جعفر مهراد موسس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس با بیان اینکه طبق آمارهای کلاریویت انالیتیکس که در ایران بیشتر به ISI شهرت دارد، اقتصادهای نوظهور در سال ۲۰۱۸ میلادی برونداده‌های علمی بیشتری را تولید کرده‌اند، گفت: در این بین پاکستان و مصر از نظر درصد رشد به ترتیب با ۲۱ درصد و ۱۵/۹ درصد در تولید مقالات پژوهشی بیشترین درصد رشد را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته وی، انتشارات علمی چین در حدود ۱۵ درصد و بروندادهای پژوهشی هند، برزیل، مکزیک و جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با سال ۲۰۱۷ رشدی بیش از ۸ درصد را تجربه کرده‌اند. کل رشد بروندادهای علمی جهان در سال ۲۰۱۸ میلادی با ۵ درصد رشد برابر با ۱/۶۲۰/۷۳۱ مقاله پژوهشی است که در پایگاه استنادی وب او ساینس نمایه سازی شده‌اند.
موسس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان اینکه در میان اقتصادهای نوظهور ۱۰ کشور از نظر درصد رشد در تولید و انتشار بروندادهای علمی از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ در صدر جدول قرار دارند، گفت: پاکستان با ۲۱ درصد، مصر با ۱۵/۹ درصد، سرزمین اصلی چین با ۱۵ درصد، هنگ کنگ با ۱۲ درصد، هندوستان با ۹/۵ درصد، برزیل با ۹ درصد، مکزیک با ۹ درصد، جمهوری اسلامی ایران با ۸/۹ درصد، لهستان با ۸ درصد و آفریقای جنوبی با ۷/۵ درصد در صدر جدول قرار دارند.
وی با تاکید بر اینکه طی سال‌های گذشته درصد رشد تولیدات علمی ایران توجه جامعه علمی جهان را به خود جلب کرده است، گفت: اکنون دو کشور اسلامی در منطقه یعنی پاکستان و مصر از این جهت ایران را پشت سر گذاشته اند.
مهراد ادامه داد: اینکه در سال‌های پیش رو این روند ادامه خواهد داشت به مولفه‌های زیادی از جمله به سهم بودجه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور از تولید ناخالص داخلی بستگی دارد که متاسفانه علیرغم تاکید مقامات و روسای دانشگاه‌ها این وضعیت تغییر نیافته و ضعف بودجه پژوهشی در موسسات آموزش عالی کشور یک چالش اساسی است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی لازم است توجه داشته باشند که « توقف در پیشرفت علم ممنوع! » است. با این وجود، این تنوع در اقتصادهای نوظهور از نظر تولید علم در قالب مقاله‌های پژوهشی که در نشریات معتبر بین المللی منتشر می‌شوند موفقیتی شگفت انگیز و فوق العاده است.
وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۹۸۰ تنها ۵ کشور شامل ایالت متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و ژاپن ۹۰ درصد تمام مقالات علمی جهان را منتشر می‌کردند. اما، اکنون تعداد این کشورها که جزو برترین کشورهای تولید کننده علم در قالب مقاله‌های پژوهشی به حساب می آیند به ۲۰ کشور افزایش یافته است.
مهراد افزود: تلاش‌های بی وقفه دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور با بودجه بسیار ناچیز پژوهشی به همراه سیاست‌های علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باعث شده است که جمهوری اسلامی ایران از نظر تولید علم در رتبه ۱۶ جهان و اول منطقه و کشورهای اسلامی قرار گیرد. ترکیه که همواره از این جهت نسبت به ایران جلوتر بود اکنون حائز رتبه ۱۸ جهان است.
وی با بیان اینکه رشد کمی تولیدات علمی ایران در طی سال‌های گذشته خیره کننده است، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶ درصد رشد تولیدات علمی نسب به سال ۲۰۱۵ میلادی ۱۸/۹ درصد بود و تعداد مدارک علمی نمایه شده در وب او ساینس به بیش از ۴۹ هزار مدرک رسید. در این سال رتبه ایران در بین کشورهای تولید کننده علم ۱۸ بود.
