغانهایی که کارت مهاجرت دارند ممنوع است اما با پاسپورت ممکن است.
این مهاجر همچنین تاکید میکند: برای سفر به نقاط مختلف کشور ایران به جز شهرهای مرزی و منطقه آزاد، آنهایی که کارت اقامت دارند مجبورند گواهی عبور و مرور از اداره مهاجرت هر شهر دریافت کنند یعنی هم شهر مبدا و هم شهری که مقصدشان است.
هاشمی در ادامه اما درباره اینکه چرا صاحب هتل از دادن اتاق به فرد، درحالیکه پاسپورت داشته خودداری کرده میگوید: بدلیل ترددهای کم احتمال دارد که متصدیان، اطلاعات دقیق نداشته باشند و به همین دلیل از دادن اتاق امتناع کرده باشد.
ما مسئوولیم
قوانین و شنیدهها درباره این اتفاقات اینچنینی صریح و روشن نیست، همچنان که در جریان این گزارش بسیاری اصل ماجرا را تکذیب کردند و بسیاری دیگر تایید. اینها اما هیچکدام ما را از حقیقت دور نمیکند؛ در بسیاری از مجالها به افغانها امکان حضور نمیدهیم. شش کلمه ابتدایی گزارش در مواقع دیگری هم تکرار شده و احتمال اینکه افعال منفی و محدودیتها در بستر جامعه پررنگ شود، امکان پذیر است. واقعیتی که برای وارونه شدن به تغییر فکر تک تک شهروندان در ایران وابسته است.