تعداد مدارک علمی نمایه شده دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور در سال قبل آن یعنی ۲۰۱۵، به بیش از ۴۱ هزار رسید. رتبه جمهوری اسلامی ایران با این تعداد از تولیدات علمی در بین کشورهای مختلف جهان ۱۹ بود.
به گفته موسس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، ایران طی سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ به ترتیب با تولید ۵۳/۸۳۱ و ۵۰/۲۵۳ مدرک در هر دو سال رتبه ۱۶ تولید علم جهان را کسب کرده است. تعداد مقالات پژوهشی و مروری از سال ۲۰۱۷ تا سال ۲۰۱۸ در سطح جهان تا سطح ۵ درصد افزایش یافته است، هرچند که نرخ رشد در میان کشورها متفاوت است.
وی گفت: آمریکا، چین، بریتانیا، آلمان، ژاپن، فرانسه، کانادا، هند، ایتالیا و استرالیا، ده کشوری هستند که بر اساس پایگاه استنادی وب او ساینس بیشترین مقاله های علمی را در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده اند، این نکته را باید توجه کنیم که علیرغم اینکه سال ۲۰۱۸ میلادی به پایان رسیده، اما هنوز نمایه سازی تعدادی از نشریات علمی به علت تاخیر در انتشار پایان نیافته و این احتمال وجود دارد که در رتبه بندی کشورهای تولید کننده علم تغییرات جزئی صورت پذیرد.
به گفته مهراد، درصد رشدی که پاکستان و مصر بدان نایل شده اند و باید مراقب آن بود، چندان روشن نیست، میزان تولید علم این دو کشور در پایگاه استنادی وب او ساینس همواره کمتر از ۲۰ هزار مقاله است و معمولا در زمره ۴۰ کشوری هستند که صدر جدول رتبه بندی تولید علم کشورهای جهان را به خود اختصاص داده اند. البته، روش نگهداری پایگاه استنادی وب او ساینس ممکن است در این رشد دخالت داشته باشد. افزودن نشریات علمی محلی و ملی و مجموع آن در کنار نشریات بین المللی عاملی است که می‌تواند درصد رشد مقالات علمی این کشورها را افزایش دهد.
وی خاطرنشان کرد: افزایش بودجه‌های پژوهشی و همکاری های بین المللی نیز در افزایش درصد رشد تولیدات علمی پاکستان و مصر موثر بوده است. مصر در طی سه سال گذشته ۴۷ درصد بودجه پژوهشی خود را افزایش داده و هم اینک سهم پژوهش مصر از تولید ناخالص داخلی 0.7 درصد است.
موسس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری با بیان اینکه در چین درصد رشد مقالات علمی که به ۱۵ درصد بالغ شده است ناشی از سیاست گذاری‌های کلانی است که در علم و فناوری و آموزش عالی این کشور صورت گرفته است، گفت: چین اکنون نیز بزرگ ترین تولید کننده علم جهان است.
به گفته وی، در پیش بینی کلاریویت انالیتیکس چین در سال ۲۰۱۸ میلادی تنها 35 هزار مقاله کمتر از ایالات متحده آمریکا منتشر کرده است. آمار دیگری که از سوی بنیاد ملی علوم آمریکا تهیه شده است نشان می دهد که چین برای نخستین بار از نظر کل تعداد انتشارات علمی به ایالات متحده آمریکا پیشی گرفته است. بر اساس این آمار، آمریکا از نظر انتشارات پراستناد نیز بعد از سوئد و سویس در رتبه سوم جهان قرار دارد. رتبه اتحادیه اروپا ۴ و چین نیز حائز رتبه ۵ جهان است. رتبه استنادی جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۷ است.
انتهای پیام/